توسعه فردی چیست؟

توسعه فردی (Personal development)، به مجموعه کارهایی گفته می‌شود که باعث موفقیت، رشد فردی و دستیابی به اهداف زندگی می‌شود. تقویت مهارت‌های فردی به‌عنوان یکی از انواع زمینه‌های مشاوره فردی، به افراد کمک می‌کند تا از حداکثر ظرفیت خود، در جهت بهبود کیفیت زندگی استفاده کنند. لیست مهارت‌های توسعه فردی شامل همدلی، مهارت تصمیم‌گیری، تفکر انتقادی و چند مهارت مهم و کاربردی دیگر می‌شود. برای آشنایی بیشتر با مفهوم توسعه فردی و انواع مهارت‌های آن، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.

توسعه فردی به تلاش همه‌جانبه برای ارتقای توانایی‌ها و یادگیری مهارت‌های زندگی برای رسیدن به خودشکوفایی گفته می‌شود. فردی که بتواند زوایای مختلف زندگی خود را دستخوش تغییرات مثبت کند، به‌عنوان فردی موفق شناخته می‌شود. کارمندی را تصور کنید که به‌مرور زمان مهارت‌های شغلی خود را ارتقا می‌بخشد. او با پوشاندن نقاط ضعف و پرورش نقاط قوت خود، به جایگاه شغلی بالاتر دست پیدا می‌کند. این اتفاق درهای جدیدی از فرصت‌های جذاب کاری و اجتماعی را برایش باز می‌کند و اعتماد بنفس او را تقویت می‌کند.

سه گام اول توسعه فردی: چگونه می‌توان فرد موفقی بود؟ برای دستیابی به هدف‌هایی که در سر می‌پرورانیم چه کارهایی باید انجام دهیم؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها باید بگوییم که دستیابی به توسعه فردی نیازمند برداشتن چند گام اساسی است. سه گام اول توسعه فردی عبارتند از: ۱- شناخت خود: اولین قدم در توسعه فردی، آگاهی از نیازها، نقاط ضعف و قوت است. ۲- تعیین اهداف: در گام دوم، اهداف و مقصد ایده‌آلی که ‌می‌خواهید به آن‌ها دست پیدا کنید را تعیین کنید. ۳- برنامه ریزی: برای رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، یک نقشه راه توسعه فردی مشخص کنید.

برای آنکه بتوانید در مسیر توسعه و بهبود قرار بگیرید، لازم است تا مهارت‌های مهمی را در خود تقویت کنید. بکارگیری این مهارت‌ها در کنار یکدیگر، می‌توانند ضامن موفقیت همه افراد باشند. لیست مهارت‌های توسعه فردی: همدلی: تلاش برای درک احساسات و عواطف دیگران بدون قضاوت کردن تصمیم گیری: توانایی بهترین انتخاب برای خود از میان گزینه های متعدد و مختلف موجود حل مسئله: مهارت حل و فصل مشکلات، چالش ها و بحران های شکل گرفته در زندگی انتقاد پذیری: میزان تحمل مخالفت دیگران و پذیرش دیدگاه ها و نقطه نظرات متضاد خودشناسی: سطح شناخت نیازها، خواسته ها، علایق، نگرش و اهداف خود در طول زندگی انعطاف پذیری: مهارت سازگاری در برابر تغییرات و ظرفیت هماهنگ شدن با شرایط جدید و متفاوت همکاری: شیوه برقراری رابطه با دیگران در کارهای گروهی و تلاش برای تحقق اهداف تیم حل تعارض: بررسی تعارضات و مشکلات پیش آمده به منظور حل آنها به بهترین شکل ممکن آینده نگری: توانایی در نظر گرفتن اتفاقات و توجه به فرصت ها و موانع احتمالی پیش رو ذهنیت رشد: داشتن ذهنیتی که به دنبال کسب موفقیت، کنجکاوی، یادگیری و ارتقای فردی خود مراقبتی: محافظت از جسم، روان و زندگی خود در برابر عوامل آسیب زای درونی و بیرونی مهارت‌های ارتباطی: برقراری روابط موثر با دیگران و قابلیت ایجاد دوستی ها و همکاری های ارزشمند مدیریت زمان و نظم: برقراری تعادل بین کار و زندگی شخصی و حداکثر استفاده از زمان برای انجام کارها کنجکاوی و یادگیری: تلاش برای یادگیری بیشتر به منظور تقویت نقاط قوت و جبران نقاط ضعف مهارت شنیدن: مهارت شنیدن صحبت اطرافیان و تلاش برای درک هدف اصلی کلام گوینده

