نماد درخت توت فرنگی و خرس؟

«مجسمه‌ی خرس و درخت توت فرنگی» (Statue of the Bear and the Strawberry Tree) در میدان اصلی شهر مادرید، یعنی دروازه خورشید واقع شده و سمبل این شهر به شمار می‌رود. این مجسمه بر روی گرانیتی مکعب شکل قرار گرفته و خرس بزرگی را نشان می‌دهد که از سنگ و برنز ساخته شده و به سمت درخت آربوتوس یا همان توت فرنگی درختی بلند شده است. این مجسمه، 4 متر ارتفاع دارد و وزن آن به 20 تُن می‌رسد. اما آیا می‌دانید ماجرای این مجسمه چیست و چرا آن را به عنوان نماد پایتخت کشور اسپانیا، یعنی مادرید انتخاب کرده و آن را در مرکز آرم شهر مادرید قرار داده‌اند؟

تصویر خرس و درخت تقریباً بر روی همه چیز از دریچه‌ی روی زمین گرفته تا آرم باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید قابل مشاهده است. برخلاف این آرم که همه جا دیده می‌شود، شاید جالب باشد که بدانید خود خرس و درخت توت فرنگی در هیچ قسمتی از شهر مادرید زندگی یا رشد نمی‌کند! پس چه عاملی باعث شد این دو را به عنوان سمبل شهر انتخاب کنند؟ داستان به سال 1212 میلادی و زمانی برمی‌گردد که ارتش این شهر برای اولین بار در طول تاریخ، به همراه پرچمی دیده شد که یک خرس و هفت ستاره را نشان می‌داد. درمورد علت انتخاب خرس بر روی پرچم، 3 حدس وجود دارد.

شهر مادرید در دوران امپراتوری روم، «اورسا» (Ursa) نامیده می‌شد که در زبان لاتین به معنی «خرس» است. دوم اینکه در آن زمان، خرس‌های بسیاری در جنگل‌های مادرید سکونت داشتند و درختان آن، میوه‌ای شبیه به توت فرنگی تولید می‌کردند که آن‌ها را در زبان اسپانیایی، «مادرونیو» (Madroño) می‌نامیدند. میوه‌ی این درخت در پختن کیک استفاده می‌شود و در ایتالیا نیز طرفداران بسیاری دارد. هرچند که امروزه دیگر هیچ خرسی در مادرید دیده نمی‌شود، اما احتمال می‌دهند که این موضوع در انتخاب خرس به عنوان نماد شهر نقش بزرگی داشته است. حدس سوم به دب اکبر برمی‌گردد و می‌گویند ستاره‌های روی این پرچم، در حکم این صورت فلکی هستند که به معنی «خرس بزرگ» می‌باشد و برای نشان دادن مسیر از آن استفاده می‌کردند؛ درست مانند دب اکبر که برای جهت‌یابی از آن کمک گرفته می‌شد.

درخت توت فرنگی در سال 1222 میلادی به این آرم اضافه شد. در این سال، اختلافی بین کلیسا و شورای شهر سر این موضوع درگرفت که کلیسا از شورا درخواست کرده بود تا اجازه بدهند حیوانات با آرامش در زمین‌ها و جنگل‌های شهر بگردند؛ زیرا این موضوع، تأثیر مثبتی بر روی منابع طبیعی می‌گذاشت و این درگیری همچنان ادامه داشت. تا اینکه پادشاه «آلفونسوی هشتم» مشکل را حل کرد و به این بحث خاتمه داد. او اعلام کرد که درختان و زمین‌ها به شورای شهر تعلق می‌گیرد و حیوانات به کلیسا تعلق دارند. به این شکل، هر دوی آن‌ها در حفظ و نگهداری این منابع مسئول و سهیم هستند. با توجه به رضایت از نتیجه‌ی این تصمیم‌گیری، آرم شهر تغییر کرد که قبلاً خرسی را در حال قدم زدن نشان می‌داد و 7 ستاره را به دنبال داشت و این بار با خرسی جایگزین کردند که دستش را بر روی تنه‌ی درخت قرار داده و به دنبال میوه‌ی درخت می‌گردد.

بنابراین درخت توت فرنگی و خرس، اختلاف بین شهروندان و کلیسا با شورای شهر را نشان می‌دهد که از قرن 13 میلادی به بعد به سمبل شهر و توافق کلیسا و شورا تبدیل شد. ساخت این مجسمه‌ی معروف را «آنتونیو ناوارو سانتافه» (Antonio Navarro Santafé) برعهده داشته که به طور رسمی در سال 1967 میلادی از آن رونمایی کردند. همچنین لازم به ذکر است که درخت مادرونیو، دیگر در اطراف مادرید نمی‌روید و میوه‌اش با توت فرنگی‌هایی که در مغازه‌های خواربار فروشی می‌بینید، تفاوت دارد. میوه‌های این درخت، کوچک و گرد هستند و مزه‌شان بیشتر به انجیر شباهت دارد و از آن برای تولید مربا و نوشیدنی استفاده می‌کنند.