فرجام زندیه و آغاز قاجار؛

"آقامحمدخان قاجار... نامی که با خون و آتش در تاریخ ایران حک شده است. او که با خشونت و بی‌رحمی تاج و تخت را به دست آورد، قصه‌هایی هولناک از خود به یادگار گذاشت. از ویرانی شهرها تا قتل‌عام مردم بی‌گناه، هیچ چیز نتوانست عطش قدرت او را فرو نشاند."

پس از مرگ کریم‌خان زند در سال ۱۷۷۹ میلادی، ایران دوباره رو به پریشانی رفت. سال‌های پرآشوب پس از مرگ کریم‌خان زند، ایران همچون پیکری رنجور، در بستر بیماری افتاده بود. هر گوشه‌ای از این سرزمین پهناور، در چنگال مدعیان قدرت اسیر شده بود و رؤیای یکپارچگی و آرامش، به کابوسی بی‌پایان بدل گشته بود. در این هنگامه، آقامحمدخان قاجار، با کوله‌باری از تجربه تلخ و عزمی پولادین، از تبعیدگاه خود در استرآباد (گرگان امروزی) سر برآورد. او که از کودکی طعم اسارت و تحقیر را چشیده بود، به خوبی می‌دانست که برای رسیدن به قدرت، باید از هر وسیله‌ای استفاده کند. آقامحمدخان، کار خود را با سرکوب مخالفان داخلی در استرآباد آغاز کرد. او با زیرکی و قساوت قلب، سران طوایف رقیب را از میان برداشت و با ایجاد یک ارتش منظم و وفادار، پایه‌های حکومت خود را در این منطقه مستحکم ساخت.

سپس، چشمان خود را به سوی جنوب گرداند. سپاه زندیه که درگیر جنگ قدرت میان شاهزادگان خود بود، یارای مقاومت در برابر ارتش منظم و مصمم قاجار را نداشت. آقامحمدخان، با استفاده از تاکتیک‌های جنگی نوین و بهره‌گیری از سواران قزلباش، بارها سپاهیان زندیه را درهم شکست و آنان را تا شیراز عقب راند. او به سال‌های ۱۷۸۸ تا ۱۷۸۹ میلادی، شیراز را فتح کرد. فتح شیراز، برای آقامحمدخان، نه تنها یک پیروزی نظامی، بلکه یک پیروزی سیاسی و روانی بود. او با تصرف پایتخت زندیه، نشان داد که قدرت برتر در ایران، دیگر در دست قاجار است. اما این پیروزی، عطش سیری‌ناپذیر او را برای رسیدن به قدرت بیشتر کرد و به دل آسیب‌دیده او التیام نبود.

آقامحمدخان، پس از تصرف شیراز، به سوی کرمان لشکر کشید. این شهر که به مدت چند ماه در برابر سپاه قاجار مقاومت کرده بود، به جرم سرپیچی از فرمان خان قاجار، محکوم به نابودی شد. آقامحمدخان، با بی‌رحمی تمام، دستور قتل‌عام مردم کرمان را صادر کرد. هزاران نفر از مردان، زنان و کودکان بی‌گناه، در کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر به خاک و خون کشیده شدند. این کشتار فجیع، نه تنها لکه ننگی بر دامن آقامحمدخان، بلکه هشداری بود برای تمام کسانی که ممکن بود در برابر اراده او مقاومت کنند. او می‌خواست با ایجاد رعب و وحشت در دل مخالفان، پایه‌های حکومت قاجار را برای همیشه استوار سازد. اما با این آغاز تلخ، دیگر هیچ ایرانی نتوانست این جنایت او را در این جبهه کرمان، فراموش کند. به سال ۱۷۹۴ میلادی، خاک کرمان گلگون شد. و این واقعه، یکی از خونبارترین اتفاقات تاریخ ایران بود.

پس از کرمان، آقامحمدخان به سوی آذربایجان لشکر کشید و با غلبه بر بازماندگان افشاریه، این منطقه را نیز به قلمرو خود ملحق کرد. سپس، روی به قفقاز نهاد و پس از تصرف تفلیس، دستور قتل‌عام مردم آن را صادر کرد. (۱۷۹۵میلادی) آقامحمدخان قاجار، یک جنگجوی بی‌رحم، یک سیاستمدار زیرک و یک حاکم مستبد بود. او برای رسیدن به اهداف خود، از هیچ جنایتی رویگردان نبود. اما همین قساوت قلب و اراده پولادین او بود که باعث شد پس از سال‌ها هرج و مرج، ایران را یکپارچه کند و سلسله قاجار را بنیان نهد. سلسله‌ای که آغاز سقوط ایران بود. آغاز تجزیه، و گویا آقامحمدخان قاجار به قصد انتقام از این دُر گران‌بها به او تاخته بود، نه آبادی او و یا حتی کشورگشایی خودش. چرا که این سلسله‌ای که او بنیان‌گذارش بود، جز ویرانی برای این وطن دستاورد دیگری نداشت.