چرا کنکورد بازنشسته شد؟

بی شک سفر با یک فروند کنکورد یک تجربه بسیار مهیج و جالب بود، هواپیمای مسافربری که با سرعت ۲۱۷۰ کیلومتر بر ساعت حدود دوبرابر سرعت صوت حرکت می‌کرد. اما چرا این هواپیما دیگر پرواز نمی‌کند؟

کنکورد سریع تر از چرخش زمین حرکت می‌کرد، این موجب شد که مسافران پرواز ایر فرانس تحویل سال از ۱۹۹۹ به سال ۲۰۰۰ میلادی را یکبار در پاریس و بار دیگر در نیویورک جشن بگیرند، شرکت ایرفرانس به مشتریانش این فرصت را داد که شروع یک هزاره جدید را «دو بار» جشن بگیرند.

به این ترتیب که مسافران با یک هواپیمای کنکورد، فرودگاه شارل دوگل پاریس را در ساعت ۱ بامداد به وقت محلی در ۱ ژانویه ۲۰۰۰ میلادی ترک کردند تا در ساعت ۱۱ شب به وقت محلی در روز ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ میلادی در فرودگاه جان اف کندی نیویورک فرود آیند. آنها با این کار، جشن هزاره را یکبار در پاریس و یکبار در نیویورک جشن گرفتند.

کنکورد در طول ۲۷ سال حضور در ناوگان هواپیمایی بریتیش ایرویز و ایر فرانس تنها دوبار سانحه دید، سفر با کنکورد تجربه‌ایی شگفت انگیز بود اما چرا همچین هواپیمایی بازنشسته شد ؟

یکی از دلایل بازنشستگی کنکورد مصرف سوخت بالای آن بود، این هواپیما بطور عجیبی سوخت مصرف می‌کرد به همین دلیل قیمت بلیط های کنکورد بالا بود و فقط ثروتمندان می‌توانستند با این هواپیما سفر کنند.

این هواپیما صدای سونیک بوم بالایی داشت ،سونیک بوم همان انفجار صوتی است وقتی هواپیما با سرعت بیشتر از صوت حرکت کند دیواره صوتی را میشکند و صدای آن بصورت انفجار های بلند شنیده میشد( در سطح اینترنت صدای انفجار صوتی کنکورد موجود است)

سونیک بوم بالا موجب شده بود تا خطوط پرواز آن محدود شود و فقط اجازه پرواز بر روی اقیانوس ها را داشته باشد و اجازه پرواز بر روی محیط های خشکی و مسکونی و همچنین مسیرهای پرترافیک هوایی را بدلیل سونیک بوم بالا نداشت

کنکورد هزینه‌های عملیاتی خیلی بالایی داشت . طراحی بال دلتا ( مثلث مانند) موجب مشکلات نشست و برخاست شده بود. کنکورد از یک بال دلتا با زاویه پسگرای زیاد استفاده می‌کرد که باعث ایجاد گردابه‌های قوی در لبه جلویی بال می‌شد و و در هنگام فرود نیروی بالابرنده تولید می‌کرد. این طراحی باعث شد: سرعت استال خیلی بالا باشد ( سرعت استال سرعتی است که اگر هواپیما کمتر از آن حرکت کند در خطر سقوط قرار خواهد گرفت) در نتیجه نشست و برخاست خیلی دشوار بود.

موتورهایی که روی کنکورد نصب شده بودند از توربوجت‌های پس‌سوزدار بودند که بازدهی پایینی در مصرف سوخت داشتند همچنین هزینه‌های نگهداری و پیچیدگی فنی بالا مواد سازنده‌ی کنکورد مثل آلیاژهای تیتانیوم و آلومینیوم خاص برای تحمل دمای بالا هزینه‌های نگهداری رو افزایش داده بود. انبساط حرارتی بدنه تا 30 سانتی‌مترمربع باعث شده بود قطعات مکانیکی خاصی برای کنترل این تغییرات طراحی بشوند که کم و نایاب بودند.

ناکارآمدی اقتصادی در مقایسه با هواپیماهای ساب‌سونیک مدرن کنکورد فقط ۹۸ الی ۱۲۸ مسافر حمل می‌کرد اما مصرف سوختش در هر مسافر-کیلومتر حدود 4 برابر یک بوئینگ747 بود.

هواپیماهای مافوق صوت نسل جدید با بهره‌گیری از طراحی‌های بهینه و تکنیک‌های کنترل آیرودینامیکی شدت شکست صوتی را کاهش می‌دهند. با این وجود انتظار می‌رود که پروازهای مافوق صوت همچنان در مسیرهای خاصی مانند بالای اقیانوس‌ها و مناطق کم‌جمعیت انجام بشوند.

یکی از چالش‌های اصلی هواپیماهای مافوق صوت شکست صوتیاست که در هنگام عبور از دیوار صوتی رخ می‌دهد. موج‌های ضربه‌ای ایجاد شده باعث تولید یک صدای بلند و انفجاری در سطح زمین می‌شوند. برای کاهش این اثر هواپیماهای مافوق صوت نسل جدید از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند.

در سال ۱۹۷۳ میلادی هواپیمای کنکورد نخستین پروازش به خاورمیانه را با پرواز به فرودگاه مهرآباد تهران انجام داد.همچنین در سال ۱۹۷۲‌، ایران ۳ فروند هواپیمای کنکورد برای هواپیمایی ملی ایران سفارش داد.این اوّلین سفارش قطعی بود که کنسرسیوم انگلیسی-فرانسوی آن موفق به دریافتش شد و به این ترتیب هما را در صف مقدم پروازهای زبرصوت مسافری جهان قرار داد. با وقوع تحولاتی در ایران، همهٔ این سفارش‌ها لغو شدند.

آخرین پرواز در سال 2003، ایرفرانس و بریتیش ایرویز بازنشستگی کنکورد را به دلیل افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری، تعداد کم مسافران پس از سانحه 25 جولای 2000 و رکود در سفرهای هوایی پس از وقایع 11 سپتامبر اعلام کردند. ایرفرانس آخرین پرواز تجاری خود را در 30 می 2003 با بریتیش ایرویز که ناوگان کنکورد خود را در 24 اکتبر 2003 بازنشسته کرد، انجام داد.