زیباترین سحابی ها 2

سحابی عنکبوت

عنکبوت، یک سحابی سیاره ای است که تقریبا در مرکز کهکشان راه شیری قرار دارد. شکل خاص این سحابی در ابتدا برای اخترشناسان سوال ایجاد کرده بود. در نهایت بررسی ها نشان داد که در بخش مرکزی، یک کوتوله سفید قرار دارد که بادهایی با دمای ۱۰ هزار درجه کلوین و سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ثانیه را به اطراف می فرستد. در نتیجه این بادها، موج هایی به ارتفاع ۱۰۰ میلیارد کیلومتر ایجاد شده اند. وقتی گاز سحابی در نتیجه لوب ها فشرده تر و داغ تر می‌شود، شاهد شوک های سوپرسونیک هستیم و همین نیز موج های ایجاد شده توسط کوتوله سفید را تقویت می کنند. ترکیب این دو باعث شده که این سحابی کیهانی یک تصویر منحصر به فرد را در برابر چشم جهانیان قرار دهد. کوتوله سفید مرکزی با لایه ضخیمی از گاز احاطه شده است و نمی توان دمای دقیق آن را اعلام کرد؛ هرچند دانشمندان، دمای ۱۵۰ هزار تا ۲۵۰ هزار درجه کلوین را برای آن منطقی می دانند. البته برخی اخترشناسان گمان می کنند که دمای آن تا ۵۰۰ هزار درجه کلوین نیز می‌رسد. در این حالت ما با داغ ترین کوتوله سفید جهان طرف هستیم. عدم قطعیت دانشمندان فقط به این موضوع ختم نمی‌شود. برخی بر این باورند که سحابی عنکبوت ۱۹۰۰ سال نوی با زمین فاصله دارد و برخی دیگر این فاصله را بین ۳۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال نوری تخمین میزنند.

سحابی سه تکه

برای اولین بار در سال ۱۷۶۴ بود که یک سحابی با چهره ای متفاوت در فاصله ۷۰۰۰ سال نوری از زمین کشف شد. این سحابی کاملا فعال است و مخصوصا در رگه های تاریک آن تعداد زیادی ستاره جدید شکل می گیرند. البته سحابی سه تکه، بیشتر میزبان ستاره های جوان و کوچک است و جرم بزرگترین ستاره موجود در آن به تنها ۲۰ برابر خورشید میرسد.

سحابی کیهانی رتیل

حالا نوبت به تصویر زیباترین سحابی کیهانی جهان یعنی سحابی رتیل می‌رسد. کهکشان راه شیری، آندرومدا و ۲۰ کهکشان کوچکتر دیگر گروه محلی کهکشانی را شکل می دهند. سحابی رتیل در فاصله ۱۶۰ هزار سال نوری از ما و کهکشان ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد؛ اما بزرگترین و درخشان ترین منطقه تولد ستارگان در گروه محلی به‌حساب می‌آید. این سحابی آنقدر درخشان است که اگر در کهکشان راه شیری و جای سحابی شکارچی قرار داشت، به‌راحتی روی زمین سایه می انداخت. هرچند اینها تنها جذابیت های سحابی رتیل نیستند. نزدیک‌ترین ابرنواختر مشاهده شده از زمان اختراع تلسکوپ یعنی Supernova 1987A در نزدیکی این سحابی رخ داد و هنوز هم نشانه هایی از آن دیده می شود. همچنین درون این سحابی یک سیاه چاله تقریبا غیرفعال با نام VFTS 243 دیده می شود. جرم این سیاه چاله، تنها ۹ برابر جرم خورشید است. جالب است بدانید که جرم بزرگترین سیاه چاله کهکشان راه شیری به ۴.۳ میلیون برابر خورشید می رسد.

سحابی حلقه ماکیان

بین ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال پیش، یک ابرنواختر بزرگ رخ داد و در نتیجه آن سحابی حلقه ماکیان شکل گرفت. حلقه ماکیان در فاصله ۱۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد.

