نماد ۳۰۰۰ ساله ایرانی که هیتلر دزدیده!

برای آشنایی چلیپا ایرانی

همه ما صلیب شکسته نازی رو به عنوان نماد شرارت می‌شناسیم، اما چیزی که نمی‌دونیم اینه که این نماد اصالتاً مال ایران باستانه! این علامت که امروز نماد نفرته، روزی نماد نور و زندگی بوده. هیتلر این نماد رو از تمدن‌های باستانی دزدید و به یه چیز کاملاً متفاوت تبدیل کرد. جالب اینجاست که هنوز هم در معابد هندو و بودایی به عنوان علامت خوشبختی استفاده میشه. پس چطور شد که این نماد اینقدر تغییر معنا داد؟

چلیپا در ایران باستان این نماد که ما امروز به اسم سواستیکا می‌شناسیم، در ایران باستان به نام "چلیپا" یا "گردونه مهر" شناخته می‌شد. باستان‌شناسان این علامت رو روی سفال‌های ۳۰۰۰ ساله ایرانی در شوش و تپه سیلک پیدا کردن. در آیین زرتشت، این نماد نشانه حرکت خورشید، چرخه زندگی و برکت الهی بود. جهت چرخش این نماد در ایران معمولاً به سمت چپ بود، برعکس نسخه نازی‌ها. جالب اینجاست که این علامت رو حتی روی لباس‌های سربازان هخامنشی هم می‌بینیم.

سرقت تاریخی هیتلر در اوایل قرن بیستم، هیتلر و نازی‌ها به دنبال یه نماد قوی برای حزب خودشون بودن. اونها با الهام از نظریه‌های نژاد آریایی (که ادعا می‌کرد ایرانیان و آلمانی‌ها ریشه مشترک دارن)، این نماد ایرانی رو انتخاب کردن. اما چند تغییر مهم دادن: اول جهت چرخش رو عوض کردن، دوم رنگ مشکی و قرمز رو بهش اضافه کردن، و سوم اون رو از مفهوم اصلیش کاملاً جدا کردن. زرتشتیان جهان بارها به این سوءاستفاده اعتراض کردن، اما دیگه دیر شده بود و این نماد برای همیشه در ذهن مردم با نازی‌ها گره خورده بود.

زندگی دوگانه یک نماد در حالی که در غرب این نماد کاملاً ممنوعه، در کشورهایی مثل هند، نپال و ژاپن هنوز هم به عنوان نماد خوشبختی استفاده میشه. در معابد بودایی می‌تونین این علامت رو روی سینه بودا ببینید. حتی در بعضی از کلیساهای اروپایی که قبل از جنگ جهانی ساخته شدن هم این نماد وجود داره. این تفاوت دیدگاه نشون می‌ده که معناهای نمادها کاملاً به فرهنگ و تاریخ ما وابسته‌ست. یه نماد می‌تونه همزمان هم مقدس باشه هم نفرت‌انگیز!