جمهوری و تفاوت آن با دموکراسی

درود. به دومین پست واژه‌نامه سیاست خوش آمدید. طبق پیشنهاد شما در این مطلب به بررسی نظام "جمهوری" و تفاوت آن با دموکراسی می پردازیم.

واژه‌ی جمهوری از یک عبارت لاتین به نام ” res publica” گرفته شده و به معنی “امر عمومی” است. در این نوع سیستم اداره‌ی حکومت، مردم نمایندگانی جهت قانونگذاری و اجرای قوانین از بدنه‌ی شهروندی جامعه انتخاب می‌کنند. اولین دموکراسی نمایندگی مستند جهان جمهوری روم بود. در جمهوریت برخی قوانین جهت مبارزه با هوس های خودسرانه‌ی سیاسی اکثریت در مقابل اقلیت، ثابت هستند و تغییر در آن ممکن نیست که به نام قانون اساسی یاد می شوند. پس قانون اساسی از حقوق اقلیت های جامعه محافظت می‌کند و این ویژگی را درواقع می‌توان نکته‌ی مثبتی در مقابل دموکراسی در نظر گرفت چراکه در نظام دموکراسی، اقلیت در اکثریت حل شده و تقریبا فاقد قدرت است.

درواقع در دموکراسی مردم، پای صندوق‌های رای، قوانین را تصویب می‌کنند اما در جمهوری این نمایندگان هستند که دولت را اداره می‌کنند. از منظری می‌توان گفت که جمهوری نوعی دموکراسی نمایندگی است. انواع جمهوری شامل: جمهوری دموکراتیک و جمهوری مشروطه هستند که هردوی آنها جای بحث بسیار داشته و در آینده به صورت جدا به هرکدام خواهیم پرداخت. با تمام اینها به تمام نظام‌های دموکراتیک، الیگارشی، سلطنت و اشرافیتی که قدرت موروثی نباشد می‌توان جمهوری گفت.

حال به تفاوت‌های این دو نظام حکمرانی می‌پردازیم. اولین تفاوت در فلسفه‌ی عمومی این دو سیستم است. دموکراسی می‌گوید: مردم بر نحوه‌ی اداره‌ی قدرت تسلط دارند، پادشاهان خطری برای حقوق ذاتی شهروندان یک دموکرسی دانسته می‌شوند، همه شهروندان در تصمیمات دولت نظر مساوی داشته و در نهایت حرف، حرف اکثریت است. اما جمهوری‌ها به صورت کلی با نشستن یک فرد بر مسند قدرت مخالف‌اند. شهروندان آزادی بیان یکسانی دارند، حق تصمیم‌گیری در امور دولت توسط نمایندگان برگزیده خود را دارا هستند. برای حفظ حقوق اقلیت‌ها قانون اساسی تدوین می‌شود.

پس باتوجه به تفاوت در فلسفه کلی، این نظام‌ها در عناصر سازنده هم تفاوت‌هایی باهم دارند. عنصر مشترک هردوی این سیستم‌ها انتخابات آزاد است اما تفاوت از آنجا شکل می‌گیرد که دموکراسی همانطور که از نامش پیداست قدرت مردم و قوانین مورد تایید اکثریت را سرلوحه‌ی خود قرار می‌دهد اما یک جمهوری دفاع از حقوق افرد و قانون اساسی را. اما هردوی این سیستم ها در حق بیان دین، تفاوت ساختار اجتماعی از ایالتی به ایالت دیگر و سیستم اقتصادی، دیدگاه و عملکرد مشابهی دارند.

درحال حاضر تقریبا تمام حکومت‌های جهان از دموکراسی یا جمهوری پیروی می‌کنند. البته فارغ از دیکتاتوری‌هایی که در پوست این نوع سیستم‌ها مخفی شده‌اند.