گیاهان چگونه زمان را می‌خوانند؟ راز خواب و بیداری طبیعت!

این پست به بررسی پدیده شگفت‌انگیز ریتم شبانه‌روزی گیاهان (Circadian Rhythm) می‌پردازد؛ همان ساعت بیولوژیکی داخلی که گیاهان را قادر می‌سازد تا بدون اتکا به طلوع و غروب مستقیم خورشید، زمان را تشخیص دهند و فعالیت‌های حیاتی خود را تنظیم کنند.

کار این ساعت چیست؟ این ساعت به گیاه می‌گوید چه زمانی: غذا بخورد (فتوسنتز): فقط وقتی خورشید هست. نفس بکشد (باز کردن سوراخ‌های برگ): فقط وقتی هوا خوب است. گل بدهد: در بهترین زمان ممکن برای تولید مثل.

چطور کار می‌کند؟ مثل یک تیم دو نفره است که مدام جای خود را عوض می‌کنند: تیم A (CCA1/LHY): صبح‌ها وارد عمل می‌شوند و می‌گویند: “روز شد، شروع کنید!” تیم B (TOC1): عصرها وارد عمل می‌شود و تیم A را خاموش می‌کند و می‌گوید: “شب شد، استراحت کنید!”

ارتباط با محیط (تنظیم توسط نور): ساعت داخلی خودکار است، اما برای اینکه با روز و شب واقعی هماهنگ بماند، به سیگنال‌های خارجی نیاز دارد. قوی‌ترین سیگنال، نور آبی است. وقتی نور به سلول‌های گیاه می‌رسد، سیگنال “صبح است” به ساعت داخلی ارسال می‌شود و آن را تنظیم می‌کند (به این فرآیند Entrainment یا همگام‌سازی می‌گویند).

به طور خلاصه، ساعت زیستی به گیاه این امکان را می‌دهد که نه تنها زنده بماند، بلکه با حداکثر کارایی و اطمینان در دنیایی متغیر رشد کند.