چرا پیانو ساز مادر است؟!

اصلی‌ترین دلیل نسبت دادن لقب ساز مادر به پیانو این است که می‌تواند محدوده بسیار وسیعی از اصوات را تولید کند؛ در حالی که دیگر ساز‌های اصیل موسیقی، تنها قادر هستند که تعداد کمی از صدا‌ها را تولید کنند.

چرا پیانو ساز مادر نامیده می شود؟! اگر اهل موسیقی و نوازندگی باشید، احتمالاً این جمله را شنیده‌اید که پیانو مادر تمام سازهاست اما این جمله تا چه حد حقیقت دارد و اصلا چرا باید پیانو به عنوان ساز مادر شناخته شود؟ احتمالا به این فکر می‌کنید که پیانو قدیمی‌ترین نوع ساز است و به همین دلیل آن را مادر سازهای دیگر می‌دانند اما باید بدانید که در این صورت، سازهای کوبه‌ای قدمتی بسیار طولانی‌تر از پیانو دارند. چیزی که باعث شده پیانو به عنوان مادر سازها شناخته شود، قوانین هارمونی و ملودی است. پیانو براساس همین موارد قادر است صداهای بسیار متنوعی تولید کند، چیزی که در هیچ ساز دیگری دیده نمی‌شود. در این مطلب اطلاعات بیشتری درمورد این ساز به شما ارائه می‌دهیم تا خودتان برتری پیانو را به نسبت ساز های دیگر درک کنید.

تاریخچه پیانو به حدود سال ۱۷۰۰ میلادی بازمی گردد که یک فرد صنعتگر ماهر به اسم بارتولومئو کریستوفوری، آن را اختراع کرد. این فرد در شهر پادوا ایتالیا زندگی می‌کرد و اختراع او نزدیک به یک دهه در ایتالیا ناشناخته ماند. سر انجام در سال ۱۷۱۱، یک نویسنده ایتالیایی در مورد این اختراع، مقاله‌ای نوشت که بعد‌ها این مقاله را به زبان آلمانی ترجمه کردند و به صورت گسترده در کشور‌های مختلف چاپ شد. قبل از اختراع ساز پیانو، ‌سازی به نام هارپسیکورد استفاده می‌شد که شباهت‌های زیادی با پیانو داشت. یک تفاوت عمده و بسیار مهم بین این دو ساز وجود دارد و اشاره دارد به این که شما یکی از کلید‌های ساز هارپسیکورد را فشار می‌دهید، ساز مستقل از شدت ضربه وارد شده بر آن، مقدار ثابتی از صدا را تولید می‌کند. این در حالی است که نوازنده پیانو قادر است ضربه ملایمی را به کلید‌ها وارد کرده تا صدای نرم‌تری ایجاد کند و همچنین با ضربات محکم‌تر، صدای بلندتر و درشت‌تری نواخته می‌شود. این ویژگی باعث شد تا ساز پیانو، به سرعت در میان آهنگسازان قرن ۱۸ میلادی محبوبیت پیدا کند. ظاهر و صدای پیانو‌هایی که در ابتدا تولید می‌شد، شباهت بسیار زیادی به هارپسیکورد داشتند اما با گذشت زمان شاهد تغییراتی بر روی ظاهر و صدای این ساز مادر بودیم. آنچه امروز به عنوان یک پیانوی مدرن مشاهده می‌کنیم که می شود انواع سبک های پیانو را نواخت در اواسط قرن نوزدهم به وجود آمده است.

