گردش مواد در بدن ما...

در بدن ما دستگاهی به نام دستگاه گردش مواد وجود دارد اما چرا به این دستگاه نیاز داریم ؟ خب انسان که یک موجود پر یاخته ای ( سلول) است بر خلاف جانداران تک یاخته ای که با محیط در ارتباط هستند یاخته های انسان با محیط ارتباط ندارند برای همین نیاز به دستگاهی تا نیاز هایشان را فراهم کند و این دستگاه همان دستگاه گردش مواد است . دستگاه گردش مواد در انسان نیاز به مایعی برای جا به جایی مواد : همان خون و شبکه ای از لوله های مرتبط : رگ و پمپ : قلب دارد که به آن دستگاه گردش خون می گویند . به رگ های مرتبط باهم که خون در آنها جریان دارد رگ های خونی میگویند .

خب حالا میرسیم به قلب . قلب تلمبه ای ماهیچه ای و تو خالی است . قلب ما با هر ضربان خود خون رو فشار به درون رگ ها و اندام ها می‌فرسته و به دلیل مرتبط بودن رگ ها خون دوباره به قلب بر میگردد و این فرآیند همینطور ادامه دارد . قلب در سال تقریبا دو میلیون لیتر خون جابه جا میکند و جرم آن کمتر از ۳۰۰ گرم است . قلب چهار حفره دارد : دو حفره ورودی: دهلیز راست و دهلیز چپ . دوحفره پایینی : بطن راست و بطن چپ . این حفره ها به کمک دریچه ها باهم ارتباط دارند . دریچه های دهلیزی_بطنی: دریچه دو لختی یا میترال و دریچه سه لختی. بیشتر قلب ما از بافت ماهیچه‌ای تشکیل شده است که به آن ماهیچه قلبی میگویند همچنین درون حفره های قلب ما بافت پوششی پوشانده است و بافت پیوندی در اطراف قلب از قلب محافظت میکند . خون چگونه به درون رگ میرود : وقتی بافت ماهیچه ای قلب منقبض می‌شود نیرویی ایجاد میشود که خون را با فشار به درون سرخرگ ها میبرد .

در بدن ما چهار نوع رگ وجود دارد : سرخرگ(شریان) _ سیاهرگ(ورید)_ مویرگ و رگ های اکلیلی ( تاجی) سرخرگ ها دیواره ضخیم دارند و قابل ارتجاع هستند و خون را از قلب خارج می‌کنند . سیاهرگ ها دیواره نازک تری دارند و خاصیت ارتجاعی آنها کمتر است و خون را به قلب بر می‌گردانند. مویرگ ها رگ های باریکی هستند که رابط بین سرخرگ ها ، سیاهرگ ها و سلول ها هستند . مویرگ ها بسیار نازک اند و دیواره آن ها فقط از یک لایه بافت پوششی تشکیل شده و با اتصال به هم سیاهرگ را به وجود می آورند . رگ ها اکلیلی (تاجی ) به بافت های قلب خون رسانی میکنند.

خب حالا کار دریچه های قلب چیه ؟ دریچه های دهلیزی _بطنی به صورت یک خون را از دهلیز ها وارد بطن ها میکنند و از برگشت آنها جلوگیری میکنند . دریچه های سینی خون را از بطن ها وارد سرخرگها میکنند و از برگشت آنها جلوگیری میکنند . سرخرگ های متصل به قلب سرخرگ آئورت و سرخرگ ششی و سیاهرگ های متصل به قلب سیاهرگ های زبرین و زیرین هستند . گردش خون دو نوع است گردش عمومی وگردش ششی گردش عمومی : خونی که در سمت چپ قلب است اکسیژن بیشتری دارد و سرخرگ آئورت خون را به تمام بدن میفرستد تا نیاز یاخته (سلول) های بدن را تامین کند .

اما خونی که در سمت راست قلب جریان دارد خونی دارای کربن دی اکسید است که به همین دلیل رنگ آن تیره است این خون را بزرگ سیاهرگ به دهلیز راست میبرد و بعد خون وارد بطن راست میشود و از سرخرگ ششی به شش ها میرود وقتی در آنجا خون تصفیه و اکسیژن جذب شد خون اکسیژن دار و روشن از سیاهرگ ششی به دهلیز چپ و بطن چپ میرود تا در بدن به گردش درآید . پس در سیاهرگ ها خون با اکسیژن کم و در سرخرگ ها خون با اکسیژن بیشتری در جریان هستند در عکس بالا خون های کربن دی اکسید دار را با رنگ آبی وخون دارای اکسیژن را با رنگ قرمز نشان داده شده است در واقع رگ های آبی رنگ در تصویر سیاهرگ و قرمز سرخرگ ها هستند .

سرخرگ ها به بطن ها و سیاهرگ ها به دهلیز ها متصل هستند پس سیاهرگ ششی خون حاوی اکسیژن را از شش وارد قلب میکند و سرخرگ ششی خون را وارد شش ها میکند . حالا می‌خوایم بدانیم که علت به وجود آمدن نبض چیست : قلب با هر بار ضربان خون را با فشار وارد سرخرگ ها میکند و خون به دیواره سرخرگ ها فشار می آورد که قطر سرخرگ کم و زیاد میشود . تنگ و گشاد شدن سرخرگ ها مانند موجی در طول سرخرگ به حرکت در می آید و در نتیجه در قسمت هایی از بدن نبض احساس میشود .

خون بافت پیوندی است . در بدن ما تقریبا پنج لیتر خون جریان دارد . خون از دو بخش ساخته شده است : خوناب یا پلاسما و بخش یاخته ای خوناب مایع خون است که از مواد محلول ، قند ، آب ، پروتئین و نمک تشکیل شده است و سلول های خونی در آن شناور هستند .خون با انتقال مواد بین. دستگاه های مختلف بدن ارتباط برقرار میکند و در تنظیم دمای بدن و ایمنی نقش دارد . فشار خون نیرویی است که از طرف خون بر دیواره رگ وارد میشود و معمولا مقدار آن را با واحد میلی متر جیوه نشان میدهند .

شاید برایتان پیش آمده باشد که چرا وقتی مدتی روی صندلی هستید و تحرک ندارید پاهایتان ورم میکند: حرکت پا به جریان خون در سیاهرگ ها کمک میکند ولی وقتی تحرک نداشته باشید خون در سیاهرگ ها تجمع میکند به همین دلیل پا ورم میکند.پس همیشه قدم بزنید و پاهایتان را حرکت دهید تا خون به راحتی در سیاهرگ ها جریان داشته باشد .

و اما بخش یاخته ای خون که شامل : سلول های سفید ، سلول های قرمز و پلاکت ها میشود . هر کدام از این سلول های خونی وظیفه ای دارند : سلول های قرمز که مانند سکه هستند و از وسط فرو رفته اند گاز های اکسیژن و کربن دی اکسید را در خون انتقال می‌دهند . سلول های سفید که کروی شکل هستند در برابر میکروب ها از بدن دفاع میکنند . پلاکت ها از هدر رفتن خون جلوگیری میکنند.