تأثیر قند و شکر بر روی مغز

در این مقاله با پنج راهی که قند به شکل منفی بر مغز و سلامت شناختی تأثیر می‌گذارد و اینکه چرا باید به کاهش مصرف شیرینی ها فکر کرد خواهیم پرداخت.

مغز بیش از هر اندام دیگری در بدن انسان انرژی مصرف می‌کند و گلوکز منبع اصلی سوخت آن است. اما چه اتفاقی می‌افتد وقتی مغز در معرض مقدار زیادی قند در رژیم غذایی قرار می‌گیرد؟ تأثیرات قند بر مغز می‌تواند شامل موارد زیر باشد: مهارت‌های شناختی ضعیف‌تر و کاهش خودکنترلی: برای بسیاری از افراد، مصرف کمی قند میل بیشتری به مصرف قند ایجاد می‌کند. تأثیرات مشابه مواد مخدر در مرکز پاداش مغز: دانشمندان پیشنهاد کرده‌اند که غذاهای شیرین—همراه با غذاهای شور و چرب—می‌توانند اثراتی شبیه اعتیاد در مغز انسان ایجاد کنند و باعث از دست دادن کنترل، پرخوری و در نهایت افزایش وزن شوند. در انسان‌های اولیه، این تحریک باعث می‌شد آن‌ها به سراغ غذاهای پرکالری بروند که در زمان کمبود غذا به بقای آن‌ها کمک می‌کرد. اما امروز، این گرایش ابتدایی به اپیدمی‌های چاقی و دیابت دامن می‌زند. ویژگی‌های رفتاری و نوروبیوشیمیایی سوءمصرف مواد و پرخوری بسیار مشابه‌اند و ایده‌ی اعتیاد به غذا در میان دانشمندان روزبه‌روز بیشتر مورد پذیرش قرار می‌گیرد. این مقاله به بررسی اثراتی می‌پردازد که قند بر مغز دارد، از جمله تأثیر آن بر واکنش پاداش. همچنین به این موضوع می‌پردازد که قند چگونه بر حافظه، خلق‌وخو و شناخت اثر می‌گذارد.

تأثیر قند بر واکنش پاداش مغز واکنش پاداش: واکنش پاداش زمانی رخ می‌دهد که ساختارهای خاصی در مغز در پاسخ به یک پاداش، مانند غذا یا مواد اعتیادآور فعال شوند. فعال شدن این مسیر باعث ایجاد ارتباط میان فعالیت و احساس لذت می‌شود، که احتمال تکرار دوباره‌ی آن رفتار را افزایش می‌دهد. در انسان‌ها، مشخص شده است که غذاهای با شاخص گلیسمی بالا بخش‌هایی از مغز را که با واکنش پاداش مرتبط‌اند فعال می‌کنند و احساس گرسنگی شدیدتری نسبت به غذاهای با شاخص گلیسمی پایین ایجاد می‌نمایند. غذاهایی که باعث افزایش بیشتر قند خون می‌شوند، میل اعتیادگونه‌ی بیشتری را در مغز تحریک می‌کنند. شاخص گلیسمی روشی برای طبقه‌بندی غذاهای حاوی کربوهیدرات است تا برآورد شود که با چه سرعتی هضم می‌شوند و چه اندازه پتانسیل افزایش سطح قند خون دارند. انواع مختلف کربوهیدرات‌ها در بدن به شکل متفاوتی پردازش می‌شوند؛ برخی باعث افزایش و کاهش سریع قند خون می‌شوند، در حالی که برخی دیگر افزایش و کاهش تدریجی‌تر و آهسته‌تری ایجاد می‌کنند.

غذاهای با شاخص گلیسمی بالا: غذاهای با شاخص گلیسمی بالا، آن‌هایی هستند که مقدار بالایی در شاخص گلیسمی دارند. این غذاها سریع هضم می‌شوند و باعث افزایش سریع سطح قند خون می‌شوند. نمونه‌هایی از غذاهای با شاخص گلیسمی بالا عبارت‌اند از: غذاهای فرآوری‌شده،غذاهای پرقند،غلات،دونات و نان سفید،سیب‌زمینی غذاهای با شاخص گلیسمی پایین: غذاهای با شاخص گلیسمی پایین، آن‌هایی هستند که مقدار کمی در شاخص گلیسمی دارند. چنین غذاهایی می‌توانند به افراد کمک کنند تا سطح قند خون و وزن بدن خود را کنترل کنند و ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را کاهش دهند. نمونه‌هایی از غذاهای با شاخص گلیسمی پایین عبارت‌اند از: سبزیجات،میوه‌ها،محصولات لبنی،مغزها،حبوبات

