ناله خاموش زمین

— زمین واقعاً صدا تولید می‌کند؟ برخلاف تصور، زمین یک جرم کاملاً ساکت نیست. سیارهٔ ما دائماً در حال نوسان و لرزش‌های بسیار ضعیف است؛ لرزش‌هایی که آن‌قدر آهسته و کم‌فرکانس‌اند که گوش انسان قادر به شنیدنشان نیست. دانشمندان این پدیده را نوسانات آزاد زمین (Earth’s Free Oscillations) می‌نامند. در واقع، زمین بعد از زلزله‌های بزرگ، مثل یک زنگ عظیم، شروع به «طنین انداختن» می‌کند.

این صدا از کجا می‌آید؟ منبع این صدا فقط زلزله نیست. عوامل مختلفی در ایجاد این نوسانات نقش دارند: برخورد امواج اقیانوسی با بستر دریا تغییرات فشار جو حرکت صفحات تکتونیکی و حتی تعامل زمین با میدان گرانشی ماه این ارتعاشات در بازه‌ای بسیار پایین‌تر از شنوایی انسان رخ می‌دهند (کمتر از ۲۰ هرتز)، اما ابزارهای دقیق علمی می‌توانند آن‌ها را ثبت کنند.

وقتی دانشمندان «صدای زمین» را شنیدند پس از زلزله‌های عظیم مثل زلزلهٔ ۲۰۰۴ اقیانوس هند، دانشمندان متوجه شدند که زمین برای روزها و حتی ماه‌ها به لرزش ادامه می‌دهد. این لرزش‌ها الگوهای مشخصی دارند؛ درست مثل نت‌های موسیقی. هر لایهٔ زمین (پوسته، گوشته، هسته) فرکانس مخصوص خودش را تولید می‌کند، انگار زمین یک ساز چندلایه است.

— چرا این صدا مهم است؟ «نالهٔ خاموش زمین» فقط یک پدیدهٔ عجیب نیست؛ دانشمندان با تحلیل این نوسانات می‌توانند: ▪︎ساختار درونی زمین را بهتر بشناسند رفتار زلزله‌ها را دقیق‌تر تحلیل کنند ▪︎و حتی تغییرات بلندمدت سیاره را بررسی کنند زمین شاید زنده نباشد، اما مثل یک موجود عظیم، دائماً در حال واکنش و ارتعاش است؛ صدایی که همیشه وجود دارد، حتی وقتی ما آن را نمی‌شنویم.