تاریخچه بازار خوی

بازار خوی، بازاری قدیمی و بزرگ در آذربایجان غربی است که از دوران صفویه به‌ جای مانده و در آن دوران یکی از مراکز تجاری پررونق کشور بوده است. ازآنجایی‌که آذربایجان بر سر راه‌های مهمی همچون راه مکه، جاده ابریشم، مسیر دسترسی به جلفا و... قرار داشته، این بازار در گذشته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. بازار خوی در ضلع شرقی شهر

خوی قرار دارد و با بیش از ۳۰۰ سال قدمت همچنان پررونق است و به عنوان یکی از بازارهای سنتی ایران شناخته می‌شود. این بازار دارای پلانی مستطیل شکل است و از راسته‌ها، چهارسوها و سراهای متعددی تشکیل شده است و یکی از زیباترین بازارهای تاریخی

ایران محسوب می‌شود. با وجود اینکه با گذر زمان بخش‌هایی از بازار خوی دچار دخل و تصرف شده است اما آنچه که باقی است نشانگر معماری منحصربه‌فرد آن دوران است. این بازار در بافت قدیمی شهر قرار دارد و از نظر بسیاری از تاریخ‌نویسان و جهانگردان، یکی از زیباترین بازارهای ایران است

تاریخچه بازار خوی شهر خوی دارای قدمتی هفت هزار ساله است و یکی از قدیمی‌ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران محسوب می‌شود. در گذشته این شهر به سبب قرار گرفتن بر سر جاده‌های معروف بازرگانی و همچنین به دلیل مرکزیت اقتصادی از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. بازار خوی در ابتدا به دوره صفویه احداث شد و براساس کتیبه موجود از آن دوران که در حال حاضر در گنجینه خوی نگهداری می‌شود، این بازار در زمان حکومت شاه طهماسب صفوی ساخته شده است. در دوره

حکومت قاجاریان نیز به دستور عباس میرزا و توسط امیر احمدخان دنبلی، تغییراتی در آن صورت گرفته و اقدامات خوبی در ساماندهی این بازار انجام شده است.

معماری بازار خوی چگونه است؟ بازار خوی به‌صورت مستطیل شکل ساخته شده و دارای چندین راسته سرپوشیده، سرا، چهارسو و گذر است. البته بخش‌های زیادی از راسته بازارها و كاروان‌سراها به‌ مرور زمان به این بازار اضافه شده‌اند. بخش‌های مختلف بازار دارای اتصال منظمی به یکدیگر هستند و از نظر معماری متناسب و هماهنگ به نظر می‌‌رسند.

با توجه به ویژگی‌های معماری شهر خوی، این بازار دارای تزئینات خاصی نظیر گچ‌بری و کاشی‌کاری نیست. تنها در بعضی قسمت‌های آن، به‌خصوص در چهارسوها، نظم و دقت قابل‌توجهی در رگه‌چینی آجر دیده می‌شود. در قدیم سنگ فرش زیبایی كف بازار را پوشانده بود و لوله‌كشی آب شرب نیز از وسط بازار می‌گذشت و قسمت شمالی و جنوبی شهر را به یکدیگر متصل می‌کرد. جالب است بدانید قدیمی‌ترین فاضلاب در ایران، فاضلاب شهری است كه در بازار خوی وجود دارد. در این بازار پنج کاروانسرا اعم از کاروانسرای خان، کاروانسرای بلوسی، کاروانسرای کشمش چیلار، کاروانسرای چیت ساز و کاروانسرای حاج میر هاشم قرار دارد و مساجد تاریخی ملاحسن، حاجی بابا و حجتیه در آن قرار گرفته‌اند.

دروازه سنگی خوی نیز که یکی از آثار به‌جای مانده از حصار قدیمی شهر است در جنوب بازار و به‌طرف شهر سلماس قرار دارد؛ این دروازه در دوره قاجاریه بنا شده است و از حصار تاریخی شهر خوی باقی‌مانده است. طول این بازار از شمال تا جنوب تقريباً ۷۰۰ متر است كه در وسط آن گنبد بزرگی به نام پای چراغ به قطر ۱۰ متر قرار دارد. مصالحی که در ساختمان بازار خوی به کار رفته ملاط گچ، خاک و آجر است. در بعضی قسمت‌های بازار، به‌خصوص در چهار سوق‌ها نماهای سنگی دیده می‌شود که فاقد تزئینات جالب توجهی مانند کنده‌کاری یا نقاشی هستند.