انگیزش چه نقشی در یادگیری دارد؟

درود! در این پست با انگیزش و یادگیری مهمان شما هستیم! انگیزه در یادگیری بسیار مهم است؛ اکثر دانش آموزان در سرتاسر جهان با چالشی بزرگ رو به رو هستند: - هر درس را چگونه بخوانم؟ - فقط برای نمره! - انگیزه ای ندارم و به زور خانواده وارد رشته x شدم... - دوست دارم با گوشی ام وقت بگذرونم.. برای راهکار و حل این مشکلات با ما همراه باشید!

نقش انگیزه در یادگیری خوشبختانه طبق مطالعات علم اعصاب، بدن انسان حتی تا سنین بالا توانایی رشد نورون‌ها و ایجاد اتصالات عصبی جدید را دارد و این یعنی فرصت‌ مداوم‌ برای آموزش و یادگیری حتی تا پایان عمر. بنابراین کشف‌های بیشتر درباره نحوه عملکرد مغز به ما اجازه می‌دهد توانایی‌های انسان را شناسایی کنیم و موانع یادگیری را حذف کنیم. البته همه چیز به این سادگی نیست. مشکلات محیط کار مثل ناهمانگی، استرس و ناکافی بودن زمان برای یادگیری باعث کاهش توانایی فرد در یادگیری می‌شوند.

یک راه‌حل ساده صرف زمان و انرژی بیشتر برای یادگیری است. برخی معلمان پا را فراتر می‌گذارند و با نمره و مزایای بیشتر دانش آموز را به پیشرفت و یادگیری سریع‌تر تشویق می‌کنند. این ابتکارات برای از بین بردن موانع یادگیری ضروری هستند، اما عامل اصلی یادگیری چیز دیگری است: انگیزه. ظرفیت واقعی هر فرد فقط با انگیزه درونی خود او و با کنجکاو بودن برای کشف و تجربه چالش‌های جدید فعال می‌شود. در این مقاله، سه روش را معرفی می‌کنیم که به کمک آن‌ها می‌توانید خود و دیگران را به یادگیری و رشد تشویق کنید. این سه روش عبارت‌اند از: ایجاد خودمختاری؛ تقویت اعتماد به‌ نفس و ایجاد عادت‌های خوب؛ ایجاد ارتباط بین یادگیری و هدف.

۱. ایجاد خودمختاری یکی از درس‌های یوگا این است: «آنچه را می‌خواهی بردار و آنچه را نمی‌خواهی رها کن». تفسیر این جمله در حوزه یادگیری این است که ایجاد انتظارات نابجا و غیرسازنده برای افراد اغلب مانع تلاش آن‌ها برای یادگیری و رشد می‌شود. این اتفاق به دو علت رخ می‌دهد، یکی اینکه فشارهایی که استقلال و خودمختاری را سرکوب می‌کنند ذاتا باعث ضعیف شدن انگیزه درونی می‌شوند. دیگر اینکه تعریف هدف دور از دسترس باعث ناامیدشدن فرد از رسیدن به آن و درنتیجه خشکیدن انگیزه او می‌شود.

۲. تقویت اعتمادبه‌نفس و ایجاد عادت‌های خوب یکی از اساسی‌ترین مفاهیم علوم اعصاب مفهوم «پلاستیسیته» یا «انعطاف‌پذیری عصبی» است که طبق آن، نورون‌هایی که به هم پیام ارسال می‌کنند تغییر شکل می‌دهند و به هم متصل می‌شوند. از طریق این فرایند اتصال و تکرار آن است که قدرت اتصالات عصبی و یادگیری افزایش می‌یابد. می‌توان این پدیده را به حرکت در مسیری جنگلی تشبیه کرد که هرچه بیشتر در مسیری ناهموار قدم برداشته شود، پیمودن آن مسیر برای نفر بعدی آسان‌تر می‌شود. در علوم اعصاب نیز همین‌طور است؛ هرچقدر از اتصال عصبی خاصی بیشتر استفاده شود، توان آن مسیر عصبی برای انتقال پیام افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه وقتی چیزی یاد می‌گیرید در حقیقت مشغول شکل‌دهی و تقویت شبکه‌ای جدید از اعصاب در مغز و نخاع خود هستید. خصوصا اگر چیزی که یاد می‌گیرید برایتان کاملا جدید یا دشوار باشد باعث شکل‌گیری مسیر‌های عصبی کاملا جدید می‌شود.

۳. ایجاد ارتباط بین یادگیری و هدف یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت انگیزه در فرد هدف است. تمرکز بر هدفی والاتر از وضعیت کنونی‌مان ما را از نظر عصبی و جسمی برای مقابله با چالش های دشوار مجهز می‌کند. در جست‌وجوبودن برای هدف بخشی از ذات انسان است که به بسیاری از فعالیت‌های او انرژی می‌دهد. نکته‌ جالب در هر سه روش یادشده این است که از طریق «سیستم پاداش مغزی» عمل می‌کنند، سیستمی که با ترشح دوپامین در بدن باعث ایجاد حال خوب در انسان می‌شود. یعنی انجام‌دادن آن روش برای ایجاد انگیزه یادگیری منجر به حس حال خوب و درنتیجه تمایل به تکرار آن می‌شود. این امر انگیزه و توانایی ما برای یادگیری را چند برابر می‌کند. در مورد انگیزه گرفتن از هدف برای یادگیری این نکته مهم است که ترشح هورمون‌های سه‌گانه شادی در بدن را تحریک می‌کند، یعنی دوپامین و اکسی‌توسین و سروتونین. پس با پرسیدن سؤلات زیر به خود و دیگران کمک کنید از هدف به عنوان انگیزه‌ای برای یادگیری و انجام دادن کار جدید استفاده کنند: «اگر می‌توانستی هر کاری بکنی چه می‌کردی؟» «کدام فعالیت باعث می‌شود حس خوبی داشته باشی؟»