فیلسوف ، امانوئل کانت

«امانوئل کانت» در سال 1724 در شهر «کُنیگسبرگ» متولد شد؛ شهری که در آن زمان بخشی از پادشاهی «پروس» بود و اکنون به روسیه تعلق دارد. والدین «کانت»، زندگی ساده ای داشتند و پدرش، سازنده ی زین اسب بود. «کانت» هیچ وقت پول زیادی در اختیار نداشت و از همین رو، خودش نیز زندگی به نسبت ساده ای را تجربه کرد. تا دهه ی ششم زندگی «کانت» طول کشید تا او به یک استاد دانشگاه با درآمد کافی تبدیل شود و میزانی نسبی از رفاه را تجربه کند.

خانواده ی او، کاملا مذهبی و به شدت چارچوب‌مدار بودند. «کانت» بعدها در زندگی خود، باورهای مذهبی مرسوم و مشخصی نداشت اما از این نکته کاملا آگاه بود که مفهوم مذهب، تا چه اندازه به والدینش کمک کرده بود تا با سختی های زندگی خود مواجه شوند و کنار آیند—و همینطور می دانست مذهب تا چه میزان می توانست در به وجود آوردن انسجام اجتماعی مورد استفاده قرار بگیرد. «کانت» شخصیتی بسیار اجتماعی داشت و برخی از همکارانش زمانی از او انتقاد می کردند که در مهمانی های بیش از اندازه زیادی حضور می یافت! او در سال 1804، در هشتاد سالگی و در همان شهر «کُنیگسبرگ» از دنیا رفت، در حالی که در زمان حیاتش نیز، زمان اندکی را خارج از شهر زادگاهش سپری کرده بود.

این که جهان در شر فرو رفته است، شِکوه ای است به قدمت تاریخ، به قدمت هنر شاعری و در واقع به قدمت قدیمی ترین اشعار پیشوایان دینی. همه قبول دارند که آغاز جهان خیر است: جهان از یک عصر طلایی، از یک زندگی بهشتی یا از یک حیات سعادتمند در جامعه ی موجودات آسمانی آغاز شده است. اما همه ابراز می کنند که این سعادت همچون رویایی به زودی محو شد و فرو افتادن انسان در شر (شر اخلاقی که همواره شر طبیعی را همراه آورده است) سرعت بیشتری یافته است به طوری که اکنون (و این «اکنون» هم به قدمت تاریخ است) ما در آخر زمان زندگی می کنیم و آخرین روزها و پایان جهان پیش روی ما است؛ و در بعضی مناطق هندوستان، خدای ویرانگر جهان موسوم به Ruttren ابتدا به نام خدای حافظ جهان Wischnu مورد پرستش بود اما سپس مقام و منصب خود را که از خالق جهان Brahma دریافت کرده بود، از دست داد و قرن هاست که به موجودی پست و بی ارزش تبدیل شده است.—از کتاب «دین در محدوده عقل تنها»

«کانت» در دوره ای بسیار جالب توجه در تاریخ یعنی دوره ای که آن را با نام «عصر روشنگری» می شناسیم، به خلق اثر پرداخت. او در مقاله ای با نام «روشنگری چیست» (منتشر شده در سال 1784) این نکته را مطرح کرد که مشخصه ی اصلی و تعریف کننده ی عصر او، «سکولاریسمِ» فزاینده ای بود که در آن به چشم می خورد. «کانت» از نظر فکری، افول باور به مسیحیت را مغتنم می شمرد اما از جنبه ای عملگرایانه، آن را به مثابه یک هشدار نیز در نظر می گرفت. او نسبت به شخصیت انسان، بدبین بود و اعتقاد داشت انسان ها در ذات، همیشه مستعدِ روی آوردن به فساد هستند. همین آگاهی بود که «کانت» را به سوی مسیری هدایت کرد که بعدها به پروژه ی اصلی زندگی اش تبدیل شد: تلاش برای جایگزین کردن چارچوب های فکری سابق با چارچوبی جدید که عقل و منطق بر آن حکمفرما است. «کانت» این پروژه ی بزرگ را در مجموعه ای از کتاب های تأثیرگذاری پیگیری کرد که عناوین بسیار جالب توجهی در میان آن ها به چشم می خورد: «نقد عقل محض»، «تمهیدات: مقدمه ای برای هر مابعدالطبیعه آینده»، «بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق»، «نقد عقل عملی» و «نقد قوه حکم».

در فلسفه ی طبیعی، اصول ناظر به رخدادها (فی المثل اصل برابری کنش و واکنش در انتقال حرکت)، در عین حال قوانین طبیعت نیز هست. زیرا در آنجا، کاربرد عقل، کاربردی نظری است و از طریق طبیعت موضوع تعین یافته است. در فلسفه ی عملی، یعنی فلسفه ای که فقط به زمینه های ایجاب اراده می پردازد، اصولی که آدمی برای خویشتن قرار می دهد، قوانینی نیستند که آدمی ناگزیر تحت و تابع آن ها باشد. زیرا در امور عقلی، عقل لزوما با ذهن، به خصوص با قوه ی میل آن سر و کار دارد و سرشت مخصوص این قوه می تواند انواع تعدیل ها را در آن قاعده صورت دهد. قاعده ی عملی همیشه ی فرآورده ی عقل است، زیرا عمل را برای یک معلول که غایت است، توصیه می کند. ولی در مورد موجودی که در او عقل تنها مبدأ ایجاب اراده نیست، این قاعده نوعی «امر» است یعنی قاعده ای است همراه با وصف «باید»، که این «باید» بیانگر الزام عینی عمل است و به این معنا است که اگر عقل، اراده را به طور کامل موجب سازد، عمل، ناگزیر بر طبق این قاعده واقع خواهد شد.—از کتاب «نقد عقل عملی»