جشن بهمنگان در ایران باستان

روز دوم بهمن در گاهشماری ایران باستان، جشنی با عنوان بهمنگان برگزار می‌شد. این جشن برای قدردانی از وهومن، امشاسپند دین زرتشتی بود که آن را نماد اندیشه نیک و خردمندی می‌دانستند.

بهمنگان در منابع تاریخی به مفهوم پاس‌داری از اندیشه نیک است. اندیشه نیک در متون دینی باستانی ایران به‌صورت «خرد مقدس» یا «خرد سپندینه» نیز آمده است.

«بهمنجنه» نیز از ریشه واژه بهمن گرفته می‌شود. در این واژه «بهمن» به معنی اندیشه نیک و «جنه» به معنی چیدن گل به کار می‌رود. بهمنجنه گیاهی بود که در فصل زمستان و در ماه بهمن می‌رویید و گل‌های سفید و سرخ می‌داد.

ایرانیان باستان در روز برگزاری جشن بهمنگان، آداب و رسوم خاصی داشتند. خوردن گیاه بهمن در این روز، یکی از آداب و رسومی است که ایرانیان دنبال می‌کردند. در این روز، خوردن گیاه بهمن نیک بود. در این ایرانیان اشی میپختند که به ان اش دانگو میگفتند.

برخی در این روز از گل بهمن که به رنگ‌های سفید و سرخ بود برای تبریک و برخی دیگر از آن برای پخت غذا استفاده می‌کردند. مردمان ایران قدیم بر این عقیده بودند که ریشه این گیاه که دارای طبیعتی گرم بود برای سلامت بدن در فصل سرد مناسب است.

از دیگر آداب و رسومی که در روز بهمنگان اجرا می‌شد، منع کشتار حیوانات مفید و خوردن گوشت آن‌ها بود. در این روز با دوری از خوردن گوشت حیوانات، از بیماری‌هایی که به‌واسطه خوردن گوشت ایجاد می‌شدند، پیشگیری می‌کردند

زرتشتیان در روز بهمنگان که با عنوان «مبر» هم از آن یاد کرده‌اند از کشتن و خوردن گوشت حیوانات سودمند خودداری می‌کردند.در روز جشن بهمنگان، گیاه بهمنگان را که گل‌هایی به رنگ سرخ و سفید داشت در آش می‌ریختند و دم کرده آن گیاه را می‌نوشیدند.

برخی اوقات نیز گیاه بهمن را خشک می‌کردند و پودر آن و در غذاهای مخصوص این روز به‌کار می‌رفت. گاهی نیز گرد خشک شده این گیاه را با شکر مخلوط می‌کردند و روی غذا می‌ریختند.ایرانیان در این روز شیر را با بهمنجنه سپید مخلوط می‌کردند و می‌نوشیدند.

آنان عقیده داشتند که این مخلوط، حافظه را تقویت و انسان را از فراموشی دور می‌کند ایرانیان عقیده داشتند این مخلوط علاوه بر تقویت حافظه انسان را از چشم بد و بلیات نیز محافظت می‌کندتاریخی نیز آمده است که در روز جشن بهمنگان، گل‌های بهمن سرخ و سفید را بر سر مردمان می‌ریختند.

در روز بهمنگان، مردم به کوه و دشت می‌رفتند تا گیاه بهمن و گیاهان دارویی دیگر را بچینند. از گیاه بهمن برای تهیه روغن، بخور دادن و معطر کردن فضای خانه استفاده می‌شد.در این روز غذاهایی چون ماهی، ماست و تره را می‌خوردند. پوشیدن جامه‌های نو، پیرایش مو و ناخن را نیز در این روز، نیک دانسته‌اند