تاریخچه کتاب ها

تاریخچه ی کتاب ها و کتاب خانه ها

کتاب قدمتی پنج هزارساله دارد. کتاب‌های نخستین به شکل لوح‌های گلی بودند. اما با گذشت زمان، با توجه به دسترسی بشر به امکانات جدید و تغییر نیاز بشر به ارتباطات و اطلاعات، شکل کتاب‌ها تکامل یافت. طبق تعریفی که در ویکی پدیا آمده، کتاب مجموعه‌ای ازصفحات نوشته‌شده، مصور، چاپ‌ شده یا صفحات خالی (صفحه سفید و نانوشته)؛ ساخته‌شده از جوهر، کاغذ (ورق)، پوست حیوانات یا مواد دیگر (چسب، نخ و…) است که معمولاً از یک طرف یا سمت به یکدیگر محکم شده یا متصل می‌گردند. هر برگه در کتاب، ورق و هرسمت یا روی هر ورق، صفحه نامیده می‌شود.

سازمان یونسکو تعریفی اینچنین از کتاب ارائه کرده است: کتاب نوعی اثر چاپی صحافی‌شده‌است که بیشتر از ۴۹ صفحه داشته باشد و مانند نشریات، تحت یک عنوان ثابت، به‌صورت دوره‌ای منتشر نشود.

در سال ۱۴۳۹، با اختراع ماشین چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ آلمانی، تحول بسیار بزرگی در صنعت نشر کتاب صورت گرفت. اولین کتابی که با استفاده از دستگاه گوتنبرگ چاپ شد، انجیل بود که به علت تعداد سطرهایش در هر صفحه، به انجیل ۴۲ سطری معروف شد. این ماشین چاپ، ماشین فشار پیچی نام گرفت وسرعت چاپ آن، ۷۰ تا ۱۰۰ برگ در ساعت بود.

مراحل چاپ کتاب پس از آماده شدن کتاب توسط نویسنده، انتشارات کارحروفچینی و صفحه آرایی را انجام داده و برای گرفتن شابک راهی خانه کتاب می‌کند (که البته ناشران این شابک را به تعداد از خانه کتاب دریافت کرده و در اختیار دارند). پس از اختصاص شابک، کتاب به کتابخانه ملی برای گرفتن فیپا فرستاده می‌شود که پس از دریافت فیپا که اطلاعات کامل کتاب در آن جمع شده کتاب به وزارت ارشاد برای دریافت مجوز چاپ فرستاده می‌شود تا مجوز چاپ برای کتاب صادر شود. بعد از اتمام تمام مراحل، کتاب آماده چاپ است وتوسط ناشر برای لیتوگرافی، چاپ و صحافی فرستاده می‌شود. حالا کتاب شما آماده است. تمام این مراحل ممکن است بین ۱ تا ۳ ماه طول بکشد.

تاریخچه کتابخانه در دوران باستان هزینه نگهداری کتابخانه‌ها معمولاً به وسیله فردی ثروتمند تأمین می‌شد. این کتابخانه‌ها می‌توانست خصوصی یا عمومی باشند. تفاوت این کتابخانه‌ها با کتابخانه‌های عمومی امروزی در محل تأمین هزینه‌های آنها بود که درکتابخانه‌های باستان این هزینه معمولاً از یک منبع عمومی تأمین نمی‌شد.

اینطور تخمین زده می‌شود که در شهر رم در قرن سوم میلادی در حدود ۳۰ کتابخانه عمومی وجود داشته‌ است. بعدها در قرون وسطی، صومعه‌ها و دانشگاه‌ها حتی دارای کتابخانه‌هایی بودند که امکان استفاده از کتاب برای مردم عادی را نیز فراهم می‌کرد. البته تمام مجموعه کتابخانه برای مردم قابل دسترسی نبوده وهمچنین امکان بردن کتاب از کتابخانه وجود نداشته و برای جلوگیری از سرقت کتاب‌ها، کتاب‌ها معمولاً با زنجیر به میز بسته شده بودند.

آغاز استفاده از کتابخانه‌های امروزی به حدود قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد؛ زمانی که برخی شروع به اهدای کتاب به شهرها کردند. گسترش کتابخانه‌های عمومی در ایالات متحده به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد و تا حدود زیادی متأثر از اهدای کتاب‌هایی است که به وسیله اندرو کارنگی (Andrew Carnegie) صورت گرفت.

استفاده از کتابخانه تاحدودی گروه اجتماعی افراد را نیز منعکس می‌کرد چراکه قشر ضعیف یا متوسط جامعه بایدبیشتر کتاب‌های خود را در کتابخانه‌ها پیدا می‌کردند در حالی که افراد ثروتمنددارای کتابخانه‌های شخصی بودند. ظهور کتاب‌های جلد کاغذی در قرن بیستم راه را برای استفاده عموم ازکتاب باز کرد. این نوع کتاب‌ها خرید کتاب را برای بسیاری از افراد جامعه ممکن کردند. کتاب‌های جلد کاغذی معمولاً شامل مطالبی می‌شدند که قبلاً در مجله‌ها به چاپ می‌رسید. در نتیجه با استفاده عموم از کتاب، داشتن کتابخانه‌های خصوصی دیگر منعکس کننده طبقه اجتماعی افراد نبود. از خرابه های شهرهای باستانی سومریان چنین برمی آید که سومریان در حدود 2700 سال پیش از میلاد کتابخانه های شخصی ، مذهبی و دولتی بر پا کرده بودند، مشهور است که کتابخانه « تلو» مجموعه ای متجاوز از 30000 لوحه گلین داشته است.