چرا پیانو به عنوان ساز مادر شناخته می‌شود؟ پیانو به عنوان کامل‌ترین ساز و ساز مادر در میان تمام ساز‌هایی شناخته می‌شود که تا کنون وجود داشته‌اند. دلایل مختلفی وجود دارد که این لقب را به ساز پیانو نسبت داده‌اند. در این بخش، آن‌ها را توضیح می‌دهیم: اصلی‌ترین دلیل نسبت دادن لقب ساز مادر به پیانو این است که می‌تواند محدوده بسیار وسیعی از اصوات را تولید کند؛ در حالی که دیگر ساز‌های اصیل موسیقی، تنها قادر هستند که تعداد کمی از صدا‌ها را تولید کنند. شکل فعلی پیانو، به طور معمول ۷ اکتاو دارد و می‌تواند فرکانس‌هایی را از حدود ۲۰ تا ۵۰۰ هرتز تولید کند. اگر این ساز را با ‌سازی مانند ویولن مقایسه کنید، بدون شک شگفت‌زده می‌شوید. ساز ویولن تنها قادر به تولید کم‌تر از ۴ اکتاو است و نوازندگان مشهور در بهترین حالت تنها می‌توانند ۳ اکتاو صدا را تولید کنند. همان طور که در بخش قبلی اشاره کردیم، این ساز برخلاف هارپسیکورد، می‌تواند نوانس‌های مختلفی را اجرا کند. بدین معنی که هرچه کلید‌ها را ضعیف‌تر فشار دهید، صدای ضعیف‌تر و کم‌تری تولید می‌شود و هرچه کلید‌ها را قوی‌تر فشار دهید، صدای بلندتری تولید خواهد شد. جالب است بدانید که پیانو مخفف شده عبارت پیانو فورته بوده که پیانو معنی ضعیف و فورته معنی قوی می‌دهد. یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل محبوبیت این ساز، تطبیق‌پذیری بالای آن است. این ساز برخلاف دیگر ساز‌های آن زمان مانند ارگ یا هارپسیکورد، طیف گسترده‌ای از سطوح پویا را تولید می کند. این ویژگی باعث شده نوازندگان بتوانند در انواع مختلفی از ژانر‌های موسیقی از کلاسیک تا راک‌اند رول و جاز، از پیانو استفاده کنند. پیانو قادر است روی توسعه ابزار دیگر موسیقی تأثیر بگذارد و این یکی دیگر از دلایلی بوده که به آن ساز مادر گفته می‌شود. این ساز تاثیر زیادی روی تکامل موسیقی ارکسترال گذاشت. قبل از این که پیانو اختراع شود، آهنگسازان محدودیت زیادی در ایجاد کنتراست پویا موسیقی ارکسترال داشتند. با توجه به این که پیانو امکان نواختن صدا‌های ملایم و بلند را برای آهنگسازان فراهم کرد، آن‌ها توانستند آثار گویاتر و پیچیده‌تری را خلق کنند. البته باید بدانید که نام‌گذاری پیانو به عنوان ساز مادر به معنی بی‌اهمیت بودن یا کاهش ارزش سایر ساز‌ها نیست؛ بلکه تنها بدین معنی خواهد بود که این ساز تأثیر زیادی روی پیشرفت موسیقی گذاشته و توانایی این ساز بیشتر از ساز‌های دیگر است.