قند باعث پاسخ‌های مشابه اعتیاد می‌شود مطالعات بیشتری بر روی فعالیت مغز شواهدی ارائه کرده‌اند که از این ایده پشتیبانی می‌کند که پرخوری سیستم پاداش مغز ما را تغییر می‌دهد و این امر به نوبه‌ی خود پرخوری بیشتر را تشویق می‌کند. این فرآیند مشابه همان چیزی است که با اعتیاد مرتبط است. با گذر زمان، برای رسیدن به همان سطح پاداش، مقادیر بیشتری از ماده مورد نیاز است. مطالعات نشان می‌دهند که پرخوری باعث کاهش پاسخ پاداش و افزایش تدریجی اعتیاد به غذاهای کم‌ارزش و سرشار از قند، نمک و چربی می‌شود.

قند تأثیراتی بر حافظه دارد: علاوه بر اثرات منفی قند بر مغز، این ماده به کل بدن نیز آسیب می‌زند. حتی یک بار افزایش سطح گلوکز در خون می‌تواند برای مغز مضر باشد و منجر به موارد زیر شود: کند شدن عملکرد شناختی کاهش حافظه مشکلات توجه التهاب در مغز التهاب مغز می‌تواند به مشکلات حافظه بیشتر منجر شود. یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ منتشر شده در Behavioral Brain Research نشان داد که نشانگرهای التهابی در هیپوکامپ موش‌هایی که رژیم غذایی پرقند داشتند یافت شد، اما در موش‌هایی که رژیم استاندارد داشتند، مشاهده نشد. خبر خوب این است که این آسیب التهابی ناشی از قند ممکن است دائمی نباشد.

قند تأثیراتی بر خلق‌وخو دارد یکی دیگر از اثرات جدی قند بر مغز، تأثیر آن بر خلق‌وخو است. این تأثیرات می‌توانند شامل موارد زیر باشند: اختلال در پردازش عاطفی: در جوانان سالم، توانایی پردازش احساسات با افزایش سطح گلوکز خون مختل می‌شود. افزایش اضطراب: مطالعه‌ای دیگر که در Diabetes Care منتشر شد نشان داد افرادی که دیابت نوع ۲ دارند، در هنگام هیپرگلیسمی حاد (افزایش ناگهانی قند خون) افزایش غم و اضطراب را گزارش کرده‌اند. افزایش ریسک افسردگی: یکی از بزرگ‌ترین مطالعاتی که قند را با افسردگی مرتبط کرده است تحلیلی بر رژیم غذایی و خلق‌وخو ۲۳,۲۴۵ نفر شرکت‌کننده در مطالعه Whitehall II نشان داد مصرف بالاتر قند با شیوع بیشتر افسردگی مرتبط است.

مصرف قند ظرفیت ذهنی را کاهش می‌دهد افزایش سطح گلوکز خون به رگ‌های خونی آسیب می‌زند. آسیب به رگ‌های خونی عامل اصلی عوارض عروقی دیابت است و منجر به مشکلات دیگری می‌شود، مانند آسیب به رگ‌های خونی مغز و چشم‌ها که باعث رتینوپاتی می‌شود. مطالعات روی دیابتی‌های طولانی‌مدت نشان می‌دهند که آسیب مغزی تدریجی منجر به کاهش در موارد زیر می‌شود: یادگیری حافظه سرعت حرکتی سایر عملکردهای شناختی قرار گرفتن مکرر در معرض سطوح بالای گلوکز، ظرفیت ذهنی را کاهش می‌دهد، زیرا سطوح بالاتر HbA1c با درجه بیشتری از کوچک‌شدگی مغز مرتبط است. حتی در افراد بدون دیابت، مصرف بالاتر قند با نمرات پایین‌تر در آزمون‌های عملکرد شناختی مرتبط است. تصور می‌شود این اثرات ناشی از ترکیبی از هیپرگلیسمی، فشار خون بالا، مقاومت به انسولین و افزایش کلسترول باشد.