هنر تبارمند و زیبای نقالی

منبع عکس پوستر شاهنامه ای:ویکی پدیا

درود. همان طور که خیلی از ما می دانیم، هنر نقالی در خطر از بین رفتن است. ما ایرانی ها باید دست به دست هم دهیم تا هنر تبارمند و زیبای نقالی را پاس بداریم و برای زنده نگه داشتن این هنر تبارمند، تلاش کنیم.حتی می توانیم این هنر را یاد بگیریم.

نقالی، هنر تبارمند ایرانی است که ریشه در تاریخ و ادبیات کهن ایران زمین دارد. نقالی می تواند درباره داستان های شاهنامه، شعر های پهلوانی حماسی یا روایات مذهبی باشد که نقالی شاهنامه از آوازه ی بیشتری برخوردار است. این هنر این گونه است که نقال با استفاده از زبان و فن بیان مخصوص نقالی، حرکات دست، زبان بدن و وسایل مورد نیاز مانند منتشا(چوبی شبیه عصا که نقال ها با استفاده از آن شعر یا ماجرا را توضیح می دهند) نقالی انجام می دهد. همچنین هنگامی که مردم می خواهند یک نقال را با نام و نام خانوادگی معرفی کنند، پیش از نام او مرشد می آورند.

نقالی، روشی از شعرخوانی و داستان خوانی پهلوانی حماسی است که ریشه در دوران سلسله صفویه دارد. همان گونه که دوره سلسله صفوی عصر پدید آمدن هنر تبارمند نقالی بوده است، عصر بیشتر دیده شدن و آوازه بسیار این هنر هم همان دوره صفوی بوده. در سال های گذشته(بیشتر از ۱۰۰ سال) مردم ایران برای سرگرم شدن خود به مجالس هنر هایی همچون نقالی، پرده خوانی، چوگان بازی و... می رفتند. در دوران معاصر، هنر زیبا و تبارمند نقالی بسیار در خطر این است که برای همیشه از یاد ها برود و شمار نقال ها نیز کاهش قابل توجهی داشته است.

نقال ها، ابزار و پوشش خاصی دارند. مهم ترین ابزار آن ها منتشا نام دارد که با استفاده از آن، شعر و داستان را نقل می کنند، نقش بازی می کنند و پرده خوانان گاهی با استفاده از منتشا شخصیت روی صفحه را نشان می دهند. شکل منتشا شبیه به چوب یا عصا است. برای مثال هنگامی که نقال می خواهد نقش پرتاب تیرکمان را بازی کند، منتشا را با یک دست می گیرد و با دست دیگرش نقش کشیدن کمان را بازی می کند. همچنین نقال باید در نگه داشتن منتشا توانایی داشته باشد تا منتشا روی زمین نیفتد. البته گاهی نقال می تواند از قصد منتشا را روی زمین بیندازد.(مانند نقش خشمگین شدن) همچنین بیشتر نقالان از لباس های مخصوص نقالی استفاده می کنند.

هنرهایی وجود دارند که مانند به نقالی هستند. این هنر ها هنرهایی از جمله پرده خوانی، شاهنامه خوانی و... هستند. تفاوت نقالی با شاهنامه خوانی این است که در نقالی، شعر یا داستان با هیجان بیشتر و نقش بازی کردن نقل می شود. در واقع نقالی ترکیبی از شعر و داستان است؛ ولی در شاهنامه خوانی این گونه نیست. تفاوت پرده خوانی با نقالی این است که در پرده خوانی، پشت سر پرده خوان صفحه ای از نقاشی های مینیاتور از شخصیت های داستان وجود دارد که پرده خوان با استفاده از اشاره دست یا منتشا، پرده خوانی انجام می دهد. نکته جالب درباره پرده خوانی این است که پرده خوان در داستان های مذهبی برای نشان دادن پیامبران و امامان برای احترام به آن ها، از اشاره دست و برای نشان دادن دشمنان اسلام از منتشا استفاده می کند. در نقالی، برای نقش بازی کردن از صفحه استفاده نمی شود؛ولی می تواند برای تزئین، صفحه ای پشت سر نقال وجود داشته باشد. نقالی، به طرز قابل توجهی بیشتر برای شاهنامه و پرده خوانی بیشتر از نقالی برای روایات مذهبی استفاده می شود.