قومِ کرد

قوم کرد جغرافیا، تاریخ و آداب و رسوم خاص خود را دارند و پراکندگی جمعیت آن بیشتر از سایر اقوام ایرانی است. اجاره خودرو قوم کرد از اقوام ایرانی است که عمده جمعیت آن در غرب و شمال غرب ایران زندگی می‌کنند. جغرافیای قوم کرد تنها به یک گوشه از ایران ختم نمی‌شود؛ بخش‌هایی از قوم کرد در سرزمین مازندران، گیلان، آذربایجان غربی و خراسان نیز زندگی می‌کنند. جفرافیای قوم کرد تنها به ایران خلاصه نمی‌شود؛ بلکه شامل بخش‌هایی از عراق، سوریه و ترکیه نیز می‌شود. کردهای عراق، ترکیه و سوریه، بخش‌ کردنشین ایران هستند که از طریق جنگ از این کشور جدا شده‌اند. سکونتگاه قوم کرد از طبیعتی بکر و جذاب برخوردار است و دشت‌هایی سرسبز دارد. در این مناطق بکر، علاوه بر پوشش سرسبز طبیعت، حیوانات کمیابی دیده می‌شوند که چشم گردشگران را به خود خیره می‌کنند.

تاریخچه قوم کرد کردها از مشهورترین قومیت‌های ایرانی هستند. به گفته مورخان، سابقه سکونت کردها در ایران به ۴,۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. قوم کرد ابتدا در ایران و اطراف دریاچه وان می‌زیستند و سپس در منطقه امروزی کردستان و کرمانشاه سکونت یافتند. در اسناد تاریخی پیش از اسلام و اسنادی که از دولت‌های بابل، آشور و اکد برجای ماند، نام اقوامی ذکر شده است که شباهت بسیار به واژه کرد دارند. از لحاظ زبان‌شناسی و جغرافیایی، نام قوم «کردخوی» در کتاب گزنفون آمده است که برخی آن را قوم کرد می‌دانند. برخی منابع، قوم کرد را از اعقاب مادها می‌دانند به گفته بسیاری از منابع، قوم کرد از بازماندگان مادها هستند. جغرافیای ماد بزرگ در گذشته شامل کردستان و آذربایجان می‌شد. از دوره حکومت هخامنشیان تا ورود اسلام به ایران، مردم این منطقه با عنوان «کورد» شهرت یافته‌اند. واژه «کورد» واژه‌ای به زبان پهلوی میانه است که بعدها به زبان فارسی، «کرد» خوانده شد.

کردستان از دوره حکومت ماد، نام یکی از ایالت‌های ایران بود. در عصر حاکمیت سلجوقیان، نام کردستان رواج بیشتری یافت و دفاتر دیوانی آن‌ها به این نام ثبت و حدود کردستان مشخص شد. حدود کردستان در عصر سلجوقی به بخش‌هایی از عراق عرب، عراق عجم، خوزستان، آذربایجان و دیاربکر منتهی می‌شد. در دوره‌های تاریخی بعد، به‌ویژه در عصر صفویه به‌دلیل هجوم دشمنان و ناتوانی لشکر ایران در حفظ مرزها، برخی از این ایالات از جغرافیای کشور ایران جدا شدند.

بین نیروهای شاه اسماعیل صفوی و سلطان سلیم عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی جنگی رخ داد. در این جنگ که به جنگ چالدران شهرت داشت، بخش‌هایی از سرزمین ایران که متعلق به کردها بود، از ایران جدا شد و قلمرو کردها یا کردستان قدیم بین کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق تقسیم شد. به این شکل، بخشی از کردها نه به خاستگاه اصلی خود در ایران دست یافتند و نه مستقل شدند؛ بلکه تبدیل به بخشی از حکومت کشورهای دیگر شدند. قلمرو کردها در جنگ چالدران بین کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق تقسیم شد قوم کرد در طول تاریخ به رشادت و دلاوری شهرت داشتند و برای پاس‌داری از مرزهای ایران جان‌فشانی‌های بسیار از خود نشان داده‌اند. قوم کرد از حس وطن‌پرستی بالایی برخوردار بودند و همین خصلت به آن‌ها کمک می‌کرد که با هم‌بستگی و اتحاد، در مقابل بیگانگان ایستادگی کنند. بر این اساس طبق منابع تاریخی، قوم کرد از اصالت ایرانی برخوردارند.

