مرگ سیاه

طاعون یک بیماری واگیر عفونی مشترک بین انسان و حیوان با عامل باسیل یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) است. عامل این بیماری در سال ۱۸۹۴، پس از سال‌ها پژوهش توسط الکساندر یرسین در انستیتو پاستور کشف شد.

طاعون یک بیماری باکتریایی و به طور اولیه بیماری موش‌های صحرایی و سایر مهره‌داران کوچک بوده و درواقع انسان یک میزبان تصادفی است. گزش توسط کک آلوده می‌تواند انسان را مبتلا کند. احتمال انتقال انسان به انسان از طریق قطرات تنفسی وجود دارد.

نرخ مرگ‌ و‌ میر طاعون در ایالات متحده چهارده درصد است. طاعون در کشورهای توسعه‌یافته تک‌گیر و نادر است اما هنوز هم طغیان‌هایی از بیماری در مناطق بسیار کم برخوردار دیده می شود ولی امروزه نگرانی اصلی در مورد پتانسیل این باکتری در جهت استفاده در بیوتروریسم است. طاعون مهم ترین و مرگبارترین بیماری قرون وسطی بود.

این بیماری بسیار خطرناک بارها در طول تاریخ باعث بحران‌های شدید اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شده‌است. از دوران باستان تا کشف علتِ این بیماری در سال ۱۸۹۴ دست‌کم سه بار دنیا‌گیری طاعون، سراسر اروپا، آسیا و آفریقا را فراگرفته است. پاندمی اول در طی قرن ششم در امپراتوری بیزانس رخ داد و به طاعون ژوستینین یا دنیاگیری اوایل قرون وسطی معروف گردید که به‌واسطه انتقال توسط سربازان ارتش شاهنشاهی ساسانی در سال‌های ۶۲۷–۶۲۸ میلادی باعث اپیدمی «طاعون شیرویه» در سراسر استان‌های باختری شاهنشاهی ساسانیان، به‌ویژه میان‌رودان شد و باعث جان باختن نیمی از جمعیت آن مناطق در شاهنشاهی ساسانی گردید.

دومین پاندمی در سدهٔ ۱۳۰۰ میلادی، شیوع طاعون خیارکی بود که به «طاعون سیاه» معروف شد. این پاندمی به مرگ بیش از ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون نفر از مردم اوراسیا انجامید. تخمین زده می‌شود که یک سوم جمعیت ایران در آن زمان کشته شدند.[۴] پس از آن اپیدمی‌های متعددی در مناطق مختلف جهان رخ می‌داد تا این که سومین دنیاگیری در سال ۱۸۵۰ در چین آغاز و سپس از طریق مسیرهای تجاری در سراسر جهان منتشر گردید.

در تاریخِ ایران، به ویژه پس از بی‌ثباتی‌ها و زوالِ سامانِ کشوری به دلیل حملهٔ مغولان، بیماری طاعون به‌طور متناوب شیوع یافته و باعث کشتن شمار فراوانی از مردمِ شهرهای گوناگون شده‌است.از جمله، در سال‌های ۱۱۵۱–۱۱۵۲ شمسی، همه‌گیری «طاعون خیارکی در ایران» به مرگ حدود ۲ میلیون تن انجامید.

امروزه ما طاعون را با لباسی که شبیه به پرندگان است به یاد می آوریم.در زمان رنسانس دانشمندان و طراحان برای طراحی لباسی برای اطبای طاعون از طراحی‌های روم باستان الهام گرفتند تا لباسی بسازند که اطبا نه تنها مبتلا به طاعون نشوند بلکه بتواندد به راحتی نزدیک بیمار شوند.

همواره گمانه زنی‌هایی بر این که این لباس واقعا در روم باستان وجود داشته باشد هست ولی امروز این موضوع اثبات نشده‌است و پژوهشگران می‌گویند طراحی و هم ساخت این لباس در زمان رنسانس به وجود آمده است. برای این لباس محفظه‌ای جلوی بینی طراحی شده‌است که بسیاری این ماسک را شبیه به پرندگان کرده‌است. این منقار برای جای گذاری گیاهان دارویی و ضد عفونت طاعون طراحی شده‌است.محافظ پردهٔ جلوی چشم ودستکش از ابریشم بسیار نازک ساخته شده‌است.

