فسفن؛ پیکسل‌های چشمی

حتماً تابه‌حال تجربه این را داشته‌اید هنگامی که چشمانتان را میبندید یا مالش میدهید، اشکال هندسی و الگو هایی شبیه به پیکسل‌های یک تلویزیون قدیمی میبینید. برای درک بهتر از این موضوع این مطلب را تا انتها بخوانید.

وقتی چشم‌ها را می‌بندیم، معمولاً انتظار داریم سیاهی مطلق ببینیم؛ اما در واقعیت، اغلب الگوهای مبهم، نقاط ریز، یا حتی جرقه‌های نوری می‌بینیم. این پدیده‌ها طبیعی هستند و به عملکرد سیستم بینایی و مغز مرتبط‌اند.

منشأ نویزها و نقاط ریز: حتی در تاریکی مطلق، سلول‌های حساس به نور در چشم (سلول‌های شبکیه)، سیگنال‌های ضعیفی تولید می‌کنند. مغز این سیگنال‌های تصادفی را به شکل نقاط، خطوط موج‌دار، یا سایه‌های متحرک تفسیر می‌کند. این اتفاق شبیه به نویز تصویر در یک دوربین کم‌نور است.

تأثیر فشار و مالش چشم: وقتی چشم‌ها را فشار می‌دهیم یا مالش می‌دهیم، فشار فیزیکی روی شبکیه و عصب بینایی، سیگنال‌های کاذب ایجاد می‌کند. این سیگنال‌ها به مغز ارسال شده و به صورت جرقه‌های نوری، رنگ‌های درخشان (مثل سبز یا بنفش)، یا اشکال هندسی (مثل دایره و مارپیچ) دیده می‌شوند. این اثر موقتی است و پس از چند ثانیه محو می‌شود.

نقش مغز در تفسیر تاریکی: مغز انسان طوری طراحی شده که حتی در نبود محرک‌های واقعی، به دنبال الگوها و معناها بگردد. به همین دلیل، در تاریکی مطلق هم ممکن است تصاویر مبهم یا حرکت‌های خیالی ببینیم. این پدیده شبیه به توهمات بینایی است و نشان‌دهندهٔ فعالیت مداوم سیستم عصبی است.

این پدیده‌ها طبیعی هستند و جای نگرانی ندارند و ناشی از فعالیت خودبه‌خودی سلول‌های چشم و تفسیر مغز هستند. در موارد نادر، اگر این جرقه‌ها یا نقاط به طور مداوم تکرار شوند، بهتر است با پزشک مشورت شود.