HSP چیست؟

آیا تا به حال برایتان پیش آمده است که دیگران شما را « بسیار حساس » یا « بسیار احساسی » خطاب کنند؟ این ها می‌توانند نشانه‌هایی از HSP ( highly sensitive person ) باشند. هرچند به طور کلی، HSP یک اختلال روانی در نظر گرفته نمی‌شود، ولی می‌تواند تأثیر زیادی بر زندگی شما و درک شما از محیط اطرافتان داشته باشد. در این مقاله با ویژگی ها، راهکار ها و علت های HSP آشنا می‌شویم.

هنگامی که نسبت به موقعیت های خاص فیزیکی، عاطفی و اجتماعی حساس هستید. « اینقدر حساس نباش » شما ممکن است این را از خانواده، دوستان یا همکاران شنیده باشید یا حتی آن را به شخص دیگری گفته باشید. به طور کلی، کلمه‌ی حساس برای توصیف اینکه چگونه به محیط اطراف خود پاسخ می‌دهید استفاده می‌شود، چه فیزیکی باشد چه عاطفی. شما می‌توانید از نظر فیزیکی نسبت به سرما حساس باشید، یا از نظر احساسی، قادر باشید که به راحتی خودتان را جای دیگران بگذارید و احساسات آنها را درک کنید. از برخی جوانب، همه‌ی ما نسبت به چیزهایی در زندگی حساس هستیم. ولی همچنین ممکن است شما به عنوان یک شخص بسیار حساس ( HSP ) شناخته شوید. یک رفتار شخصیتی که برای اولین بار در دهه 1990 توسط روانشناسان برای توصیف شخصی با حساسیت عمیق نسبت به موقعیت های فیزیکی، عاطفی و اجتماعی و اطلاعات پیرامون‌شان دارند استفاده شد. HSP معایب و مزایایی دارد، که می‌تواند به عنوان حساسیت پردازش حسی ( SPS ) نیز شناخته شود.

برای مثال، شما ممکن است از نمایش های تلویزیونی و فیلم های خشونت‌آمیز اجتناب کنید، ولی همچنین روابط نزدیک و عمیق با دیگران داشته باشید. مهم است بدانید که HSP به عنوان یک اختلال سلامت روانی شناخته نمی‌شود، و به این دلیل است که هیچ راه رسمی برای تشخیص HSP وجود ندارد. دکتر چایلدز می‌گوید « بدانید که این مشکلی ندارد اگر شما یک شخص بسیار حساس هستید، HSP نقطه های قوت و ضعف خودش را دارد. اگر یک شخص بسیار حساس هستید، می‌توانید زندگی خوبی داشته باشید. » دکتر چایلدز توضیح می‌دهد که شخص بسیار حساس به چه معناست، ممکن است چه ویژگی هایی داشته باشید و چگونه با استرسی که ناشی از HSP است کنار بیایید.

شخص بسیار حساس ( به انگلیسی  Highly Sensitive Person ) چیست؟ اگر شما یک شخص بسیار حساس هستید یک آگاهی بالا نسبت به محرک‌های اطرافتان دارید که می‌تواند خوب یا بد باشد. اشخاص بسیار حساس می‌توانند به راحتی توسط خشونت اذیت شوند یا در احساساتشان غرق شوند، که باعث می‌شود آنها از برخی موقعیت‌های خاص اجتناب کنند. اشخاص بسیار حساس می‌تواند همچنین خلاقیت بسیار بالا و یک سطح عمیق از همدلی را داشته باشند. دکتر چایلدز می‌گوید « افراد بسیار حساس می‌توانند از نظر عاطفی و ذهنی ساختار عمیق‌تری نسبت به اکثر مردم داشته باشند. این چیزی بیشتر از احساسات آنهاست. این می‌تواند همچنین حساسیتی نسبت به خصوصیات و صداها باشد که به این معنی است که شاید شما از اجتماع های بزرگ یا نور شدید خوشتان نیاید. » و همانطور که همه ما حساسیت هایی داریم، افراد با HSP این حساسیت ها را در سطح بالاتری تجربه می‌کنند.

ویژگی های افراد بسیار حساس: ویژگی های شخصیتی و رفتار های یک فرد HSP  که بسیار شایع هستند عبارتند از : •اجتناب از نمایش های تلویزیونی و فیلم های خشونت آمیز. •پیدا کردن زیبایی تقریباً در هر چیزی، چه هنری باشد چه در طبیعت. •تحریک بیش از حد نسبت به صدا ها، نور های شدید و لباس های ناراحت. •احساس اضطراب. •داشتن یک زندگی ارزشمند. دکتر چایلدز می‌گوید « ما باید مراقب تشخیص دادن این افراد باشیم. بعضی از مردم فقط از گذراندن وقت به تنهایی لذت می‌برند و بعضی هنر را در جایی تحسین می‌کنند که بیشتر ما نمی‌کنیم. » وقتی بحث این می‌شود که آنها چگونه فکر می‌کنند و چه احساسی دارند، افراد HSP تمایل دارند به موقعیت ها فکر کنند و در زندگی خود تأمل کنند. او می‌گوید « آنها می‌توانند تنها باشند و با خودشان صحبت کنند و افکار عمیقی داشته باشند. آنها می‌توانند ساعت ها درباره چیزی فکر کنند و با آن مشکلی نداشته باشند. »

