حمله پانیک چیست؟

وحشت‌زدگی یا حمله پانیک (به انگلیسی: Panic attack)؛(به فرانسوی: crise de panique) عبارت است از حملهٔ حاد شدید اضطراب همراه با احساس مرگ قریب‌الوقوع اغلب با احساس سکته قلبی که فراوانی بروز آن‌ها از چند حمله در یک روز تا یک مورد در سال، متفاوت است. اگر میزان حملات حداقل ۲ بار در هفته باشد، فرد به اختلال پانیک دچار شده است. اختلال وحشت‌زدگی، نوعی وضعیت روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانیِ وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن‌ها مشخص می‌شود. این حملات که معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشند، با علایمی چون تپش قلب، عرق‌کردن، احساس تنگی نفس و فشردگی در سینه، احساس ازدست‌دادن تعادل یا گیجی همراه است. این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می‌کنند دچار سکتهٔ قلبی شده‌اند و می‌ترسند که بمیرند.با وجودی که خود بیمار فکر می‌کند که مرگ یا آسیب جسمی قریب‌الوقوع است، اما حملهٔ پانیک باعث عوارض جسمانی (همانند مرگ یا سکتهٔ قلبی) نمی‌شود؛ بنابراین حملهٔ پانیک، اگر هم روی دهد، مدت محدودی دارد

حمله پانیک قاعدتاً می‌تواند از بستر بیماری‌های دیگری نیز برای افراد اتفاق بیفتد که اکثر آن اختلالات نیز روحی-روانی هستند. به‌عنوان مثال از شایع‌ترین بیماری‌هایی که با حملات هراس نیز همراه است، گذرهراسی یا خودبیمارانگاری و نیز وسواس فکری-عملی و اختلال دوقطبی هستند. هرچند خطر خودکشی برای بیماران مبتلا به حملهٔ پانیک وجود دارد و هر چقدر ادامه یابد این خطر بسیار بیشتر می‌گردد. درمان پانیک عمدتاً مبتنی بر دارودرمانی و به نسبت روان‌درمانی است. این اختلال از جمله بیماری‌های روانی است که نیاز مهم به دارودرمانی دارد

•تاریخچه کشف این بیماری و درمان آن: حدود دهه ۱۹۲۰ (میلادی) داروسازان و شیمیدانان هم‌زمان با گسترش فناوری‌های پزشکی و برچسب غلط زدن به عقاید خرافاتی و اشتباه در مورد بیماری‌های روانی (به‌عنوان مثال رفتن شیاطین به کالبد انسان‌ها)، که اختلال پانیک از جمله مهم ترین‌های آنها بود، به اولین کشفیات جهت درمان این بیماری رسیدند. آنها با تبیین و تفسیر و ایجاد الگوواره‌های بیماری‌های روانی جهت تشخیص صحیح و سهولت در روند درمان، همچنین اولین داروهای روان‌پزشکی را وارد بازار کردند. در ابتدا باربیتورات‌ها، ضد افسردگی‌های سه حلقه ای و مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز و نیز برخی روش‌های درمانی گیاهی و ورزشی-تحریکی روانه دنیای اعصاب شدند. داروهای مذکور به دلیل عوارض جانبی خفیف تا نسبتاً زیاد در اکثریت افراد به نوعی مقایسه درمان سرطان به روش شیمی درمانی محسوب شده بودند. تا سال ۱۹۹۸ (میلادی) گرچه هنوز در موارد مقاوم به درمان معمول اختلال پانیک داروهایی نظیر ایمی پرامین به‌عنوان یک ضد افسردگی سه حلقه ای کم خطرتر نسبت به دیگر داروهای دسته خود همراه با یک باربیتورات ساده تجویز می‌شد اما پس از همان دهه و با آغاز قرن بیست و یکم دیگر تجویز این دسته داروها بسیار کمتر گشت. امروزه به صورت روتین و بسیار پرتجویز به جای سه حلقه ای‌ها از مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و به جای باربیتوراتها از بنزودیازپین‌ها که به مراتب کم خطرتر هستند استفاده می‌شود

