مهاتما گاندی : آرامش و فروتنی

مهاتما گاندی رهبر استقلال هند و پدر معنوی این کشور است. او از شخصیت‌های تاثیرگذار در تاریخ جهان بود. گاندی با شیوه زندگی و عملکرد خود از طریق نافرمانی مدنی و پرهیز از خشونت، برای آزادی هند جنگید، توانست دست استعمار انگلستان را از سرزمین هند کوتاه کند و استقلال را برای این کشور به ارمغان آورد. سبک زندگی، روش مبارزه و سخنان حکیمانه گاندی، سرلوحه بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و معنوی در سراسر دنیا شد.

مهانداس کارامچاند گاندی در دوم اکتبر ۱۸۶۹ میلادی برابر با ۱۰ مهرماه سال ۱۲۴۸ در «پور بندر» هند به دنیا آمد. او عضو خانواده‌ای از قشر متوسط در طبقه پیشه‌وران بود. گاندی در سن ۱۹ سالگی برای تحصیل به انگلستان رفت؛ رشته حقوق را برای تحصیل در لندن انتخاب کرد و علاوه بر وکالت، وارد کار روزنامه‌نگاری نیز شد. مهاتما گاندی، حقو‌ق‌دان، نویسنده و فعال اجتماعی است که رهبری جنبش ملی هند را در رهایی از استعمار انگلستان بر عهده گرفت و نزد مردم این کشور محبوبیت زیادی کسب کرد. گاندی اعتقاد راسخی به مبارزه بدون خشونت داشت و این فلسفه، در کنار سخنان بی‌شمار او درباره عشق و زندگی، تا به امروز الگوی بسیاری از مقاومت‌های اجتماعی بدون خشونت در سراسر دنیا بوده است. سخنان و سبک زندگی مهاتما گاندی از جنبه‌های گوناگون سرلوحه بسیاری از مردم جهان است؛ از شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به حقیقت‌گرایی، ساده‌زیستی، ترویج صلح و دوستی، خام‌گیاه‌خواری و ایمان استوار به هندوییسم اشاره کرد.

گاندی در این دوره مقاله‌هایی درباره استعمار و ظلم به جهان سوم نوشت که سبب شد بارها زندانی شود. او در ۲۳ سالگی برای وکالت یک پرونده به آفریقای جنوبی رفت و بعد از آن، ۲۱ سال را در آفریقای جنوبی گذراند؛ در این مدت، به‌دلیل تلاش برای حفظ حقوق هندوها، مورد آزار و اذیت بسیار قرار گرفت.

گاندی به هند بازگشت و در سال ۱۹۲۱ میلادی رهبری کنگره ملی هند را به عهده گرفت. او برای آزادی هند روش مبارزه بدون اسلحه و مبارزه از طریق تحریم کالاهای خارجی را در پیش گرفت. سیاست مقاومت منفی او سبب شد که بار دیگر برای ۶ سال زندانی شود. به این ترتیب، هندی‌ها با کمک گاندی در سال ۱۹۴۷، توانستند استقلال کشور خود را به دست بیاورند. گاندی رهبر سیاسی و معنوی مردم هند شد و برای رهایی آن‌ها از چنگال استعمار تلاش و مبارزه بسیار کرد. او از زمانی که مسئولیت کنگره ملی هند را به عهده گرفت، به‌عنوان نماد ملی مردم هند شناخته شد و لقب «مهاتما» یعنی روح بزرگ را به او دادند. پدر ملت هند دیگر لقب گاندی است.

مهاتما گاندی روش زندگی ساده‌ای داشت. او برای دست‌یابی به اهداف خود، هفته‌ای یک روز را روزه سکوت می‌گرفت و از این طریق بر آرامش درونی خود می‌افزود. او زمان‌هایی که نمی‌توانست سخن بگوید، با نوشتن روی کاغذ با دیگران ارتباط برقرار می‌کرد. گاندی در بازگشت به هند از پوشیدن لباس غربی امتناع کرد و لباسی با نام هوتی می‌پوشید که از پارچه‌های هندی تولید می‌شد و افراد فقیر از آن استفاده می‌کردند. زادروز گاندی را در هند به‌عنوان «گاندی جایانتی» نامیدند و در تقویم هند تعطیل رسمی اعلام شد.