سحابی کیهانی مورچه

تصویر این سحابی کیهانی قطعا در همان لحظه اول علاقمندان را مجذوب خود می کند. سحابی مورچه در دسته سحابی‌ های سیاره ای دوقطبی قرار می گیرد و فاصله آن با زمین بین ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ سال نوری است. همچنین این سحابی با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ثانیه در حال گسترش است که عدد قابل‌ ملاحظه ای محسوب میشود. در توضیح شکل خاص این سحابی، توضیحات مختلفی ارائه شده است. یکی از آنها به وجود یک ستاره غول پیکر در کنار یک کوتوله سفید اشاره دارد. کوتوله سفید فوتون های یونیزه شده را در اختیار سحابی قرار می دهد و ستاره غول پیکر نیز بخش مرکزی شامل گازهای فشرده را ایجاد می کند.

سحابی NGC 6153

تصویر این سحابی با دیگر سحابی های کیهانی متفاوت است. سحابی NGC 6153 در فاصله ۴۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و اولین بار در سال ۱۸۸۳ توسط Ralph Copeland کشف شد. ترکیب گازهای این سحابی، توجه دانشمندان را جلب کرده است. این سحابی سیاره ای تا سه‌ برابر بیشتر از کل منظومه شمسی نئون، آرگون، اکسیژن و کربن دارد و میزان نیتروژن موجود در آن نیز پنج برابر خورشید است.

سحابی ساعت شنی

در این مورد شما تصویر یک سحابی کیهانی جوان را مشاهده می کنید. این سحابی از نوع سیاره ای است و در فاصله ۸۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. اخترشناسان گمان می کنند که شکل‌ خاص این سحابی در نتیجه گسترش بادهای ستاره ای سریع در ابری متراکم با سرعت گسترش پایین شکل گرفته است. رنگ‌های شفافی که در اطراف سحابی دیده میشوند، لایه های مختلفی از گاز هستند که از ستاره در حال مرگ مرکزی به بیرون پرتاب می شوند. این لایه های شامل هلیوم، نیتروژن، اکسیژن و کربن می شوند. در مرکز سحابی ساعت شنی جرمی همچون یک چشم قرار گرفته است؛ اما در واقع، یک کوتوله سفید نسبتا سرد است.

سحابی جمجمه و دو استخوان

جمجمه و دو استخوان، نمادی است که در پرچم دزدان دریایی دیده می شود. تصویر این سحابی کیهانی نیز که در فاصله ۴۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، یادآور دزدان دریایی است. جالب اینجاست که یک ستاره جوان و بسیار بزرگ در سمت چپ بالای تصویر همچون چشم دزد دریایی جلوه می کند و بخش متناظر آن در سمت راست نیز گویی چشم بند دارد.

سحابی کیهانی شکارچی

سحابی شکارچی در فاصله ۱۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و می توان گفت که نزدیکترین منطقه محل تولد ستارگان به بشر است. همین نزدیکی به‌ زمین نیز موجب شده که بتوان آن را با چشم غیرمسلح نیز دید. این سحابی، به قدری پرنور است که حتی در مناطقی با آلودگی نوری هم می توان آن را دید. سحابی شکارچی بیشتر از دیگر سحابی های جهان مورد بررسی قرار گرفته است و تصاویر زیادی از آن وجود دارد. این بررسی‌ها باعث شده که بشر، اطلاعات زیادی در رابطه با فرآیند شکل گیری ستارگان به دست آورد و اخترشناسان موفق شده اند مواردی همچون دیسک های پیش سیاره ای و کوتوله های قهوه ای را مستقیما مشاهده کنند. دیسک های پیش سیاره ای، توده هایی از غبار و گاز هستند که حول ستارگان جوان می چرخند. آنها به تدریج به پیش سیاره و سپس سیاره تبدیل میشوند. به‌عنوان مثال، حدود ۴ میلیارد سال پیش، یک دیسک پیش سیاره ای که دور خورشید بود، سیاره های منظومه شمسی را پدید آورد. بررسی تصویر های مختلف ثبت شده از این سحابی کیهانی از وجود ۷۰۰ ستاره مختلف در مراحل مختلف شکل گیری خبر می دهند. هنگامی که این ستاره ها شکل میگیرند، موجی از ذرات باردار را به‌نام باد ستاره ای به‌ سمت بیرون پرتاب می کنند. ستاره های جوان، باد ستاره ای بسیار قوی تری نسبت به خورشید دارند. این بادها در برخورد با گازهای درون سحابی، موج های ضربه ای را شکل می دهند. این موج‌ها نیز باعث فشرده تر شدن گازها و شکل گیری ستاره های جدید خواهند شد. همین نیز باعث شده که منطقه‌ای ستاره ساز با فعالیت بسیار بالا را در نزدیکی خود داشته باشیم. ناگفته نماند که تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز تصویر فوق العاده زیبایی از سحابی شکارچی ثبت کرده است.

