قالب های شعری

قالب شعر به شکل و ساختمان شعر گفته می‌شود. قالب در شعر کلاسیک فارسی، شکل و ساختمان ظاهری است که قافیه به شعر می‌بخشد. طول هر مصرع، چیدمان هجاهای هر مصرع، تعداد بیت‌ها، آرایش مصرع‌ها، قافیه آرایی آن‌ها و حتی عاطفه انتقالی شاعر به خواننده، از دیگر عامل‌های تعیین‌کننده قالب ظاهری شعر هستند.

قالب مثنوی: قالب مثنوی در تعداد ابیات زیادی سروده شده است. در این قالب هر بیت دارای قافیه‌ای جداگانه است و به همین دلیل به آن مثنوی (دو تا دو تا) گفته می‌شود. موضوع‌مثنوی:حماسی،تاریخی،اخلاقی،عارفانه،عاشقانه مثنوی سرایان معروف:نظامی،سعدی،عطار،جامی

قالب غزل: در قالب غزل که معمولاً بین پنج تا دوازده بیت متحدالوزن دارد، مصراع اول با مصراع‌های زوج هم‌قافیه است. موضوع‌ غزل:عارفانه،عاشقانه غزل سرایان معروف:شهریار،سعدی،حافظ،مولوی

قالب قصیده: قصیده دارای ۱۵ تا ۷٠ بیت است. در این نوع شعر بیت اول با مصراع‌های زوج هم‌قافیه است. موضوع قصیده:ستایش،وصف طبیعت،مسائل اخلاقی قصیده سرایان‌معروف:سنایی،خاقانی،ناصرخسرو،انوری

قالب قطعه: معمولا قطعه ۲ تا ۱۵ بیت است. در قطعه نحوه شکل‌گیری قافیه‌ها به این شکل است که، مصراع‌های زوج باهم هم قافیه‌اند. و شگفت آن است که قطعه فقط به علت یک قافیه کمتر داشتن از غزل،اینقدر قدرت نفوذ خود را در تاریخ ادبیات از دست داده است. موضوع قطعه:مسائل اخلاقی،اجتماعی و آموزشی قطعه سرایان معروف:پروین اعتصامی،انوری

قالب رباعی: رباعی یا چهارگانه از قالب‌های شعر فارسی است که در فارسی به آن ترانه و چارانه نیز می‌گویند. رباعی در حقیقت تنها قالب کاملاً فارسی است و نوعی شعر است در چهار مصراع که جز مصراع سوم دیگر مصراع‌ها هم قافیه هستند. موضوع رباعی:عارفانه و عاشقانه،فلسفی رباعی سرایان معروف:خیام نیشابوری

قالب دو بیتی: دوبیتی شعری یازده هجایی مرکب از چهار مصراع است که همه بر یک قافیه (جز مصرعِ سوّم که آوردن قافیه در آن اختیاری است) است. موضوع دوبیتی:عاشقانه و عارفانه دوبیتی سرایان معروف:بابا طاهر،فایز دشتی

شعر نو: شعر نوی فارسی گونه‌ای از شعر نوگرا و عنوانی در برابر شعر کهن فارسی است. از آنجا که در وزن عروضی و قالب از شعر کهن سنتی پیروی نمی‌کند این نوع شعر را شعر نو می‌نامند.  نیما یوشیج را می‌توان بنیانگذار شعر نو دانست.