ستارگانی که کیهان را انکار کردند!

کیهان پر از ستارگانی است که قوانین معمول را به چالش می‌کشند؛ از چشمک‌های مرموز و انفجارهای سهمگین تا ستارگان الماس‌گون و طلا‌بار. برخی بزرگ‌تر از درک ما، برخی چگال‌تر از ماده‌ی شناخته‌شده‌اند و برخی با شتابی سرکش در فضا می‌تازند. این اجرام نه‌تنها زیبایی، بلکه قدرت و رازهای عمیق هستی را آشکار می‌کنند. در ادامه، با ده ستاره‌ی شگفت‌انگیز و اسرارآمیز کیهان آشنا می‌شویم .

1. ستاره‌ی تابی (Tabby’s Star) – ستاره‌ای که چشمک نمی‌زند، غیب می‌شود در فاصله ۱۴۷۰ سال نوری از زمین، ستاره‌ی TYC 1220-91-1 یا همان تابی، با افت‌های نوری عجیبی دانشمندان را سردرگم کرد. این افت‌ها منظم نبودند و گاه تا ۲۲٪ از نور ستاره ناپدید می‌شد؛ رفتاری بی‌سابقه که نه با سیاره، نه با لکه‌های خورشیدی و نه با گردوغبار توجیه می‌شد. برخی حتی از سازه‌های بیگانه گفتند. هنوز، راز این ستاره به‌طور کامل حل نشده است.

2. ستاره‌ی مغناطیسی SGR 1806-20 – تپش مغناطیسی که کهکشان را لرزاند در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۴، این ستاره‌ی نوترونی با انفجار اشعه گاما، در چند دهم ثانیه، انرژی‌ای برابر با صد هزار سال خورشید ساطع کرد. میدان مغناطیسی‌اش حدود هزار تریلیون برابر زمین است. اگر در فاصله ۱۰ سال نوری از ما قرار داشت، جو زمین را از هم می‌درید. این ستاره یادآور خشم خاموش کیهان است.

3. ستاره‌ی هیپریون (UY Scuti) – بزرگ‌تر از درک ما در صورت فلکی سپر، هیولایی می‌تپد که شعاعش حدود ۱۷۰۰ برابر خورشید است. اگر جای خورشید بود، تا مدار زحل را در خود می‌بلعید. UY Scuti بزرگ‌ترین ستاره‌ی شناخته‌شده از نظر حجم است. حجمی فراسوی تصور، اما با چگالی‌ای کمتر از آب. ستاره‌ای که بزرگی‌اش را فریاد نمی‌زند؛ بلکه فرو می‌پاشد.

4. ستاره‌ی WR 104 – چرخش مارپیچی مرگ در آسمان این ستاره‌ی عظیم در حال مرگ، با همراهی یک همدم دیگر، فورانی مارپیچی از گازها را به بیرون می‌پاشد. دانشمندان گمان دارند که WR 104 ممکن است در آینده‌ی نه‌چندان دور با انفجار ابرنواختری، جریانی از اشعه گاما را به سوی زمین روانه کند. هرچند احتمال برخورد بسیار پایین است، اما حضورش سایه‌ای از یادآوری است که کیهان، بی‌رحم و بی‌هشدار است.

5. ستاره‌ی RX J1856.5−3754 – ستاره‌ای از ماده‌ی بی‌چهره؟ این جرم آسمانی ممکن است نخستین «ستاره‌ی کوارکی» باشد. جسمی چگال‌تر از ستاره‌ی نوترونی، ساخته‌شده از بنیادی‌ترین ذرات طبیعت. نورش عجیب است؛ طیفش بدون هیچ نشانه‌ای از عناصر. فقط تابشی یکنواخت و سرد. گویی خودِ ماده، در سکوتی کوانتومی، به خواب رفته است.

6. ستاره‌ی تپ‌اختر PSR J1719–1438 – ستاره‌ای از الماس این ستاره‌ی نوترونی آن‌قدر متراکم و فشرده است که هسته‌اش عمدتاً از کربن بلوری‌شده تشکیل شده؛ بله، یک الماس کیهانی! قطر آن کمی بزرگ‌تر از مشتری است و در مدارش جرمی به دور آن می‌گردد که احتمالاً بازمانده‌ی سیاره‌ای دیگر است. کیهان نه‌فقط می‌سوزاند، که گاه می‌تراشد.

7. ستاره‌ی KIC 8462852b – چشمک‌زن بی‌قاعده‌ی دیگر مشابه ستاره‌ی تابی، این جرم هم در طیف نور خود افت‌های عجیب دارد، اما در الگویی متفاوت. برخی دانشمندان حدس می‌زنند که توده‌هایی از غبار، سیاره‌های خردشده، یا حتی حلقه‌های غول‌پیکر باعث این رفتار شده‌اند. چیزی در پس این نور پنهان شده که هنوز، نجوم نتوانسته راز آن را به‌کلی بگشاید.

8. ستاره‌ی زتا اوفیوچی (Zeta Ophiuchi) – رانده‌شده‌ی بی‌همدم این ستاره‌ی داغ و جوان با سرعتی خارق‌العاده در فضا می‌تازد. تصور می‌شود که زمانی عضو یک سامانه‌ی دوتایی بوده، اما انفجار همدمش آن را به بیرون پرتاب کرده. در مسیرش، همچون قایقی در دریا، موج‌های شوکی در غبار کیهانی ایجاد می‌کند. ردّی از اندوه و شتاب در دل کهکشان.

9. ستاره‌ی اچ‌دی ۱۴۰۲۸۳ – ستاره‌ای که طلا می‌بارد در این سامانه‌ی دوتایی، برخورد ستارگان نوترونی باعث انفجاری موسوم به kilonova شد. در این انفجار، عناصر سنگینی چون طلا، پلاتین و اورانیوم ساخته می‌شوند. بسیاری از فلزات گرانبهای روی زمین، از دل چنین ستارگانی آمده‌اند. طلا، یادگار مرگ خاموش ستارگان است.

10. ستاره‌ی متغیر V838 Monocerotis – نور انفجار، اما نه انفجار معمولی در سال ۲۰۰۲، این ستاره ناگهان درخشید، نه مثل یک ابرنواختر، بلکه با گسترش یک موج نوری زیبا در اطرافش. دانشمندان باور دارند که این رویداد، حاصل بلعیدن یک ستاره‌ی کوچک‌تر بوده. تصویری از آن، همچون نقاشی‌ای از سکوت پس از فروپاشی است؛ گویی کیهان، صحنه‌ی یک تراژدی را نورپردازی می‌کند.