آداب و رسوم قوم کرد قوم کرد نیز مانند دیگر اقوام ایرانی، آداب و رسوم خاص خود را دارند. ریشه‌های آداب و رسوم قوم کرد به روزگاران گذشته بازمی‌گرد‌د. آشنایی با آداب و رسوم قوم کرد برای گردشگران جذابیت بسیاری دارد. یکی از آداب و رسوم زیبای کردی، مراسم «بوکه باران» است که آن را در ایام کم‌‌باران سال برگزار و گردشگران از آن استقبال کم‌نظیری می‌کنند.

قوم کرد در شاهنامه قوم کرد در شاهنامه منبع عکس: ناشناس نام قوم کرد در شاهنامه فردوسی نیز آمده است. طبق آنچه فردوسی در شاهنامه ذکر کرده است؛ در دوره پادشاهی ضحاک ماردوش، به دستور او در هرروز، مغز دو جوان خوراک مارهای او می‌شد. این نسل‌کشی برای مدت‌ها طول کشید تا دو مرد آزاده با نام‌های گرماییل و ارماییل برای جلوگیری از این رفتار به آشپزخانه شاه نفوذ کردند. آن‌ها توانستند مقام آشپزی دربار را از آن خود کنند و برای خوراک ضحاک، مغز یک جوان را با مغز گوسفند مخلوط کنند و برای مارهای ضحاک ببرند. به گفته شاهنامه اصالت قوم کرد از جوانانی بود که از دست ضحاک گریختند با این تدبیر، ارماییل و گرماییل هرروز جان یکی از دو جوان را نجات می‌دادند. جوانانی که نجات می‌یافتند به کوهستان‌ها پناه می‌بردند و به پرورش گوسفند و چوپانی مشغول می‌شدند. به روایت فردوسی، این جوانان به‌تدریج در کوهستان جمع شدند و نژاد کرد را تشکیل دادند. فردوسی در یک بیت چنین گفته است: کنون کرد از آن تخمه دارد نژاد کز آباد ناید به دل برش یاد برخی از پژوهشگران بر این عقیده هستند که این روایت فردوسی به‌درستی تفسیر نشده است. پژوهشگرانی مانند «اکبر نحوی» واژه کرد را به‌معنای چادرنشین و چوپان دانسته‌اند و این نظر را که مقصود فردوسی از بیان واژه کرد، یک قومیت بوده است را نپذیرفته‌اند.

زبان کردی قوم کرد به زبان کردی صحبت می‌کنند. این زبان اشتراکات زیادی با زبان فارسی دارد و هر دو یک ریشه دارند. زبان کردی جزو زبان‌های اصلی و قدیمی در ایران است و اکثر واژه‌های آن در ادبیات قوم ماد و ساسانیان وجود دارد. زبان کردی از لهجه‌های گوناگونی برخوردار است. گویش‌های این زبان عبارت از گویش کرمانجی یا بادیانی، گویش سورانی، گویش‌های لکی و کردی جنوبی هستند. این زبان همچنین به زبان بلوچی، تالشی و گیلکی نیز شباهت دارد. مجموعه این زبان‌ها از جمله زبان‌های شمال غرب هستند. از سوی دیگر، زبان‌های لری و بختیاری نیز که جزو زبان‌های جنوب غربی به شمار می‌روند، شباهت‌هایی با زبان کردی دارند.

گروهی از قوم کرد نیز در کشور ترکیه زندگی می‌کنند. در ترکیه قانونی وضع شد که بر طبق آن، صحبت به زبان کردی در این کشور ممنوع و غیرقانونی بود. این قانون تا سال ۱۹۹۱ میلادی در ترکیه رایج بود و مردم کرد تنها اجازه داشتند در خانه خود به زبان اصلی صحبت کنند. در بین کردها در گذشته، از اسامی کردی بیشتر استفاده می‌شد؛ اما با گذر زمان استفاده از نام‌های فارسی برای کودکان از اسامی کردی پیشی گرفت.

سکونتگاه قوم کرد سکونتگاه اصلی قوم کرد، مکانی کوهستانی بود. این منطقه از سمت شرق به کوه‌های زاگرس و جنوب و از سمت غرب و جنوب به همدان، سنندج، کرمانشاه و ایلام منتهی می‌شود. در منطقه عراق این جغرافیا تا کرکوک و موصل نیز امتداد می‌یابد. قلمرو سکونت قوم کرد از سمت شمال نیز به‌سمت ماردین، ایرانشهر و اورفه و از سوی شمال نیز به‌سمت ملاطیه و رود فرات گسترش می‌یابد. قوم کرد در ایران پراکنده‌اند؛ اما عمده جمعیت آن‌ها در ایران، در کردستان و کرمانشاه است سکونتگاه قوم کرد در غرب ایران است؛ اما این قوم در بخش‌هایی از استان‌های کرمانشاه، خراسان شمالی و گیلان نیز زندگی می‌کنند. علاوه بر این، گروه‌هایی از کردها در شهر قم، فارس، مازندران، قزوین و بلوچستان نیز به‌صورت پراکنده دیده می‌شوند. در خارج از ایران نیز قوم کرد در ترکیه، عراق، ارمنستان و جمهوری آذربایجان زندگی می‌کنند. در واقع می‌توان گفت این روزها کردها در همه مناطق ایران و جاهای خاصی در جهان زندگی می‌کنند؛ اما چون اکثریت آن‌ها در غرب ایران و در استان‌های کردستان و کرمانشاه، ساکن هستند، این منطقه به‌عنوان محل سکونت قوم کرد در ایران شناخته شده است.

