روانشناسی زرد چیست؟

◡̈⃝︎◡̈⃝︎◡̈⃝︎◡̈̈◡̈⃝︎◡̈⃝︎◡̈⃝︎

“لبخند زدن راز خوشبختي توست!، “فقط با مثبت‌انديشي مي‌توانيد همه مشكلات خود را حل كنيد!” اين جملات برايتان آشنا نيستند؟ بله اين‌ها جملات انگيزشي مطرح در فضاي مجازي‌ست كه جزو جملات روانشناسي زرد محسوب مي‌شود. دقت كرديد هر چيزي كه سر زبان‌ها بيفتد و به اصطلاح مد شود، عده زيادي خودشان را صاحب نظر در اين زمينه مي‌دانند. متاسفانه روانشناسي هم از اين قاعده مستثني نيست. مطالب درست و غلطي درباره روانشناسي وجود دارد كه مي‌تواند ما را از مسير درست و سلامتي روحی و روانی دور كند. روانشناسي زرد اصطلاحي‌ست كه براي آن دسته از مطالب غير علمي روانشناسي به كار مي‌رود! حالا جالب اينجاست كه خود اين واژه هم تعاريف غلطي دارد. كافي‌ست درباره روانشناسي زرد مطلبي سرچ كنيد تا متوجه بشويد كه چقدر اطلاعات غلط مي‌تواند در دنياي مجازي در دسترس باشد. مثلاً حتي يكي از آن‌ها زيگموند فرويد را جزو روانشناسان زرد حساب كرده بود كه متاسفانه نشان دهنده‌ اين مطلب است كه روانشناسي علمي چقدر مهجور مانده است! زیرا حتي اگر در دفاع از آن هم مطلبي نوشته شود؛ در برخی موارد درست و کامل نیست. پس همراه من باشيد تا درباره به سوال روانشناسي زرد چیست پاسخ داده و درباره تفاوت روانشناسی زرد با روانشناسي علمي صحبت كنيم.

تعريف روانشناسي زرد روانشناسی زرد به آن مطالب روانشناسی اشاره مي‌كند که اكثراً علمی نیستند و بیشتر براي جذب مخاطب، فروش یا سرگرمی ارائه مي‌شوند. این نوع از روانشناسی معمولاً در مجلات عامه‌پسند، برنامه‌های تلویزیونی و کتاب‌های پرفروش پيدا مي‌شود. ویژگی‌های اصلی روانشناسی زرد اين‌هاست: 1_سطحی بودن و فقدان عمق علمی: مطالب روانشناسی زرد معمولاً بر پایه تحقیقات علمی معتبر نیستند و به جای تحلیل‌های عمیق و دقیق، به توضیحات سطحی و ساده‌انگارانه تکیه می‌کنند. 2_تأکید بر جاذبه‌های عاطفی و هیجانی : این نوع از روانشناسی معمولاً به جنبه‌های احساسی و هیجانی موضوعات می‌پردازد و از ارائه تحلیل‌های منطقی و مستند علمی غافل می‌ماند. 3_استفاده از زبان ساده و جذاب: مطالب روانشناسی زرد به گونه‌ای نوشته می‌شوند که برای عموم مردم جذاب و قابل فهم باشند، اما ممکن است به دلیل ساده‌سازی بیش از حد، واقعیت‌های علمی را تحریف کنند. 4_تکیه بر کلیشه‌ها و عمومی‌سازی: این نوع از روانشناسی معمولاً از کلیشه‌ها و تعمیم‌های بی‌پایه استفاده می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است صفات شخصیتی را به گروه‌های وسیعی از افراد نسبت دهد، بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی. 5_توجه به موضوعات جنجالی و پرطرفدار: روانشناسی زرد اغلب به موضوعات پرطرفدار و جنجالی می‌پردازد که توجه زیادی را به خود جلب می‌کند، حتی اگر پایه علمی نداشته باشند!

پیامدهای منفی روانشناسی زرد 1_انتشار اطلاعات نادرست یا ناقص می‌تواند باعث سوءتفاهم‌ها و برداشت‌های غلط شود و به تصمیم‌گیری‌های نادرست منجر شود. 2_این نوع از روانشناسی ممکن است توقعات غیرواقعی و نادرستی را در مخاطبان ایجاد کند و آن‌ها را به دنبال راه‌حل‌های ساده و سریع برای مشکلات پیچیده بفرستد. 3_انتشار گسترده مطالب غیرعلمی، می‌تواند اعتبار پژوهش‌های علمی واقعی را زیر سؤال ببرد و باعث کاهش اعتماد عمومی به علم روانشناسی شود.

