ستاره چیست و چگونه به وجود می‌آید ؟

‌ ‌‌‌‌

ستارگان از زیباترین و اصلی ترین اعضای آسمان شب هستند. همان نقاط نورانی و درخشانی که در زمینه ی تیر ی آسمان شب میبینیم. برخی از آنها درخشان تر و برخی کم نورتراند. در ادامه میخواهیم بدانیم ستاره چیست و به تعریف و ویژگی های اساسی آنها بپردازیم.

ستاره‌ها اجرام کروی در آسمان هستند که از روی زمین به شکل نقاط نورانی دیده می شوند. آنها اغلب از گازها، به خصوص هیدروژن و هلیم تشکیل شده‌اند. ستارگان دارای مراحل مختلفی در عمر خود هستند. آن هایی که در مراحل میانه ی عمر خود هستند معمولا گداخته بوده و دما های بالایی دارند. اگر بخواهیم بدانیم علت این دمای بالا در ستاره چیست باید بدانیم که این انژی بالا از فعالیت های هسته ای که داخل هسته ی آنها انجام میشود بدست می آید و دلیل روشنایی و درخشان بودن ستارگان نیز هست.

مراحل تشکیل یک ستاره چیست؟ در مراحل اولیه تشکیل ، دریک ناحیه از سحابی گاز و غباربه دلیل نیروی گرانشی شروع به جمع‌ شدن میکنند. گاز و غبار حول مرکز دیسکی که دیسک پیش ستاره ای (circumstellar disc) نام دارد میچرخند و مواد بیشتری را جمع میکنند. پس از آنکه مقدار کافی از گاز جمع شد، دما و فشار در مرکز این ناحیه افزایش می‌یابد تا جایی که فرآیند های هسته‌ای شروع شود و ستاره متولد شود.

اگر بخواهیم دریابیم انواع ستاره چیست باید بدانیم ستارگان در طول چرخه حیات خود تغییرات زیادی می‌کنند. آنها مانند انسان ها متولد میشوند، به بلوغ و میانسالی میرسند و در نهایت در کهنسالی میمیرند. انواع مختلف آن ها از ستاره‎‎‎‎‎‎های جوان و داغ تا ستاره‌های پیر و سرد، ویژگی های متفاوتی دارند. بنابراین اولین فاکتور مشخص کننده ی نوع ستاره این است که در چه دوره ای از زندگی خود باشد. عامل مهم بعدی، جرم آن است که مشخص میکند یک ستاره در زمان تولد از چه نوعی است ، چه مراحلی برای تکامل خود طی میکند و در نهایت بعد از مرگش به چه چیزی تبدیل میشود.

اندازه ستاره‌ها به شدت متغیر است. بزرگترین و کوچکترین ستاره‌ها تفاوت‌های چشمگیری در اندازه خود دارند. ستاره‌ها می‌توانند در حدود اندازه یک سیاه چاله یا یک ستاره ی کوچک باشند تا به اندازه چند صد برابر اندازه خورشید غول های سرخ یا حتی بزرگتر. خورشید به عنوان یک ستاره نسبتا کوچک شعاعی در حدود 696،340 کیلومتر دارد که برابر است با 109 برابر شعاع زمین. این اندازه به عنوان واحد معیاری برای اندازه ستاره‌ها شناخته میشود. UY Scuti بزرگترین ستاره شناخته شده است که شعاعی 1700 برابر شعاع زمین دارد. در مقابل Gliese 581 یکی از کوچکترین ستاره‌ ها بوده و شعاعی در حدود 0.3 شعاع خورشید را داراست.

تمام ستارگانی که در آسمان شب میبینیم همگی جزو کهکشان ما کهکشان راه شیری هستند و فاصله های متفاوتی تا زمین دارند. برخی نزدیک تر و برخی دورتر. فاصله های نجومی در آسمان مقادیر زیادی دارند و این فواصل معمولا با واحدی به نام سال نوری یا واحد بزرگتر پارسک اندازه گیری می‌شوند. نزدیک ترین ستاره به ما ستاره خورشید است که تنها ستاره منظومه شمسی است. پس از خورشید نزدیک ترین ستاره پروکسیما قنطورس Proxima Centauri است. فاصله پروکسیما قنطورس تا زمین چیزی در حدود 4.24 سال نوری است و دور ترین ستاره آسمان شب ما، دورترین ستاره کهکشان راه شیری است که این ستاره‌ها باید فاصله ای به اندازه فاصله ما تا لبه های کهکشان داشته باشند. چیزی در حدود چند هزار سال نوری.

ستارگان آسمان شب بیشمارند اما می توانیم با روش های مختلف تعداد آنها را در آسمان تخمین بزنیم. اگر موضوع بحثمان ستاره‌هایی باشند که شب ها در آسمان خودمان میبینیم، یعنی ستارگان کهکشان راه شیری کافی است بدانیم کهکشان راه شیری چند ستاره دارد. کهکشان راه شیری ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد. این درحالی است که نزدیکترین کهکشان به راه شیری که کهکشانی کوچک است چیزی درحدود ۱ میلیارد ستاره دارد.

بنابراین اگر بخوایم به این سوال پاسخ دهیم که ستاره چیست به زبان ساده باید بگوییم که ستاره‌ها اجرام درخشانی هستند که شب ها در آسمان دیده میشوند. از میان یک سحابی متولد می شوند ، انرژی و درخشش خود را از همجوشی های هسته ای شان بدست می آورند و باتوجه به جرم ، اندازه و سنشان انواع مختلفی دارند. پس از خورشید نزدیک ترین ستاره به ما حدود ۴.۲۴ سال نوری فاصله دارد و دورترین ستاره‌ها فاصله ای به اندازه ی عمق کیهان!