شهر لیدوما(چهارمین شهر بزرگ هخامنشی)

‏۱/۱۰ شهر ‎لیدوما از نظر ابعاد ساختمانی چهارمین بنای بزرگ هخامنشی پس از بناهای شوش، پاسارگاد و تخت جمشید (پارسه) است. این شهر که در کتیبه های تخت جمشید (پارسه) با عنوان لیدوما از آن نام برده شده یکی از مناطق مهم حکومتی زمان هخامنشیان بوده است.

این شهر قدمتی مبنی بر 5000 سال دارد. همچنین شهر لیدوما هم در کتیبه های هخامنشی نام برده شده که نشان می دهد این شهر یکی از 26 شهر مهم برای سلسله هخامنشیان بوده است. در سال ۱۳۱۲ و ۱۳۱۶ در صفحه شمالی تخت جمشید حدود سی هزار لوحه گلی پیدا شد که برای انجام تحقیقات به دانشگاه شیکاگوی آمریکا فرستاده شدند.

بر اساس مطالعات انجام شده از سوی پروفسور جورج کامرون و پروفسور هیکس بر روی الواح موجود، مشخص شد که سیزده شهر از شهرهای هخامنشی در منطقه ممسنی واقع بوده است، یکی از این شهرها لیدوما نام داشته است. یک هیات باستان‌ شناسی ژاپنی به ریاست «کیکیو آتارشی» و «دکتر هاوارجی» در سال ۱۳۳۸ لیدوما را مورد کاوش ‌های باستان ‌شناسی قرار دادند و بنای ساختمانی هخامنشی را در این قسمت کشف کردند.

مقایسه شباهت ‌های معماری این بناها با کاخ‌ های داریوش، خشایار شاه و اردشیر هخامنشی در شوش و تخت جمشید اثبات کرد که آثار یافت شده در لیدوما مربوط به دوران هخامنشی است، گمانه‌ زنی ‌های دیگر ثابت می ‌کرد که لیدوما یکی از شهرهای بین راهی دوران هخامنشی بوده که بر سر راه شاهی پاسارگاد و تخت جمشید به شوش قرار داشته و شاهان و فرمانروایانی که در این مسیر رفت و آمد می‌ کردند در این شهرها و کاخ‌ های بین راهی استراحت می‌ نمودند.

این مکان تاریخی احتمالاً مربوط به ۵۵۰ سال پیش از میلاد است. مساحت این محوطه باستانی در حدود یک‌ هزار متر در پانصد متر مربع است که در بیشتر نقاط آن آثار باستانی یافت می‌ شود و حتی شواهد به دست آمده در آن نشان از تمدن پنج هزار سال پیش دارد. همچنین در این مکان بقایای یک کاخ کوچک هخامنشی یافت شده که کاخ سروان (سورون) نام گرفته است. در غرب کاخ لیدوما و در ۳۵۰ متری آن نیز تپه‌ای باستانی واقع شده که بر روی آن کتیبه‌ ای سنگی وجود دارد.

به استناد تاریخ این مکان در زمان شاهان اول هخامنشی یعنی داریوش و یا خشایار شاه ساخته شده است. از آن جا که این دو پادشاه بلافاصله و پس از هم به قدرت رسیدند، احتمال دارد که در اواخر دوره داریوش و اوایل دوره خشایارشاه این بنا ساخته شده باشد.