تفاوت روانشناسي زرد و علمي روانشناسی زرد و روانشناسی علمی دو رویکرد کاملاً متفاوت در زمينه مطالعه و فهم رفتار و ذهن انسان هستند. مي‌خواهم در ادامه از تفاوت‌های مهم بین این دو بگويم. _پایه و اساس علمی روانشناسی زرد معمولاً بر پایه تحقیقات علمی معتبر نیست و بیشتر به باورها، کلیشه‌ها و فرضیات ساده‌انگارانه تکیه دارد و به اصطلاح غیر علمی‌ست. این نوع از روانشناسی اصولاً از منابع غیر معتبر استفاده می‌کند و شواهد علمی کافی برای حمایت از ادعاهای خود ندارد. اما در مقابل روانشناسی علمی، بر اساس تحقیقات معتبر، مطالعات علمی، پژوهش‌های تجربی و داده‌های آماری معتبر است.

_هدف و مخاطبان هدف اصلي روانشناسی زرد جذب مخاطب عمومی‌ست، و به دنبال جلب توجه و رضایت مخاطبان عامه‌پسند است و بر جذابیت و هیجان تأکید دارد. همچنین روانشناسی زرد اكثراً مطالبی را ارائه مي‌دهد كه جذابیت عاطفی و هیجانی داشته باشد. اما مخاطب روانشناسي علمي هر كسي‌ست كه دنبال مطالب معتبر است و زودباور نيست و به دنبال مستندات بيشتري براي هر حرفي مي‌گردد. روانشناسی زرد معمولاً به موضوعات سطحی و کلیشه‌ای می‌پردازد و به دنبال ارائه راه‌حل‌های ساده و سریع برای مشکلات پیچیده است. عموماً هم به زبانی نوشته می‌شود که برای عموم مردم جذاب و قابل فهم باشد، حتی اگر این به بهای بي‌دقتي علمی باشد.

_روش‌ها علاوه بر اين‌ها روانشناسي زرد اغلب از روش‌های علمی استاندارد پیروی نمی‌کند و ممکن است به تجربیات شخصی، حکایات و نقل قول‌ها تکیه كند و به شواهد تجربي کم‌توجه است. در صورتيكه روانشناسي علمي كاملا برعكس روانشناسي زرد، توجه بسيار به استنادات، آزمايش‌ها و بررسي‌هاي علمي دارد و به شواهد تجربي هم توجه ويژه‌اي دارد. روانشناسی زرد و روانشناسی علمی بسيار با هم متفاوتند. در حالی که روانشناسی زرد ممکن است به دلیل جذابیت و سادگی مورد توجه عموم قرار بگیرد، روانشناسی علمی اما بر پایه تحقیقات و روش‌های علمی معتبر است و مي‌تواند به رشد دانش و روش‌های درمانی هم کمک كند. برای درک بهتر و تصمیم‌گیری‌های درست و بهتر، خيلي مهم است که به منابع علمی و معتبر تکیه کنیم و از اطلاعات غیرمعتبر و گمراه‌کننده دوری کنیم. در ادامه كمي از جملات روانشناسي زرد خواهيم گفت.

_جملات روانشناسي زرد روانشناسی زرد بيشتر از جملات جذاب و گیرا استفاده می‌کند تا مخاطبان را بيشتر به خود جذب کند. این جملات هم معمولاً ساده، هيجاني و انگیزشی هستند و به مخاطب هم احساس خوبی می‌دهند. اما اكثراً پایه علمی ندارند. در ادامه چند جمله رایج و جالب در روانشناسی زرد را مي‌گويم و بعضي از اين جملات را در مقابل جملات روانشناسي علمي قرار دادم: روانشناسي زرد: از اخبار بد دور باش، هيچ چيز بدي رو دنبال نكن. روانشناسي علمي : اخبار رو دنبال كن اما در زمان مناسب و با منبع مناسب. ————————————————– روانشناسي زرد : غم و خشم و ناراحتي رو دور بريز، فقط انرژي مثبت!! روانشناسي علمي : همه احساسات ما با ارزش هستند!! ————————————————– روانشناسي زرد : مهم نيست بقيه چه شرايطي دارن، فقط روي موفقيت خودت تمركز كن. روانشناسي علمي: همدلي با بقيه باعث رشد و ايجاد حس خوب در خودمون مي‌شه! ————————————————– روانشناسي زرد: مثبت‌نگر باش، نيمه پر ليوان رو ببين!! روانشناسي علمي: واقع‌نگر باش، واقعيت رو ببين. ————————————————– روانشناسي زرد: مسئول نرسيدن به آرزوهات خودتي و مقصر فقط تويي!! روانشناسي علمي: درسته قسمتي از موفقيت ما به خودمون ربط داره، اما عوامل ديگه هم تاثيرگذارند. ————————————————–