گاندی به مذهب هندو اعتقاد داشت و بخشی از آموزه‌های بودا را در زندگی خود به کار می‌گرفت. او زندگی خود را بر اساس اصولی ساده پیش می‌برد. او درباره همه ادیان مطالعه می‌کرد و به برابری ادیان اعتقاد داشت. اعتقادات گاندی از باورهای سنتی هندو با نام ساتیا (حقیقت) و آهیمسا (عدم استفاده از خشونت) گرفته می‌شد. این دو اصل، شالوده اعتقادات گاندی بود.

یکی از روش‌های مبارزاتی گاندی روزه و اعتصاب غذا بود. او در ادامه استفاده از این روش، در سن ۷۸ سالگی، برای اعتراض به کشتارهای طبقاتی در هند، روزه گرفت. هند جامعه‌ای طبقاتی بود و به چهار طبقه تقسیم می‌شد. هیچ فردی از طبقه پایین، حق استفاده از امتیازات طبقه بالا یا ورود به این طبقه را نداشت و برخی، پایین‌ترین طبقه جامعه را به تحقیر، «نجس» می‌خواندند. این ویژگی سبب بروز اختلاف و کشتار در بین طبقات می‌شد. بعد از گذشت پنج روز، کشتارها متوقف شدند؛ اما ۱۰ روز بعد، گاندی با شلیک گلوله یک برهمن هندی کشته شد.

هندی‌ها جسد مردگان خود را می‌سوزانند و خاکستر آن را به آب می‌ریزند؛ با پیکر گاندی نیز چنین کردند، اما ادای احترام به او، در مکانی که جسدش سوزانده شد، مقبره‌ای بنا کردند. آرامگاه گاندی با نام «راج گات» در دهلی قرار دارد و از جاهای دیدنی هند محسوب می‌شود. گردشگران بسیاری از سراسر دنیا برای ادای احترام به زیارت او می‌روند.

گاندی اخلاق را سرلوحه کار خود قرار داد و شیوه‌ای متفاوت از رهبران سیاسی جهان را در پیش گرفت. مبارزه برای حقیقت، دوری از خشونت و پرهیز از تجملات و روی آوردن به ساده زیستی، شیوه‌ای بود که گاندی برای زندگی انتخاب کرد.گاندی از کودکی با گیاه‌خواری آشنایی داشت. در آن دوره بسیاری از هندوها گوشت نمی‌خوردند. گیاه‌خواری در گجرات، سرزمین مادری گاندی، رواج داشت و این ویژگی به خانواده او نیز رسیده بود. گاندی پیش از رفتن به لندن برای تحصیل، به مادر و عمویش قول داد که در آنجا گوشت نخورد، الکل مصرف نکند و از بی‌بند و باری دوری کند.

گاندی برای خدمت به جامعه هند، شیوه ساده‌ای از زندگی را در پیش گرفت. او با رد زندگی به شیوه غربی، از روند زندگی ساده‌ به‌عنوان تلاشی برای دست‌یابی به هدف بهره برد. گاندی از هزینه‌های غیرضروری پرهیز می‌کرد، هدایای گران‌بهایی که به او می‌دادند را پس می‌فرستاد و ساده‌زیستی را به جدی‌ترین شیوه ممکن دنبال می‌کرد. گاندی بر اساس آموزه‌های برهما، یک روز در هفته را روزه سکوت می‌گرفت و دوری از کلام را مایه آرامش درون می‌دانست.گاندی بعد از ۳۷ سالگی، به‌مدت چندین سال از مطالعه روزنامه خودداری کرد؛ چراکه عقیده داشت مطالعه وضعیت نابهنجار جهان، آرامش او را به هم می‌ریزد. او پس از بازگشت به هند، لباس فقیرترین مردم این کشور را که تولید داخل هند بود، برای پوشیدن انتخاب کرد.

گاندی و پیروان او با نشستن پای چرخ ریسندگی به تولید پارچه لباس‌های خود می‌پرداختند؛ به عقیده گاندی، این کار ضربه‌ای سنگین بر پیکره استعمار انگلیس می‌زد. آن‌ها علامت چرخ نخ‌ریسی را روی پرچم کنگره ملی هند حک کردند و گاندی به نشان ساده‌زییستی، هوتی پوشید.گاندی در طول زندگی خود کتاب‌های متعددی نوشت. اغلب این کتاب‌ها به فارسی نیز ترجمه شده‌‌اند و توسط انتشارات نی به چاپ رسیده‌اند. از جمله : همه مردم برابرند ، نیایش ، خدا آنگونه که من میفهمم و چرا ترس از مرگ و مویه بر آن