مطلب در مورد زحل

سیاره «زحل» (Saturn) ششمین سیاره از خورشید و دومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. زحل نیز مانند سیاره غول گازی شکل یا مشتری یک توپ عظیم است که بیشتر از هیدروژن و هلیوم ساخته شده است. این سیاره که با سیستم خیره کننده‌ای از حلقه‌های یخی آراسته شده در میان سیارات بی نظیر است و با اینکه تنها سیاره‌ای نیست که دارای حلقه است اما هیچ یک از این سیارات به اندازه سیاره زحل دیدنی و جذاب نیستند. در این نوشتار از مجله فرادرس در مورد سیاره زحل صحبت خواهیم کرد و خواندن این مطلب را به علاقه‌مندان نجوم و ستاره شناسی توصیه می‌کنیم.

زحل ششمین سیاره از خورشید و دومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. زحل به سبب داشتن هزاران حلقه در اطراف خود در میان سیارات بسیار مشهور است و این در حالی است که سیارات دیگری نیز وجود دارند که در اطراف خود حلقه‌هایی دارند که از تکه‌های یخ و سنگ ساخته شده، اما هیچ یک از این سیارات به سبب حلقه‌های اطراف خود تا این حد معروف نبوده و هیچ یک به اندازه سیاره زحل دیدنی و جذاب نیستند. زحل با داشتن بیش از 60 قمر شناخته شده، جذاب‌ترین مناظر منظومه شمسی را در خود جای داده است. از جت‌های آبی که از «انسلادوس» (Enceladus)، ششمین ماه بزرگ سیاره زحل، اسپری می‌شود تا دریاچه‌های متان بر روی «تایتان» (Titan) بزرگترین ماه سیاره زحل مه آلود، همه و همه سیستم زحل را منبع غنی کشف و اکتشافات علمی ساخته و هنوز هم رمز و رازهای بسیاری را در خود جای داده است. زحل دورترین سیاره از زمین است که توسط چشم غیر مسلح کشف شده و از دوران باستان شناخته شده است. این سیاره به عنوان خدای کشاورزی و ثروت رومی که پدر مشتری نیز بوده، نامگذاری شده است.

اندازه و فاصله سیاره زحل چه قدر است؟ سیاره زحل با شعاع 58٬232 کیلومتر (36٬183٫7 مایل) 9 برابر بزرگتر از زمین است. اگر زمین را به اندازه یک سکه در نظر بگیریم زحل تقریباً به اندازه یک توپ والیبال است.

مدار و چرخش سیاره زحل چگونه است؟ از نظر داشتن کوتاهترین روز در منظومه شمسی سیاره زحل دومین رتبه را دارد. یک روز در زحل فقط 10٫7 ساعت طول می‌کشد (مدت زمانی که برای یک دور چرخش سیاره زحل حول خودش لازم است) و زحل در حدود 29٫4 سال زمینی (10٬756 روز زمینی) زمان لازم دارد تا یک دور کامل به دور خورشید (یک سال به وقت سیاره زحل) گردش کند. در حقیقت در حدود ۳۰ سال زمینی برابر یک سال در سیاره زحل است.

سطح سیاره زحل چگونه است؟ به عنوان یک غول گازی شکل سیاره زحل سطح واقعی ندارد. این سیاره بیشتر گازها و مایعات را در عمق پایین خود می‌چرخاند. در حالی که یک فضاپیما جایی برای فرود روی زحل نخواهد داشت اما نمی‌تواند بدون آسیب نیز بر فراز آن پرواز کند. فشار و درجه حرارت شدید در اعماق این سیاره سفینه‌های فضایی را که می‌خواهند به درون این سیاره پرواز کنند خرد، ذوب و بخار می‌کند.

