آیا واقعا شهر سوخته آتش گرفته بوده؟

شهر سوخته در 56 کیلومتری زابل و مابین رود هیرمند و دریاچه هامون قرار دارد. این شهر 5000 ساله فقط یک منطقه مسکونی نبود بلکه شامل قسمت صنعتی، قبرستان و بخشی هم برای قرار دادن بناهای یادگاری می شد. جالب است بدانید تنها 80 هکتار از شهر، مسکونی بود

سال های پیش، هنگامی که باستان شناسان در حال بررسی شهر سوخته بودند، نکات جالبی را راجع به شهر یافتند: شهر سوخته در آن زمان، یکی از بهترین صنعت های نساجی را داشت چرا که باستان شناسان توانستند 12 نوع بافت پارچه را پیدا کنند. این پارچه ها در واقع هنگامی که باستان شناسان در حال بررسی قبرها بودند، بر تن اجساد یافتند. همچنین صنعت های موفق دیگری هم در شهر سوخته زابل بود که به جواهرسازی و سنگ تراشی می توان اشاره نمود که این ها هم با توجه به جواهرات و اشیائی که در قبرها کشف شدند مشخص گردید. جالب است بدانید جهت آبرسانی و سیستم فاضلاب شهری، از سامانه های سفالی استفاده می شد که کاملا هم مدیریت شده بوده و در آن زمان، منظم ترین و پیشرفته ترین سامانه آبرسانی و فاضلاب شهری به حساب می آمدند. اما پیشرفته بودن شهر اینجا جالب می شود که باستان شناسان توانستند تخته نرد به همراه تاس های سنگی و از همه مهم تر، چشم مصنوعی کشف کنند. ولی چرا چشم مصنوعی همه را شگفت زده کرد

با توجه به آثار سوخته و خاکسترهایی که در شهر کشف شده، باستان شناسان گفتند این شهر چند هزار سال قبل از میلاد در آتش سوخته است لذا نام شهر سوخته را بر رویش گذاشتند. اما باستان شناسان ایتالیایی که در سال 1357، به مدت 11 سال در حال بررسی شهر بودند، آب و باد را علت اصلی خالی از سکنه و ویران شدن شهر سوخته نامیدند چرا که به دلیل حمله های صورت گرفته از جانب قوم های مختلف، مسیر رود هیرمند تغییر یافت و چون صنعت، مهم ترین منبع درآمد مردم شهر بود و در اطراف شهر، کوره های زیادی وجود داشته است، خاکسترها مربوط به آن کوره ها بودند

کارشناسان باستان شناسی نظریه های مختلفی در خصوص این شهر بیان کردند که باهم در اختلاف است برخی از باستان شناسان خارجی به دلیل وجود آثار سوخته بناها و وجود خاکستر در این شهر به آن لقب شهر سوخته را دادند. برخی کارشناسان معتقدند که این بنا دوبار به آتش کشیده شده است البته برخی آن را نقض می کنند. هم اکنون برخی باستان شناسان معتقدند که به علت فعالیت بخش صنعتی و تغییرات آب و هوایی، خاکستر این شهر را پوشانده است و این شهر سوخته نسوخته است. اولین بار کلنل باستان شناس بریتانیایی با دیدن خاکستر در اطراف شهر نام سوخته را به این شهر نسبت داد که امروز مورد تایید نیست. هنوز این شهر در دست مطالعه دقیق تر می باشد.

شهر سوخته یکی از شهرهای لوکس قدیمی است که تاریخ ایجاد آن به 5000 سال قبل همزمان با عصر برنز می رسد. این شهر از پنج قسمت مسکونی، صنعتی، بخش مرکزی و بنای گورستان تشکیل شده است. زمین شناسان دریافتند که در هزاره های قبل وضعیت شهر زابل خشک و بیابانی نبوده و پوشش گیاهی سبز و زمین های حاصل خیز بر اقلیم آن حاکم بوده است

شهر سوخته یکی از مهمترین میراث ملی است که ثبت جهانی شد. محوطه عظیم این شهر محل دقیقی برای مطالعات باستان شناسی است . به شهر سوخته شهر اولین ها نیز گفته می شود. آثار مشکوف از این شهر همگان را شگفت زده کرده است. در طول بررسی های انجام شده در شهر سوخته، شواهدی پیدا شد که نشان دهنده رشد علمی ایران در گذشته بوده است

در یکی از قبرهای گورستان شهر سوخته جامی پیدا شده که ارتفاع آن 10 سانتی متر است و بر روی آن تصویر یک بز نگاریده شده است و نکته ای که در خصوص این اثر وجود دارد این است که تصویر بز چندین بار با تغییرات کم تکرار شده است که و با دنبال کردن مشخص شد که حرکت بز به سمت درخت و خوردن برگ های درخت است که در این خصوص طراحان و باستان شناسان فیلمی 20 ثانیه ای از آن ساخته اند

برخلاف تصور عام، در واقع در این شهر آتش‌سوزی رخ نداده و حتی شواهدی بر وجود جنگ‌افزار هم در شهر سوخته یافت نشده است. شهر سوخته یک تمدن وابسته به صنعت بوده؛ بنابراین کوره‌های بسیاری در آن فعال بوده‌اند که خاکستر آن‌ها در اطراف منطقۀ مسکونی، تل‌انبار می‌شده‌است

در طول کاوش های شهر سوخته خط کش هایی از جنس آبنوس نیز وجود دارد که این خط کش ها حدود 10 سانتی متر طول دارد. با اینکه این در گذشته مقیاس اندازه گیری متفاوت بود اما دقت اندازه گیری این خط کش یک میلی متر می باشد