ابعاد توسعه فردی رشد شخصی و بهبود شخصیت و کیفیت زندگی فقط محدود به یک زمینه خاص نمی‌شود و لازم است تا برای رشد تمام زمینه‌های زندگی تلاش شود. اینکه کدام زمینه‌ها در توسعه فردی مهم هستند شامل موارد زیر می‌شود: ۱- سلامت روان ۲- روابط بین فردی ۳- مسائل اخلاقی ۴- عواطف و هیجانات ۵- سلامت جسم

سلامت روان: یکی از ابعاد مهم توسعه فردی، استفاده از مشاوره فردی یا روان‌درمانی برای تقویت سلامت روان و ذهن است. روان انسان نقش مهمی در انگیزه، امیدواری و تلاش برای رسیدن به خواسته‌ها دارد. یک فرد افسرده دائماً درگیر افکار ناراحت‌کننده و نشخوارهای ذهنی خود است. در نتیجه نمی‌تواند به جلو حرکت کند و متأسفانه دیگران او را فردی تنبل و بی‌انگیزه می‌دانند. از طرف دیگر لازم است تا برای تقویت قدرت ذهن کارهای مفیدی مانند حل مسائل پیچیده ذهنی، شرکت در دوره‌های خلاقیت و ورزش جزو برنامه زندگی باشد. به چالش کشیدن ذهن، ظرفیت آن را افزایش خواهد داد و باعث پویایی و خلاقیت در کار، تحصیل و در نهایت رشد شخصی می‌شود.

روابط بین فردی: ممکن است مهارت‌ها و قابلیت‌های زیادی داشته باشید، اما تا زمانی که این داشته‌ها را نتوانید ابراز کنید و به دیگران نشان دهید، فایده چندانی برای شما نخواهد داشت. بخش مهمی از توسعه فردی به مهارت برقراری ارتباط موثر مربوط است. ارتباطات بین فردی کمک می‌کنند تا بتوانید خودتان را به دیگران نشان دهید و از فرصت‌های پیش‌آمده برای خودتان نهایت استفاده را ببرید. یک دانشجو را تصور کنید که در عین داشتن اطلاعات تخصصی بالا، در برقراری رابطه با استاد و سایر همکلاسی‌ها دچار مشکل است. در نتیجه استاد ممکن است به جای او، شخص دیگری که دانش کمتری دارد را برای دستیاری خود انتخاب کند.

مسائل اخلاقی: رشد فردی و شخصیتی فقط معطوف به موارد فیزیکی و مادی نیست، بلکه مسائل اخلاقی را هم مدنظر قرار می‌دهد. رشد اخلاقی باعث می‌شود که سعی کنیم انسان‌های بهتری در زندگی خود باشیم. افرادی که از نظر اخلاقی سرآمد هستند برای احساس آرامش و رفاه حال دیگران ارزش قائل هستند. دیگران نیز این افراد را اشخاصی مورد اعتماد و قابل احترام می‌دانند. به‌عنوان مثال برای توسعه فردی در بعد اخلاقی، فروشنده‌ای را در نظر بگیرید که رعایت حال مشتریان را می‌کند و با رفتار اخلاقی خود، اطمینان آن‌ها را جلب می‌کند. این فروشنده به احتمال زیاد نسبت به رقیبان خود، مشتریان بیشتری خواهد داشت.

احساس و هیجانات: انسان موفق، کسی است که ضمن شناخت کافی از احساس و هیجاناتش، بتواند آن‌ها را به شکلی مطلوب ابراز کند. افراد هوشمند و حرفه‌ای معمولاً توانایی مدیریت هیجان بالایی دارند. تقویت هوش هیجانی باعث می‌شود که افراد بدانند در موقعیت‌های مختلف، در حال تجربه چه احساساتی هستند و چگونه باید به آن‌ها پاسخ دهد. یک معلم زمانی در کار خود، موفق و توسعه‌یافته خواهد بود که در برابر رفتارهای اشتباه دانش‌آموزان بجای پرخاشگری و تنبیه کردن، آن‌ها را با کلام متوجه کار خطا کند. این اتفاق باعث می‌شود تا دانش‌آموزان با معلم رابطه خوبی را برقرار کنند و همکاری بیشتری داشته باشند.

سلامت جسم: مغز سالم و با عملکرد بالا نیازمند بدنی است که بتواند نیازهای آن را به بهترین شکل برآورده کند. یکی از مهم‌ترین ابعاد توسعه فردی توجه به سلامت جسم و داشتن بدنی سالم است. برای آنکه بتوان انرژی کافی برای انجام مسئولیت‌های مختلف در طول روز داشت، باید ضمن ورزش کردن، خواب کافی و تغذیه سالمی داشت. سطح سلامت فیزیکی باعث افزایش کارکرد فرآیندهای مغزی می‌شود.