باربد:موسیقیدان بزرگ ساسانی

باربَد یا باربُد شاعر، خنیاگر(مطرب،اواز خوان،نوازنده)، موسیقی‌دان، بربت‌نواز(نوعی ساز) و ترانه‌سرای ایرانی بود که در دربار شاهنشاه خسرو پرویز خدمت می‌کرد. او یکی از نامورترین افراد تاریخ موسیقی ایران است و برجسته‌ترین موسیقی‌دان زمان خود به‌شمار می‌رفت. از باربد بارها در آثار ادبیات فارسی به ویژه شاهنامه‌ی فردوسی یاد شده‌است.

درون‌مایه و فراوانی این گونه ارجاعات، تأثیر منحصر به فرد او را بر موسیقی و فرهنگ زمان خود نشان می‌دهد، به طوری که برخی منابع او را «بنیانگذار موسیقی ایرانی» معرفی می‌کنند. گرچه دانسته‌ها دربارهٔ زندگی او اندک هستند، اصالت تاریخی باربد به‌طور کلی مورد تأیید است. باربد که زاده جهرم یا مرو بود، بیشتر دوران حرفه‌ای خود را در دربار خسرو به سر برد. پس از کشته شدن خسرو، در مورد سرنوشت باربد در میان منابع اختلاف است.

فردوسی و ثعالبی هر دو داستانی را نقل می‌کنند که باربد یک نوازنده جوان با استعداد در زمان خسرو پرویز بود که سودای جانشینی به عنوان خنیاگر ارشد دربار را داشت، اما ظاهراً سرکش، خنیاگر ارشد دربار از این کار جلوگیری کرد. بدین ترتیب باربد لباسی سبز پوشید و در باغ سلطنتی پنهان شد. با ورود خسرو به باغ، باربد سه ترانهٔ دادآفرید، پیکار گُرد و سبز در سبز را با بربت خود نواخت.خسرو بلافاصله تحت تأثیر قرار گرفت و باربد را به عنوان خنیاگر ارشد.در خسرو و شیرین نظامی گفته شده که خسرو پرویز در رؤیایی پدربزرگش خسرو انوشیروان را دید که به او مژده خنیاگری به نام باربد را می‌دهد که «هنرش می‌تواند مزه زهر را نیز دلپذیر کند.»

باربد به‌طور سنتی مخترع بخش‌های فراوانی از موسیقی ایرانی تلقی می‌شود. ثعالبی برای نخستین بار سازماندهی دستگاه‌های هفت خسروانی یا سرود خسروانی را به او نسبت داده‌است. پژوهشگرانی همچون علی بن حسین مسعودی و قطب‌الدین شیرازی نیز این انتساب را تأیید کرده‌اند. باربد از این دستگاه‌ها ۳۰ لحن و ۳۶۰ داستان ساخت

مرگ و میراث پس از سقوط خسرو پرویز، اطلاعات دقیقی درباره سرنوشت باربد وجود ندارد. برخی روایت‌ها می‌گویند که او توسط سرکش (رقیب باربد و نوازنده ی دیگری)مسموم شد، اما برخی منابع دیگر اشاره‌ای به چگونگی مرگ او نکرده‌اند. با این حال، نام و آثارش برای همیشه در تاریخ موسیقی ایران جاودانه ماند