و يا اين جملات روانشناسي زرد: فقط با مثبت‌اندیشی می‌توانید همه مشکلات خود را حل کنید! جمله بالا به مخاطب القا می‌کند که تنها با تغییر نگرش می‌تواند تمام مشکلات خود را حل کند، در حالی که حل مشکلات زندگي در واقعيت نياز به اقدامات عملی و راه‌حل‌های پیچیده‌تري دارد و انقدر ساده نيست. هر روز 5 دقیقه برای خودت وقت بگذار و زندگی‌ات متحول خواهد شد! این جمله تأکید مي‌كند بر اهمیت وقت‌ گذاشتن برای خود، اما ممکن است كه توقعات غیرواقعی ایجاد کند که مثلاً چنین تغییر کوچکی، می‌تواند تحول چنان بزرگي در زندگي فرد ایجاد کند. وقتی به چیزی باور داشته باشی، تمام کائنات به سمت تحقق آن حرکت می‌کند! شاید جمله بالا جذابیت داشته باشد و شايد حتي به مخاطب انگیزه هم بدهد، اما بر اساس هیچ مدرک علمی نیست و بیشتر به یک تفکر جادویی شبیه است و انگيزه‌اي بر مبناي توهم است. راز موفقیت در این است که همیشه خوشحال باشی و لبخند بزنی! این جمله اهمیت خوشحالی را بيان می‌کند، ولي يك مسأله مهم را ناديده می گیرد. مسائلي مثل نادیده گرفتن چالش‌ها و مشکلات واقعی زندگی. اين نوع نگاه می‌تواند باعث انتظارات غیرواقعی شود. به خودت اعتماد کن و جهان به تو اعتماد خواهد کرد! این جمله هم از همان جملات انگیزشی‌ مخرب است و بر اهمیت اعتماد به نفس تأکید دارد، ولي نمی‌تواند جایگزین تلاش‌ها و مهارت‌های واقعی در برخورد با چالش‌ها باشد. فکرهای مثبت جذب کننده رویدادهای مثبت هستند! این جمله هم به قانون جذب اشاره دارد که یکی از اصول اصلی روانشناسی زرد است! مسأله اينجاست كه داشتن نگرش مثبت می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد، ولي این جمله نادیده گرفتن واقعیت‌ها و تلاش‌های عملی را تشویق می‌کند. همان‌طور كه در اين جملات شاهد هستيد، به همان اندازه كه روانشناسي علمي باعث مي‌شود احساس بهتري در خودمان و ديگران ايجاد كنيم، روانشناسي زرد (غير علمي) براي روان ما چيزي جز آسيب ندارد. پس توصيه ما به شما اين هست كه روانشناسي را از منابع علمي، و مراجع درست دنبال كنيد و از روانشناسي زرد دوري كنيد. چرا كه خواندن مطالب و اين جملات زرد، اگرچه ممکن است به طور موقت انگیزه‌دهنده باشند، اما باید يادتان باشد که راه‌حل‌های ساده و سریع معمولاً کارساز نیستند و برای رسیدن به موفقیت و حل مشکلات، نیاز به تلاش‌های واقعی و استراتژی‌های عملی‌ست و این جملات در طولانی مدت بیشتر باعث سرخوردگی خواهند شد.

