درباره تاریخ مشروطه

معنای اصطلاحی واژه مشروطیت، حکومت قانون است. مشروطه به رژیم سیاسی یا حکومتی گفته می‌شود که دامنه کاربرد قدرت در آن محدود به قانون است. فرمان مشروطیت و دستور تشکیل مجلسی مرکب از تمام طبقات، در چهاردهم جمادی‌الثانی ۱۳۲۴ق به دست مظفرالدین‌شاه صادر شد. هدف اصلی نهضت مشروطه، تبدیل قدرت سیاسی خودرأی به قدرت مقید به قانون بود.

نخستین نشانه‌های این انقلاب، در زمان سلطنت مظفرالدین‌شاه و در اسفند ۱۲۸۳ آشکار شد که معترضان، بازار تهران را تعطیل کردند و در حرم عبدالعظیم بست نشستند. در آذر ۱۲۸۴ که حاکم تهران چند تاجر خوشنام را به بهانه گران شدن قیمت قند مجازات کرد، اعتراضات با رهبری سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی دامنه وسیعی پیدا کرد و مردم خواستار تشکیل عدالت‌خانه شدند.

نهضت مشروطه که از آن به‌عنوان انقلاب مشروطه نیز یاد می‌شود، پس از ۱۵۱ سال حکومت قاجار در ایران اتفاق افتاد و حکومت مبتنی بر تفکر فردی و استبدادی و سلطه پادشاهی را تحت نظارت قانون درآورد. گرچه این نهضت دوام نیاورد و استبداد فردی بار دیگر بر کشور سایه افکند.

افزایش نفوذ روس‌ها، ناخشنودی از سلطه بیگانگان بر گمرک، بی‌عدالتی و فقر، ناامنی، معضل نان در کشور، فشار زیادی به دولت می‌آورد. به این ترتیب، ابتدا اعتراض‌ها به بهانه نان صورت گرفت که با حمایت چند روحانی بانفوذ، رهبری و پشتیبانی می‌شد. در ادامه عین‌الدوله به‌عنوان صدراعظم انتخاب شد؛ اما این موضوع به کاهش نارضایتی‌ها نینجامید.

در این زمان بود که انجمن‌های مخفی مخالفان در شهرهای مختلف از جمله تهران و تبریز تشکیل شد و شب‌نامه‌هایی در خارج از کشور به چاپ ‌رسید. با توجه به شکست روسیه از ژاپن و وقوع تحولات انقلابی در این کشور، مردم جسارت بیشتری پیدا کردند و ترس آن‌ها را از مقابله با روس‌ها فرو ریخت.

جنبش تنباکو که در سال ۱۲۷۵ هجری شمسی به وقوع پیوست، شاید مقدمه جنبش مشروطه‌خواهی در ایران قلمداد شود. مخالفت با واگذاری امتیاز تجارت تنباکو به بیگانگان منجر شد که برای اولین بار مردم در کنار یکدیگر به مقابله با استبداد داخلی و استعمار خارجی بپردازند.

ذلللذتغا

ببلا رلاتتد