لباس کردی لباس کردی یکی از لباس‌های محلی زیبا است که قوم کرد آن را می‌پوشند. لباس کردی در بین زنان و مردان، رنگ‌های مختلفی دارند؛ با این حال، تنوع رنگ لباس در لباس‌های زنانه کردی بیشتر از لباس‌های مردانه است. قدمت لباس کردی به روزهای گذشته تاریخ بازمی‌گردد. برخی بر این عقیده‌اند که قدیمی‌ترین لباس‌های کردی را باید در نقش‌برجسته‌های تخت جمشید جستجو کرد. لباس‌های زنان و مردانه کرد از بخش‌های مختلف تشکیل می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

لباس‌های زنانه قوم کرد لباس‌های زنانه کردی با طرح و رنگ‌های خاصی که دارند در بین گردشگران بسیار محبوب هستند. این لباس‌ها جزو جذابترین لباس‌های محلی ایران هستند. لباس زنانه کردی از جنس حریر، مخمل، تور و ساتن دوخته می‌شوند و برای تزیین آن‌ها از سنگ، پولک، ملیله، منجوق و سرمه‌دوزی استفاده می‌کنند. لباس زنان کرد نیز مانند لباس‌های مردانه از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شوند: «کلنجه» زیباترین بخش لباس زنانه کردی است. این لباس یک نیم‌تنه از جنس پارچه زری یا مخمل است که زنان روی پیراهن‌های بلند خود می‌پوشند. در اورامان این لباس به «سوخمه» شهرت دارد. «کلکه» نیز روسری بلندی است که به‌جای کلاه از آن استفاده می‌کنند و رشته‌های آن ابریشمی سیاه و سفید هستند و با ملیله‌دوزی آراسته‌ شده‌اند. پیراهن‌های زنانه کردی را «کراس» می‌گویند. این پیراهن بلند و گشاد با پارچه‌هایی گران‌قیمت دوخته می‌شود.

زبان‌ها سورانی، کردی جنوبی، کرمانجی، گورانی دین اسلام سنی، اسلام شیعه، یارسان، بهاییت قومیت‌های وابسته فارس، لک، گیلک، لر، مازندرانی، تات، ارمنی

کشور ایران تنوع قومی بسیاری دارد. قوم کرد از اقوام ایرانی هستند که سکونتگاه اصلی آن‌ها در غرب ایران است. واژه کرد در متون قدیمی ایران، به‌معنای «رمه‌گردان و کوچ‌نشین» استفاده می‌شد. شاید همین معنای لغوی سبب شد که در برخی منابع، لرها، بلوچ‌ها و دیگر اقوام ایرانی نیز کرد نامیده شوند؛ زیرا واژه کرد در مفهوم شیوه زندگی به کار می‌رفت. قوم لر نیز همچون کردها به رمه‌گردانی و کوچ‌نشینی مشغول بودند. لرها در مناطق وسیعی از غرب و جنوب غربی جغرافیای ایران پراکنده شدند. قبل از اینکه قوم آریایی‌ قلمرو لرها را تصرف کنند، کاسی‌ها و عیلامی‌ها در آن مکان ساکن بودند. واژه کرد به ‌معنای رمه‌گردان بوده و برای اقوام لر نیز کاربرد داشته است. واژه کرد در معنی رمه گردانی که نوعی شیوه زندگی است در بین قوم لر نیز به کار می‌رفت واژه لر برای اولین بار در قرن چهارم در متون تاریخی و جغرافیایی به کار برده شد. درباره منشا نژادی این قوم، نظرات بسیار داده شد. در این میان، نظریه کرد تلقی کردن قوم لر در بین جغرافی‌دانان طرفداران زیادی داشت. این دو قوم، با وجود اشتراکات بسیار و خاستگاه یکسان، از یکدیگر جدا بودند و هر یک شاخصه‌های مخصوص به خود را داشتند و یکی دانستن این دو قوم، صحیح نیست.