جنس کلی لباس از کتان هست چون در ان زمان معتقد بودند جدا از این که کتان پارچه ای مقدس است بلکه برای دفع باکتری و عفونت‌ها مؤثر است.[۱۳] باید توجه داشت که تا سدهٔ نوزدهم تصوری از علت و درمانی حقیقی برای طاعون وجود نداشت و افراد برای توجیه این بیماری به عوامل مختلفی دست می‌زدند. تنها با کشف باسیل یرسینیا پستیس در سال ۱۸۹۴، دانشمندان در صدد درمان طاعون برآمدند.

این باسیل گِرَم منفی است که با رنگ‌های اختصاصی مانند رایت و گیمسا و وایسون به صورت دوقطبی دیده می‌شود. رشد این باکتری در محیط‌های حاوی خون و مایعات بافتی و در دمای ۳۰ درجهٔ سانتی‌گراد به سرعت اتفاق می‌افتد. کلونی‌ها به صورت نامنظم و خشن است.[۲۵]

بیماری طاعون، بیشتر از راه کک‌های بدن موش مبتلا، به انسان سرایت می‌کند. موش صحرایی سیاه مهم‌ترین مسیر انتشار بیماری طاعون است؛ اما برخلاف تصور عمومی، جوندگان مخزن این بیماری نیستند؛ چه بسا خودشان نخستین قربانی آن‌اند و مرگ دسته‌جمعی موش‌ها می‌تواند نشانهٔ شیوع طاعون باشد. وقتی کک مبتلا به طاعون موش را گاز می‌گیرد، باکتری طاعون را به او منتقل می‌کند. سپس کک‌های دیگر با گاز گرفتن آن موش صحرایی به این بیماری مبتلا می‌شوند و با گاز گرفتن انسان آن را به انسان منتقل می‌کنند. راه‌های دیگر ابتلا به طاعون، گازگرفتگی از طریق جوندگان یا خوردن جاندار مبتلا به طاعون است. انتقال طاعون از انسان به انسان هم از طریق تماس و تنفس (در صورتی که فرد بیمار به طاعون ریوی مبتلا باشد) انجام می‌گیرد.

با اولین شک بالینی پزشک باید درمان آغاز گردد چون شروع زودهنگام آنتی‌بیوتیک مرگ و میر را کاهش می‌دهد. درمان ابتدا به صورت تزریقی شروع می‌شود و با بهبود شرایط بالینی بیمار به صورت خوراکی تا ۱۰ الی ۱۴ روز ادامه می‌یابد. درمان های انتخابی شامل: استرپتومایسین (یک گرم عضلانی هر ۱۲ ساعت)، داکسی‌سایکلین (۱۰۰ میلی‌گرم وریدی هر ۱۲ ساعت) یا جنتامایسین هستند. درمان های جایگزین شامل سیپروفلوکساسین و کلرامفنیکل می‌باشند. علاوه بر آن تزریق مایعات داخل وریدی برای حفظ آب بدن و دارو های انعقاد خون (هنگام خونریزی) مهم است چک کردن علائم حیاتی مهم است

برای پیشگیری از ابتلا به طاعون خیارکی یک واکسن وجود دارد؛ ولی تنها برای کسانی به کار برده می‌شود که احتمال بالایی برای ابتلا به طاعون داشته باشند؛ مثل سربازان (در برخی شرایط) یا افرادی که با حیواناتی سروکار دارند که احتمال آلوده بودن آن‌ها بالاست. این واکسن برای مؤثر بودن باید با دوز بالا تزریق شود و هر چند وقت یک بار یادآوری شود؛ به همین دلیل باعث بروز آثار جانبی می‌شود. این واکسن در دسترس عموم قرار ندارد و دیگر ساخته نمی‌شود. از سال ۲۰۰۵ واکسن‌های جدیدی در کانادا در حال آزمایش اند.

ممنون از کسانی که تا اینجا با من همراه بودند. من واقعا برای این تست زحمت کشیدم لطفا با لایکتون من را خوشحال کنید.