مسئله‌ی کشتی تسئوس

تا حالا به این فکر کردی که اگه یه چیزی رو کم‌کم عوض کنیم، آیا هنوز همون چیز باقی می‌مونه؟ این دقیقاً همون سؤالیه که “مسئله‌ی کشتی تسئوس” مطرح می‌کنه.

تسئوس یه قهرمان یونانی بود که با کشتی معروفش کلی ماجراجویی کرد. وقتی برگشت، مردم کشتی‌شو به عنوان یه یادبود نگه داشتن. ولی خب، با گذشت زمان، چوب‌های کشتی کم‌کم پوسید و مردم شروع کردن قطعه‌قطعه تعویضش کنن.

تا جایی که تموم قطعه‌ها رو یکی‌یکی عوض کردن. حالا سؤال اینجاست: آیا این هنوز همون کشتی تسئوسه؟ یا یه کشتی جدید؟

بعضی می‌گن: حالا فرض کن همه‌ی چوب‌های قدیمی رو که درآوردن، یکی جمع کرده و با اونا یه کشتی جدید ساخته. خب حالا چی؟ •اون یکی کشتی که همه قطعه‌هاش اصله، کشتی تسئوسه؟ •یا اون کشتی که توش قطعه‌های جدید گذاشته شده، چون همونیه که ماجراجویی کرده، اصل حساب می‌شه؟

این مسئله کلی بحث فلسفی راه انداخته. بعضیا می‌گن: •هویت یه چیز، به شکل و کارکردش بستگی داره، نه قطعه‌هاش. •بعضیا می‌گن: نه! اگه قطعه‌ها عوض بشن، اون دیگه همون شیء نیست. •یه عده هم می‌گن: شاید اصلاً هویت یه چیز ثابتی نیست و توی زمان تغییر می‌کنه.

مسئله‌ی کشتی تسئوس فقط درباره‌ی یه کشتی نیست. درباره‌ی خود ما آدم‌ها هم هست. مثلاً ما از بچگی تا الان کلی تغییر کردیم. •ظاهر، سلایق، فکرامون… ولی آیا هنوز همون آدمیم؟ یا تبدیل شدیم به یه نسخه‌ی جدید از خودمون؟ این سؤالا جواب مشخصی ندارن، ولی باعث می‌شن عمیق‌تر به مفهوم “هویت” فکر کنیم.