سپندارمذگان چیست؟

درمورد سپندارمذگان یکی از جشن های باستانی

سپندارمذگان یکی از جشن‌های ایران باستان است که هر سال در روز «سپندارمذ» از ماه اسفند، مصادف با ۲۹ بهمن در تقویم خورشیدی برگزار می‌شود و به روز بزرگداشت زن و زمین مشهور است. سپندارمذگان، جشنی کهن و آکنده از عطر عشق و احترام در فرهنگ ایرانی، به‌عنوان روزی برای گرامیداشت زمین و مهرورزی به حساب می‌آید. از سپندارمذگان، با نام روز عشق ایرانی یاد می‌شود و زمان برگزاری آن پنج اسفند تقویم یزدگردی مصادف با ۲۹ بهمن تقویم خورشیدی است. این جشن به ولنتاین شباهت دارد که در سال‌های اخیر در ایران نیز رواج پیدا کرده است؛ با این تفاوت که هزاران سال پیش از روی کار آمدن ولنتاین، ایرانیان باستان روز سپندارمذگان را جشن می‌گرفتند.

سپندارمذگان که با نام‌های «اسپندارمذگان» و «اسفندارمذگان» نیز شناخته می‌شود، یکی از جشن‌های مهم ایران باستان است که در تاریخ پنجم اسفند تقویم یزدگردی و ۲۹ ام بهمن تقویم خورشیدی برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این جشن گرامیداشت زن، زمین و مادر است و ریشه‌های آن به دوران پادشاهی هخامنشیان بازمی‌گردد؛ زمانی که روزی را به‌عنوان سپندارمذگان انتخاب کردند که امروزه از آن با نام روز عشق یا روز زن آریایی یاد می‌شود. ابوریحان بیرونی در کتاب «آثار الباقیه» روز پنجم اسفند ماه را روز سپندارمذگان می‌داند. او در کتاب خود بیان می‌کند که مردم ایران باستان، سپندارمذگان را روز زن و زمین می‌دانستند و این جشن یکی از جشن‌های مهم ایران باستان محسوب می‌شد.

واژه اسفند که ما امروزه در زبان فارسی از آن استفاده می‌کنیم، در واقع از واژه «سپندارمت» (Spandarmat) در پارسی میانه ریشه گرفته است. روز پنجم هر ماه و ماه دوازدهم هر سال اسفند یا سپندارمذ نام گرفته است. منشا این واژه‌ها «سپنته آرمئیتی» (SpentaArmaiti) در تقویم اوستایی است که از آن به‌عنوان چهارمین امشاسپند یاد کرده‌اند. در باور ایرانیان باستان، سپنته آرمئیتی یکی از امشاسپندان یا یاوران اهورامزدا بوده است و به او لقب «امشاسپند بانو» داده شده بود. ایرانیان این امشاسپند را نماد دوست داری، بردباری و فروتنی می‌دانستند.

در ایران باستان و در تقارن اسفند روز از اسفندماه هرسال، «جشن سپندارمذگان» برگزار می‌شد. در این روز خانواده‌های ایرانی برای قدردانی از همسران و بانوان خود، هریک به‌اندازه توان برای زنان فروتن و مهربانشان هدایایی تهیه می‌کردند و به پاس زحمات یک‌ساله به آن‌ها تقدیم می‌کردند. در روز سپندارمذگان زنان از همسرشان هدیه می‌گرفتند و مورد احترام زیاد آن‌ها بودند بانوان ایرانی نیز در این جشن و روز ویژه لباس و کفش‌های نو می‌پوشیدند. در این روز بانوان کارهای منزل را به مردان و پسران خود واگذار می‌کردند و وظایف یک روز خانه بر عهده مردان گذاشته می‌شد.