اتمسفر سیاره زحل چگونه است؟ زحل با ابرهایی پوشیده شده که به صورت خطوط راه راه‌ ضعیف، جریان‌های جت مانند و طوفان ظاهر می‌شوند. این سیاره سایه‌های مختلفی از زرد، قهوه‌ای و خاکستری دارد. وزش باد در مناطق بالای جو در مناطق استوایی به 500 متر در ثانیه (1600 فوت بر ثانیه) می‌رسد. در مقابل شدیدترین وزش بادهای طوفان بر روی زمین با سرعت 110 متر در ثانیه (360 فوت در ثانیه) ظاهر می‌شوند. در این سیاره فشار، همان نیرویی که هنگام شیرجه رفتن در اعماق آب احساس می‌کنید، آنقدر شدید است که گاز را به مایع تبدیل می‌کند. قطب شمال زحل یک ویژگی جوی جالب دارد و آن یک جریان جت مانند شش ضلعی است. این الگوی شش ضلعی اولین بار در تصاویر فضاپیمای «ویاجر ۱» (Voyager I) مورد توجه قرار گرفت و از آن زمان به بعد فضاپیمای کاسینی با دقت بیشتری آن را مورد مطالعه قرار داد. عرض این شش ضلعی حدوداً 30 هزار کیلومتر (20 هزار مایل) است. در درون این شش ضلعی جت موج مانندی از باد با سرعت حدود 322 کیلومتر در ساعت (200 مایل در ساعت) وجود دارد و یک طوفان چرخان و عظیم در مرکز آن جریان دارد. هیچ ویژگی آب و هوایی دیگری مانند این پدیده در هیچ جای دیگر منظومه شمسی وجود ندارد.

مگنتوسفر سیاره زحل چگونه است؟ میدان مغناطیسی در سیاره زحل کوچکتر از سیاره مشتری است با این حال قدرت این میدان مغناطیسی 578 برابر قدرت مغناطیسی زمین است. سیاره زحل، حلقه‌ها و بسیاری از ماهواره‌های زحل کاملاً در مگنتوسفر عظیم زحل قرار دارند. این قسمت منطقه‌ای از فضا است که در آن رفتار ذرات باردار الکتریکی بیش از آنکه تحت تأثیر بادهای خورشیدی باشد تحت تأثیر میدان مغناطیسی زحل است. شفق قطبی زمانی رخ می‌دهد که ذرات باردار در امتداد خطوط میدان مغناطیسی حول جو سیاره چرخش انجام دهند. در زمین، این ذرات باردار از باد خورشیدی ناشی می‌شوند. کاسینی نشان داد که حداقل برخی از شفق‌های زحل مانند مشتری هستند و تا حد زیادی تحت تأثیر بادهای خورشیدی قرار ندارند. در عوض این شفق قطبی توسط ترکیبی از ذرات خارج شده از قمرهای زحل و سرعت چرخش سریع میدان مغناطیسی زحل ایجاد می‌شود، با این حال این شفق‌های غیر خورشیدی هنوز کاملاً درک نشده‌اند

حلقه سیاره زحل چگونه است؟ تصور می‌شود که حلقه‌های زحل قطعه‌هایی از دنباله دارها، سیارک‌ها یا قمرهای متلاشی شده باشند که قبل از رسیدن به این سیاره از هم جدا شده‌ و توسط جاذبه قدرتمند زحل شکسته شده‌اند. این حلقه‌ها از میلیاردها تکه کوچک یخ و سنگ پوشیده شده با ماده دیگری مانند گرد و غبار ساخته شده‌اند. ذرات این حلقه‌ها عمدتاً از دانه‌های یخی کوچک به اندازه گرد و غبار تا تکه‌هایی به اندازه یک خانه هستند، چندین ذره از این حلقه نیز به اندازه کوه‌ها بزرگ هستند. اگر از بالای ابرهای زحل به حلقه‌ها نگاه کنید حلقه‌ها بیشتر سفید به نظر می‌رسند و جالب اینکه هر حلقه با سرعت متفاوتی به دور سیاره زحل می‌چرخد.