بختک چیست؟

بختک در خواب چیست و چرا فلج خواب روی می‌دهد؟ احتمالا شما نیز تاکنون فلج خواب را تجربه کرده‌اید؛ حالتی که در آن هوشیار هستید، اما توانایی حرکت دادن اعضای بدن خود را ندارید. ما ایرانی‌ها این مشکل را با نام بختک در خواب می‌شناسیم، اما نام علمی آن فلج خواب است. در طی قرن‌ها این حالت را به مسائل فراطبیعی همچون حضور ارواح شیطانی نسبت می‌دانند؛ اما در نهایت مانند هر خرافه و باور اشتباهی، علم راه‌گشا بود و به آن پاسخ داد. اکنون این سوال پیش می‌آید که بختک خواب یا همان بختک چیست و چه دلایل و درمانی دارد؟

فلج خواب معمولا چه زمانی اتفاق می افتد؟ شخصی که دچار فلج شدگی در خواب باشد، هوشیاری کامل از اطراف دارد، ولی حس میکند، چیزی در حال فشار آوردن بر اوست و یا حتی چیزی دارد او را خفه میکند. در موارد زیادی فلج خواب با توهم و حس ترس همراه است. این فلج عارضه ی خطرناکی نیست، ولی میتواند باعث ایجاد اضطراب و یا نارکولپسی (بیمار با یک اختلال عصبی بارها در روز به خواب می رود) شود. از نظر سنی معمولا این عارضه هنگام بلوغ شروع شده و دفعات در سن 20 تا 30 سالگی بیشتر میشود. حالت بختک در مرحله گذار بین خواب و بیداری اتفاق می‌افتد، یعنی زمانی که فرد در حال به خواب رفتن یا بیدار شدن از خواب است. از نظر جنسیت فلج خواب در هر دو جنس خانم‌ها و آقایان و در هر سنی رخ می‌دهد، اما احتمال آن در سنین نوجوانی و اوایل جوانی بیشتر است. فلج خواب بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و پس از آن فرد به حالت طبیعی باز می‌گردد. به لحاظ زمان رخ دادن، بختک در خواب ممکن است در دو زمان رخ بدهد که با توجه به زمان اتفاق افتادن آن، با دو نام مختلف شناخته می‌شود: فلج خواب هیپناگوژیک: هنگام به خواب رفتن اتفاق می‌افتد. در زمان خواب بدن شما کم کم آرام می‌شود و احساس می‌کنید که توانایی صحبت و حرکت را از دست داده‌اید. بختک یا فلج خواب هیپنوپومپیک: هنگام بیدار شدن از خواب روی می‌دهد. در طول خواب بدن شما به طور مداوم بین خواب عمیق (REM) و خواب غیر عمیق (NREM) در تناوب است. زمانی که این سیکل خواب ارتباط خود با مغز را از دست می‌دهد، فلج خواب اتفاق می‌افتد.

احساس فرد در فلج خواب یا همان بختک چیست؟ زمانی که دچار بختک در خواب می‌شوید، هوشیار هستید و از محیط اطراف خود آگاهی دارید. اما توانایی حرکت دادن عضلات خود یا صحبت کردن را ندارد. با این وجود هنوز می‌توانید چشمان خود را حرکت بدهید. برخی افراد در حالت بختک خواب چیزهایی می‌شوند یا می‌بینند که واقعیت نداشته و در واقع توهم است. از دیگر احساسات بختک در خواب می‌توان به مشکل تنفس، فشار روی قفسه سینه، ترس، وحشت و درماندگی اشاره کرد. روزی که شب قبل از آن دچار فلج خواب شده‌اید، احساس خواب آلودگی و خستگی بیش از حد خواهید داشت. در حدود ۷۵ درصد از موارد بختک خواب با توهم همراه است که با رویاهای معمولی متفاوت خواهد بود.

علائم بختک در خواب زمانی که به طور ناگهانی از خواب REM بیدار شوید، مغز شما فعال است، اما بدن همچنان در حالت REM قرار دارد که نتیجه آن حالت فلج خواب خواهد بود. همان‌طور که گفتیم فلج خواب بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و با علائم زیر همراه است: فلج اندام‌ها ناتوانی در صحبت کردن حس خفگی توهم ترس وحشت درماندگی سفت شدن دور گلو خواب‌آلودگی در طول روز هوشیارانه بیدار بودن در خواب احساس فشار بر فقسه سینه عرق کردن سردرد از جمله سردرد صبحگاهی، درد عضلانی و پارانویا

علت فلج خواب در زمان خواب، ماهیچه های اختیاری بدن حرکت نمی کنند و بدن دچار نوعی آرامش نسبی میشود، به این وسیله بدن از آسیب رسیدن به شخص در خواب جلوگیری میکند. فلج خواب باعث ایجاد اختلال و گسستگی در پیام های مغزی هنگام خواب عمیق (REM) میشود. معمولا به صورت مدام در طول شب بدن بین خواب غیر REM و REM رفت و آمد میکند. سیکل REM-NREM حدود 90 دقیقه طول میکشد و معمولا بیشتر اوقات از نوع NREM تشکیل شده است . در هنگام NREM بدن ریلکش میشود. ولی در خواب REM چشم ها با سرعت جابه جا شده و خواب در این مرحله اتفاق میوفتد. در هنگام فلج خواب، این سیکل خواب ارتباطشو با مغز از دست داده و باعث حالتی بین حس هوشیاری و خواب میشود. عواملی که با فلج خواب در ارتباط هستند عبارتند از: فلج خواب میتواند نشان دهنده وجود یک بیماری در شخص باشد، که عبارتند از: افسردگی میگرن انسداد تنفس در خواب فشار خون بالا

راه های تشخیص فلج خواب یا بختک چیست؟ اگر به طور مداوم دچار بختک در خواب می‌شوید یا پس از آن احساس اضطراب و ناراحتی دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در افرادی که بختک خواب موجب می‌شود تا ساعت‌های طولانی بیدار بمانند یا در طول روز احساس خستگی زیادی داشته باشند، باید به پزشک مراجعه کنند.