صدا دهی پیانو: صدادهی در پیانو با استفاده از کلیدها و چکش‌های این ساز انجام می‎شود. این چکش‌ها با استفاده از چند اهرم بسیار ظریف به کلیدها متصل شده‌اند. در نتیجه این اتصالات، سیستمی به وجود آمده که به آن عملگر یا همان اکشن پیانو گفته می‌شود. این سیستم دو وظیفه مهم به عهده دارد که شامل کنترل عکس العمل بازگشتی مجموعه و افزایش شتاب چکش‌ها در زمان برخورد به سیم‌ها می‌شوند. معمولاً سر چکش‌ها را با استفاده از الیاف یا نمد مصنوعی و طبیعی می‌پوشانند تا کیفیت صدای پیانو بالاتر برود. عوامل مختلف دیگری همچون کیفیت صفحه صدا نیز روی کیفیت صدای پیانو تأثیر می‌گذارد. به طور کلی پیانو به دو شکل مختلف تولید می‌شود که نحوه تولید آن، روی صدادهی اثر دارد. یکی از مدل‌های پیانو در زبان فارسی با عنوان پیانوی رویال شناخته می‌شود. این ساز یک جعبه ۳ گوش و بزرگ است که روی یک سه پایه قطور قرار می‌گیرد. سیم‌های این نوع پیانو به صورت افقی در داخل جعبه پیانو کشیده می‌شوند و چکش‌ها از بخش زیرین، به سیم‌ها برخورد می‌کنند. نوع دیگری از پیانو وجود دارد که در برخی از زبان‌های اروپایی، به آن پیانینو نیز گفته می‌شود. پیانینو به معنی پیانوی کوچک است که جعبه آن کوچک‌تر از پیانوی رویال مسطح بوده و به شکل قائم یا عمودی تولید می‌گردد. در این مدل از پیانو، سیم‌ها به شکل عمودی داخل آن قرار می‌گیرند و چکش‌ها از قسمت جلویی به سیم‌ها ضربه می‌زنند. کلاویه‌ها یا کلید‌های ساز پیانو با استفاده از مکانیزم خصوصی برای تولید صدا، فرمان کوبش می‌دهند؛ سپس چکش را به سمت عقب باز می گردانند تا مانع از ادامه ارتعاش سیم نشوند. همین عامل موجب می‌گردد به محض برداشتن انگشت نوازنده از روی کلاویه، قطعه نمدی روی سیم قرار گیرد و لرزش سیم از بین رود. ساختار پیانو پیانوها در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی به بازار عرضه می‌شوند اما به طور کلی، می‌توان این ساز را در دو دسته آکوستیک و الکتریک تقسیم‌بندی کرد. پیانو الکتریک به عنوان پیانو دیجیتال و برقی نیز شناخته می‌شود و تفاوت‌هایی با پیانو آکوستیک دارد. اصلی‌ترین تفاوت میان این پیانو‌ها در این است که بهترین پیانوی آکوستیک هر ۶ ماه یکبار نیاز به کوک شدن دارد، در حالی که پیانو‌های الکتریک با برق کار می‌کنند و نیازی نیست تا آن را کوک کنید. معمولاً هنرجویان برای شروع یادگیری پیانو، مدل دیجیتال آن را خریداری کرده و سپس زمانی که به سطح نیمه حرفه یا بالاتر که رسیدند، از پیانو آکوستیک استفاده خواهند کرد. به طور کلی ساختار ساز‌های دیجیتال و آکوستیک شامل موارد زیر می‌شوند: فریم یا چهارچوب پیانو ساند بورد صفحه چدنی تخته سیم گیر‌ها اکشن پدال‌ها پدال طنین پدال نرم پدال تمرین علاوه بر انواع پدال ساز پیانو شامل ۸۸ دکمه است که به هر کدام از این دکمه‌ها “کلاویه” می‌گویند. در داخل بدنه ساز نیز اجزای مختلفی همچون اهرم، سیم و چکش قرار گرفته است. هر کدام از این کلید‌ها توسط اهرم، به چکش‌های مخصوص پیانو متصل هستند. با فشار دادن هر کلید، چکش متصل شده به آن توسط سیم مخصوص آن کلید ضربه می‌زند. هرچقدر که نوازنده پیانو فشار بیشتر و تندتری را به کلید‌ها وارد کند، چکش‌ها ضربه محکم‌تری را به سیم‌ها وارد می‌کنند.

انواع پیانو: انواع مختلفی از پیانو‌ها وجود دارد که شکل ظاهری و موارد استفاده متفاوتی دارند. مهمترین انواع این ساز عبارتند از: پیانو دیواری یا پیانینو: این پیانو قیمت مناسبی دارد و در محیط خانه، عملکرد بهتری خواهد داشت. پیانو اسپینت: ارزان‌ترین نوع پیانو، اسپینت است و مناسب بودن قیمت آن باعث شده تا نوازندگان مبتدی از آن استفاده کنند. پیانو کنسول: بدنه این نوع پیانو بسیار بادوام و محکم است و آن را در مدارس و آموزشگاه‌های تدریس موسیقی به کار می‌برند. پیانو دیجیتال: نواختن با پیانوی دیجیتال برای افراد مبتدی بسیار آسان تر است و با توجه به دارا بودن بلندگوهای پخش، می‌توان در محیط های بزرگ از بهترین پیانو دیجیتال استفاده کرد. پیانوی بزرگ: پیانوی بزرگ صدای بسیار بلند و طنین اندازی دارد، به همین دلیل در ارکسترها و کنسرت‌های بزرگ از آن استفاده می‌کنند. در انتها پیانو یکی از محبوب‌ترین نوع ساز‌ها بوده که از گذشته‌های دور تاکنون بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این ساز سطح گسترده‌ای از اصوات را در بر می‌گیرد و سالیان سال تأثیر چشمگیری بر روی موسیقی گذاشته است. علاوه بر این‌ها، در انواع مختلفی از سبک‌های موسیقی می‌توان از این ساز استفاده کرد. تمامی این موارد باعث شده‌اند تا پیانو به عنوان ساز مادر نامیده شود. به همین منظور می توانید بهترین مارک پیانو را از سایت سلولیکس تهیه کنید.