_دلايل محبوبيت روانشناسي زرد بين مردم روانشناسی زرد به دلایل متعددی بین مردم محبوبیت دارد. این دلایل شامل عواملی می‌شوند که با نیازهای روانی و اجتماعی افراد همخوانی دارند و اغلب با جذابیت‌های خاص این نوع مطالب مرتبط هستند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین دلایل محبوبیت روانشناسی زرد اشاره می‌کنیم: _ساده‌سازی اطلاعات مطالب روانشناسی زرد معمولاً به زبان ساده و قابل فهم نوشته می‌شوند که برای عموم مردم جذاب‌تر است. این ساده‌سازی باعث می‌شود افراد بدون نیاز به پیش‌زمینه علمی، بتوانند به راحتی مطالب را درک کنند. این نوع مطالب به ‌راحتی از طریق مجلات، برنامه‌های تلویزیونی، شبکه‌های اجتماعی و کتاب‌های پرفروش در دسترس هستند که باعث می‌شود افراد بیشتری به آن‌ها دسترسی داشته باشند. _تمرکز بر موضوعات پرطرفدار و جنجالی روانشناسی زرد به موضوعاتی می‌پردازد که جذابیت عمومی دارند، مانند روابط عاطفی، موفقیت شخصی، خودیاری و خوشبختی. این موضوعات اغلب جلب توجه می‌کنند و مردم را به خود جذب می‌کنند. علاوه بر اين استفاده از تیترهای جنجالی و موضوعات هیجان‌انگیز، باعث می‌شود، مردم به خواندن و دنبال کردن این مطالب تشويق شوند. در جامعه‌ای که اطلاعات به سرعت منتشر می‌شوند و مردم به دنبال مصرف سریع و بی‌دردسر محتوا هستند، روانشناسی زرد به دلیل ارائه اطلاعات فوری و آسان، متاسفانه جذابیت بیشتری دارد. _کمبود دانش علمی خيلي از مردم ممکن است دانش علمی کافی برای تشخیص مطالب معتبر از غیرمعتبر را نداشته باشند، به همین دلیل به راحتی جذب روانشناسی زرد مي‌شوند و متأسفانه به مطالب عامه پسند اعتماد مي‌كنند. همانطور که شاهد اين هستيم در اين عصر، مردم به اطلاعاتي كه توسط افراد مشهور یا رسانه‌های مورد علاقه‌شان گفته مي‌شود، اعتماد بیشتری دارند؛ حتی اگر این منابع علمی نباشند.

تشخیص روانشناسی زرد برای تشخیص روانشناسی زرد از مطالب معتبر روانشناسی، می‌شود به نکات زیر توجه کرد: 1_اطمینان حاصل کنید که مطالب ارائه شده بر پایه تحقیقات علمی معتبر و منابع قابل اعتماد هستند. 2_حتماً بررسی کنید که آیا مطالب به تحلیل‌های عمیق و دقیق می‌پردازند یا تنها به جنبه‌های سطحی و ساده‌انگارانه موضوعات اشاره می‌کنند. 3_مراقب باشید که آیا مطالب از کلیشه‌ها و تعمیم‌های بی‌پایه استفاده می‌کنند یا به تفاوت‌های فردی و شرایط خاص هر فرد توجه دارند. 4_از مطالبی که بیشتر به دنبال جلب توجه و ایجاد جنجال هستند و پایه علمی ندارند، دوری کنید. 5_در نهایت، برای اطمینان از صحت اطلاعات روانشناسی، همیشه به منابع معتبر و پژوهش‌های علمی استناد کنید و از منابع عامه‌پسند و غیرعلمی با احتیاط استفاده کنید.

_در نهایت… روانشناسي زرد با تمام ويژگي‌ها و محبوب بودنش در بين عوام مردم، متأسفانه آسيب‌هاي بسياري دارد. چرا كه حال خوب، موفقيت، سلامت رواني و … نياز به زمان و نياز به مطالعه و تحقيق و آموزش دارد. بدون هيچ‌كدام اين‌ها و فقط با شنيدن يك مطلب توسط يك بلاگر، يك رسانه، يك مجله يا سايت، نمي‌توان به آن مطلب استناد كرد. بايد بدانيم مبناي روانشناسي زرد، زندگي سريع و پرسرعت امروز و عادت ذهن انسان به نتايج سريع و معجزه‌وار است، اما اين نوع روانشناسي عقايد نادرستي را در انسان پرورش مي‌دهد و وقتي افراد با واقعيت‌هاي زندگي روبرو مي‌شوند؛ نمي‌توانند با آن مقابله كنند. كافي‌ست به اطرافتان نگاه كنيد، بيشتر افرادي كه سراغ مطالب روانشناسي زرد رفته‌اند، به دلیل نتیجه نگرفتن از راهکارهای روانشناسی زرد، از زندگي نااميد شده و افسردگي را تجربه كردند. مطالب روانشناسی زرد در ايران طرفداران زيادي دارد. چرا امروزه که مردم به‌ دنبال سریع ترین راه‌ کارها برای حل مشکلشان هستند. به خصوص در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، روانشناسان زرد فعالیت بسیار دارند و مخاطبین زیادی را به جذب کرده‌اند. اما بايد آگاه باشيم كه هوش هيجاني اينجا هم به كمك ما خواهد آمد، تا مطالب نامعتبر را از مطالب علمي تشخيص دهيم!