تاریخ انسان

تاریخ جهان حافظه ثبت شده انسان هوشمند در سراسر جهان است. تاریخ انسان باستان با اختراع خط آغاز می شود. اختراعی که به صورت مستقل از یکدیگر، در بسیاری از نقاط زمین رخ داد و امکان ثبت و انتقال خاطرات و تجربیات بشری را فراهم ساخت تا زمینه ساز رشد دانش شود. با این حال درک بهتر تاریخ بشری، نیازمند مراجعه به دوران ماقبل تاریخ است. تاریخ بشر توسط یک رشته پیوسته و تدریجی از اکتشافات، نوآوری‌ها و اختراع‌ها مشخص شده است. همچنین این تاریخ گاه شامل جهش‌ها و انقلاب هایی است که دوره‌های جدیدی در تاریخ بشری ایجاد کرده اند. انقلاب کشاورزی یکی از این نقاط عطف تاریخی است. بین 8500 تا 7000 سال پیش از میلاد، در هلال حاصلخیز، انسان شروع به پرورش سیستماتیک گیاهان و حیوانات کرد. این شیوه زندگی از یک سو به سرعت به مناطق همسایه گسترش و توسعه یافت، و از سوی دیگر به صورت مستقل در نقاط دیگر زمین به وجود آمد تا سرانجام هوشمندترین زندگی‌های یکجانشینی به عنوان کشاورزی در مناطق نزدیک به آب پدید آمد. با گسترش راه‌های ارتباطی میان جوامع و پیدایش مفهوم تجارت و حمل و نقل، این واحدهای کوچک و جداگانه به مرور به یکدیگر پیوسته و واحدهای بزرگتری را تشکیل دادند. چنین رشدی در سایه امنیت نسبی و افزایش تولید ناشی از گسترش کشاورزی ممکن شد.

اضافه تولید محصولات کشاورزی به مرور افزایش تقسیم کار، بالا رفتن سطح آسایش، و توسعه شهرها و در نتیجه تمدن‌ها را ممکن ساخت. پیچیدگی رو به رشد جوامع انسانی سیستم‌های حسابداری را غیرقابل اجتناب ساخت؛ چنین نیاز و تکاملی سبب اختراع خط و آغاز نوشتن انسان شد. اختراع تقریبا همزمان و مستقل از یکدیگر خط در نقاط گوناگون زمین سبب شده تا بسیاری از این نقاط خود را «گهواره تمدن» بشری بخوانند. تمدن‌ها در آغاز و به ناچار در نزدیکی رودخانه‌ها گسترش یافتند. 3000 سال پیش از میلاد مسیح، اولین تمدن‌های خاور میانه در منطقه بین النهرین (حدفاصل رودخانه‌های دجله و فرات)، اولین تمدن مصری در ساحل رودخانه نیل و دره ایندوس، و در نهایت اولین تمدن‌های چینی در امتداد رودخانه‌های بزرگ چین پدید آمدند.

تاریخچه جهان معمولاً تقسیم می‌شود به: عهد عتیق: خاورمیانه باستانی، دوران کلاسیک حوضه دریای مدیترانه، چین و هند باستان تا حدود قرن 6 میلادی قرون وسطی: از قرن 6 تا قرن 15 میلادی دوران پیش مدرن: که شامل رنسانس در اروپا بوده و از قرن 16 تا حدود سال 1750 میلادی است عصر مدرن: از عصر روشنگری و انقلاب صنعتی اروپا در سال‌های 1750 تا کنون در اروپا معمولاً سقوط امپراطوری روم (476میلادی) به عنوان پایان دوره باستان و آغاز قرون وسطی در نظر گرفته می شود. هزار سال بعد، در اواسط قرن 15 میلادی، اختراع یوهانس گوتنبرگ در صنعت چاپ مدرن انقلابی در ارتباطات به وجود آورد و کمک کرد تا قرون به پایان رسیده و رنسانس اروپا و انقلاب علمی پدید آیند. در قرن 18، انباشت دانش و فن آوری در اروپا به حدی رسید که جرقه‌های انقلاب صنعتی زده شد.

ماقبل تاریخ دوران پارینه سنگی پارینه سنگی یعنی «عصر حجر قدیمی». این دوره اولین دوره از عصر حجر است و خود به سه دوره پارینه سنگی ابتدایی، پارینه سنگی میانی و پارینه سنگی پایانی تقسیم می شود. پارینه سنگی ابتدایی (Lower Paleolithic) دوره‌ای در تکامل انسان است که انسان‌ها برای اولین بار شروع به استفاده از ابزارهای سنگی کردند. پارینه سنگی ابتدایی 2.5 میلیون سال پیش آغاز شد. زمانی که اولین بار دسته‌ای از جانوران (Homo) پیدا شدند که انسان و انواع میمون‌ها جزو آن به حساب می آیند. انسان ماهر (Homo Habilis)، قدیمی‌ترین گونه در این دسته از انسان‌ها محسوب می شود.

منشاء پارینه سنگی میانه (Middle Paleolithic) حدود 300000 سال پیش است. دورانی که با دست یابی به تکنیک ساخت ابزار سنگی مشخص شده است. اصطلاح انسان هوشمند اولیه (Archaic homo sapiens) به طور معمول برای اشاره به رده انسان‌های اولیه دوره پارینه سنگی میانه استفاده می شود. آناتومی بدن انسان مدرن نیز در دوران پارینه سنگی میانه پدید آمد. انسان‌ها در حدود 100000 تا 50000 سال پیش از شرق آفریقا به آسیا گسترش یافتند و بعدها و در حدود 50 هزاره پیش به جنوب آسیا و استرالیا راه پیدا کردند. حرکت به سمت شمال و اروپای کنونی و به سمت شرق و آسیای مرکزی 40 هزاره پیش و به سمت غرب و آمریکا حدود 13 هزاره پیش انجام شد.

پارینه سنگی پایانی (Upper Paleolithic) در حدود 40 هزاره پیش با ظهور تنوع وسیع تری از آثار مکشوفه و پیدایش نشانه‌هایی از تمدن آغاز شد. در سراسر دوران پارینه سنگی، انسان‌ها به طور کلی به عنوان عشایر شکارچی-گردآورنده زندگی می کردند. جوامع شکارچی-گردآورنده تمایل داشتند همچنان در گروه‌های کوچک باقی بمانند و به تساوی کامل انسان‌ها اعتقاد داشتند. هرچند گاه با کسب منابع گستره غذایی و یا دست یابی به شیوه‌های ذخیره سازی منابع غذایی جمعیت آنها گسترش می یافت و جوامع پیچیده تری نظیر ریاست قبیله‌ای (chiefdom) و طبقات اجتماعی تشکیل می دادند. عصر حجر دوران نوسنگی پیدایش کشاورزی پیدایش مذهب عصر برنز آغاز تمدن با توجه به اینکه قدیمی‌ترین تمدن‌ها در جهان مربوط به تمدن شهر سوخته در سیستان و بلوچستان(مکران) و سیلک کاشان و تمدن جیرفت می‌باشد و اینها بسیار قدیمی تر از تمدن‌های بین النهرین هستند، بنابراین می توان گفت که خاستگاه تمدن جهان همین ایران است.