اگر شما یک HSP باشید، شاید انجام چند کار به صورت همزمان برای شما دشوار باشد یا به سرعت در احساسات تان غرق شوید. و این موضوع ریشه در قابلیت حس دلسوزی برای دیگران دارد. دکتر چایلدز می‌گوید « افراد HSP می‌توانند نیاز های دیگران را درک کنند، که می‌تواند چیز خوبی باشد زیرا شما کسی را می‌خواهید که دلسوز باشد. ولی وجه دیگر همدلی، خسته شدن از ترحم است. اگر ما همیشه احساسات و عواطف دیگران را مد نظر قرار دهیم، چه سودی برای ما دارد؟ چه سودی برای یک شخص بسیار حساس دارد؟ »

علت HSP چیست؟ : تصور بر این است که بسیار حساس بودن افراد می‌تواند یک ویژگی ارثی باشد. ولی عوامل دیگری هم مانند محیط اطراف شما و تجربه های دوران کودکی تان هم نقش دارند. دکتر چایلدز می‌گوید « اگر ترومای کودکی داشته باشید، بیشتر احتمال دارد که یک فرد بسیار حساس باشید. با تروما، ما بیشتر هوشیار می‌شویم. ما به دنبال چیزهایی هستیم و از چیزهایی که جرقه‌ی آن تروما باشند دوری می‌کنیم. همچنین مهم است که بدانیم شرایط و ویژگی های مشابه اغلب با HSP اشتباه گرفته می‌شوند. در حالی که درون‌گرا بودن ممکن است مانند HSP دیده و احساس شود، آنها متفاوت هستند. در موقعیت های اجتماعی، یک فرد درونگرا ممکن است توسط محرک های اجتماعی مانند مکالمه های کوتاه یا بخشی از یک گروه بزرگ بودن اذیت شود، ولی برای یک فرد HSP، نور های شدید و موسیقی بلند می‌تواند بر احساس و رفتارشان تأثیر بگذارد.

HSP معمولاً با اختلال کمبود توجه ( ADHD ) اشتباه گرفته شود. در حالی که درست است HSP و ADHD می‌توانند تأثیری قوی بر اطلاعات حسی داشته باشند، افراد با ADHD معمولاً در تمرکز و توجه کردن مشکل دارند. اختلال طیف اوتیسم ( ASD ) می‌تواند وضعیت دیگری باشد که مردم با HSP اشتباه می‌گیرند. ولی تجربه کردن حساسیت بسیار یک نشانه از ASD نیست. افراد مبتلا به ASD تمایل دارند حساسیت مفرط (یک پاسخ اغراق آمیز) یا حساسیت کم (یک پاسخ کم اهمیت) را به موقعیت های حسی تجربه کنند. دکتر چایلدز می‌گوید « در حالی که HSP و شرایط پزشکی دیگر یکی نیستند، حساسیت زیاد می‌تواند در اثر پیوند با شرایط سلامت روانی اتفاق بیفتد. برای مثال، شما می‌توانید علاوه بر HSP، ADHD هم داشته باشید. »

راهبرد های مقابله‌ای: اگر شما یک فرد بسیار حساس هستید، راهکار هایی وجود دارند که می‌توانید از آنها برای کمک به اضطراب یا غرق شدن در احساسات در شرایط مشخص استفاده کنید. برای مثال: •برای خودتان وقت بگذارید: این همچنین به معنی دوری کردن از موقعیت هایی است که باعث می‌شود به شدت تحت تأثیر احساسات قرار بگیرید. از آن موقعیت ها فاصله بگیرید و مرز هایی را معین کنید. « نه » یک جمله‌ی کامل است که به توضیح نیازی ندارد. •با دیگران روابط نزدیک ایجاد کنید: افراد HSP تمایل دارند با افرادی مشخص در زندگی‌شان پیوند عمیق داشته باشند و معمولاً به عنوان یک دوست حمایت کننده دیده می‌شوند. ولی همچنین این درست است که زمان‌مان را با افرادی که انرژی‌مان را تخلیه می‌کنند محدود کنیم. •یک لیست سپاسگزاری ایجاد کنید: دکتر چایلدز پیشنهاد می‌کند که زمانی که صبح از خواب بیدار می‌شوید، به سه چیز فکر کنید که از داشتن آنها سپاسگزار هستید. این کار را به همین صورت در شب قبل از اینکه به خواب بروید تکرار کنید. •صحبت کردن با یک روانشناس را در نظر بگیرید: اگر شخص بسیار حساس بودن در زندگی تان تأثیر منفی دارد، برای صحبت کردن با کسی تردید نکنید. روان درمانی می‌تواند برای پیدا کردن مهارت های مقابله و مدیریت اضطراب یا افسردگی که با آن همراه است کمک کند.

HSP چقدر رایج است؟ : دکتر چایلدز می‌گوید که حدود 15 تا 20 درصد جمعیت جهان می‌توانند به عنوان یک شخص بسیار حساس طبقه بندی شوند. این درصد می‌تواند کمی بیشتر باشد زیرا ما لزوماً آن را تشخیص نمی‌دهیم زیرا یک اختلال روانی نیست. ولی بالاتر از همه اینها، شناخته شدن به عنوان یک HSP نباید چیز بدی تلقی شود. در حالی که چالش هایی وجود دارند، ولی چیزهای فراوان مثبتی هم وجود دارند که می‌توانید روی آنها تمرکز کنید. دکتر چایلدز می‌گوید « وقتی شما یک شخص بسیار حساس هستید، شما بسیار فکر می‌کنید و در عمل سریع نیستید. گاهی، وقتی در عمل سریع هستیم، اشتباهاتی انجام می‌دهیم. ولی اشخاص بسیار حساس درباره چیز ها فکر می‌کنند و سپس، درباره چیز ها کمی بیشتر فکر می‌کنند، که به آنها زمان برای هضم موضوعات و نشستن و انتظار را می‌دهد. این می‌تواند آنها را به رهبران تأثیر گذار تبدیل کند. »