•پنیک باعث چه اختلالاتی می شود؟ حملهٔ پانیک ممکن است با اختلالات دیگر و به خصوص بازارهراسی همراه باشد.مبتلایان به اختلال حملهٔ پانیک اغلب حمله‌های وحشت‌زدگی با زمینهٔ موقعیتی نیز دارند. (یعنی، این حمله‌ها بیشتر احتمال دارد که با قرار گرفتن در معرض یک عامل راه انداز موقعیتی ظاهر شوند؛ اما همیشه با آن همراه نیستند). حمله‌های وحشت‌زدگی وابسته به موقعیت (یعنی، آنهایی که تقریباً همیشه و بلافاصله با قرار گرفتن در معرض یک عامل راه انداز موقعیتی ظاهر می‌شوند) می‌توانند روی دهند اما شیوع کمتری دارند. حملات پانیک می‌تواند به دلیل چندین اختلال از جمله اختلال هراس، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال مصرف مواد، افسردگی و مشکلات پزشکی رخ دهد. آنها می‌توانند تحریک شوند یا به‌طور غیرمنتظره رخ دهند. سیگار، کافئین و استرس روانی خطر ابتلا به حمله پانیک را افزایش می‌دهد. قبل از تشخیص، شرایطی که علائم مشابهی ایجاد می‌کنند باید رد شوند، مانند پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، بیماری قلبی، بیماری ریوی، مصرف دارو و دیسائوتونومی. درمان حملهٔ پانیک مبتنی بر دارودرمانی و درمان شناختی-رفتاری است؛ که اکثراً هم با موفقیت همراه است. همچنین پرهیز از برخی مواد غذایی و عوامل روانی دیگری که موجب تحریک و افزایش اضطراب بیمار می‌شود نیز به کاهش حملات کمک می‌کند. مصرف قهوه در تشدید و تکرار حمله تأثیر بسزایی دارد و همچنین مدت زمان حمله را نیز شدیدتر می‌کند.

•پنیک از چه سنینی شروع میشود؟ اختلال پانیک معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود؛ ولی مواردی از آن در کودکی، اوایل نوجوانی و میانسالی نیز شروع شده است. برخی از داده‌ها تلویحاً بر این نکته دلالت می‌کنند که در شروع اختلال پانیک، استرس‌های روانی اجتماعی افزایش یافته‌اند، اما استرس مُعیَّنی را در اکثر موارد نمی‌توان شناسایی کرد. اختلال پانیک در کل اختلالی مزمن است، اما سیرش در هر بیمار و نیز در یک بیمارِ واحد، در زمان‌های مختلف به گونه‌های متفاوت است. پیگیری‌های دراز مدتی را که در حال حاضر در مورد اختلال پانیک صورت گرفته به سختی می‌توان تفسیر کرد. چون از نظر اثرات درمان کنترل نشده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد حدود سی تا چهل درصد از بیماران در پیگیری دراز مدت بی‌علامت می‌شوند. حدود پنجاه درصدشان علایم مختصری دارند که تأثیر چشمگیری بر زندگیشان نمی‌گذارد؛ و حدود ده تا بیست درصد از بیماران همچنان علایم قابل توجهی خواهند داشت. بیمار ممکن است پس از یکی دو حملهٔ پانیک نسبت به وضعیتش تا حدودی بی‌اعتنا شود، اما اگر حملاتش تکرار شود، نگرانی عمده‌ای پیدا خواهد کرد. ممکن است سعی کند حملات پانیک خود را پنهان نگه دارد و در نتیجه به خاطر تغییرات غیرقابل توجیهی که در رفتارش پیدا می‌شود، باعث نگرانی دوستان و خانواده‌اش گردد. دوره و شدت حملات پانیک ممکن است نوسان داشته باشد. گاه روزی چند بار و گاه کمتر از ماهی یک‌بار ممکن است پیدا شود. مصرف زیاد کافئین یا نیکوتین می‌تواند علایم حملهٔ پانیک را تشدید کند