سحابی کیهانی دمبل

وقتی به تصویر این سحابی کیهانی نگاه می کنید، چندان متوجه منطق نامگذاری آن نخواهید شد. سحابی دمبل، اولین سحابی سیاره ای کشف شده توسط بشر است و در فاصله ۱۳۶۰ سال نوری از زمین قرار دارد. این سحابی به راحتی با دوربین دوچشمی قابل ملاحظه است و یکی از سوژه های محبوب برای خریداران تلسکوپ های آماتور محسوب می‌شود. کوتوله سفید مرکزی این سحابی نسبت به سایر کوتوله های سفید مشاهده شده‌ توسط بشر، بزرگتر است.

سحابی خرطوم فیل

سحابی خرطوم فیل، در فاصله ۲۴۰۰ سال نوری از زمین و در صورت فلکی قیفاووس قرار دارد. منطق نامگذاری این سحابی کیهانی به خاطر تصویر خاصی است که در طول موج های مرئی از آن نمایان میشود. حلقه های کناری درخشان سحابی، ابرهای متراکمی از گاز هستند که به لطف یک ستاره بسیار درخشان و بزرگ به‌نام HD 206267 یونیزه شده اند. درون سحابی خرطوم فیل، دو ستاره با عمر چند میلیون سال وجود دارند که البته با در نظر گرفتن عمر چند میلیارد ساله ستاره‌ها، جوان محسوب می شوند. همچنین اخترشناسان توانستند در سال ۲۰۰۳ چندین ستاره بسیار جوان با عمر کمتر از ۱۰۰ هزار سال را در این سحابی شناسایی کنند. کشف جدید نشان می دهد که سحابی خرطوم فیل فعالیت بسیار زیادی دارد. از طرفی ستاره مرکزی بزرگ گازهای کناری سحابی را فشرده و یونیزه میکند و از طرفی دیگر، ستاره های تازه متولد شده با بادهای ستاره ای، گازها را از مرکز به‌ بخش های کناری هدایت می کنند. ترکیب این دو باعث شده که تراکم بسیاری بالایی از گاز را در سحابی خرطوم فیل شاهد باشیم. این فشار بالا سبب فعال نگه داشتن سحابی و شکل گیری نسل کنونی پیش ستاره ها شده است.

سحابی کیهانی اسکیمو

این سحابی با نام های سحابی شیر و سحابی دلقک نیز شناخته میشود. سحابی اسکیمو از نوع سیاره ای است و در سال ۱۷۸۷ توسط یک اخترشناس به‌نام ویلیام هرشل کشف شد. آنچه در اطراف دیده می شود، گازهایی هستند که زمانی لایه های بیرونی یک ستاره شبیه به خورشید را شکل می دادند. لایه های درونی نیز به واسطه بادهای ستاره ای قوی از ستاره مرکزی ایجاد شده اند. این سحابی، در فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و می توان با حتی یک تلسکوپ کوچک آن را مشاهده کرد. بررسی های بیشتر اخترشناسان نشان داد که پرتوهای ایکس ساطع شده از این سحابی، نمی توانند به تنها یک ستاره مرکزی مربوط باشند بنابراین در مرکز این سحابی، قطعا یک ستاره دیگر نیز قرار دارد که دیده نمیشود. به باور دانشمندان، این سحابی حدود ۱۰ هزار سال پیش و همزمان با تمام شدن سوخت اصلی ستاره ای مشابه خورشید شکل گرفت. در این مرحله، ابعاد ستاره به‌شدت افزایش پیدا کرد و دمای آن کاهش یافت. در مرحله بعد، ستاره لایه‌های بیرونی گاز را به محیط اطراف پرتاب کرد تا یک کوتوله سفید در مرکز سحابی جای گیرد. در بخش مرکزی تصویر این سحابی کیهانی، لایه هایی بادکنک مانند دیده میشوند؛ اما در واقع آنها قسمت هایی فوق العاده متراکم از غبار و گازهای مختلف هستند که به لطف بادهای ستاره ای، ایجاد شده‌اند.