تاریخچه اژدها

اژدها را شاید بتوان معروف ترین مخلوق اسطوره ای دانست که در افسانه های مختلف ملل به آن اشاره شده است. در واقع در جای جای تاریخ به وجود اژدها استناد شده و در اینجا قصد داریم کمی به عقب برگردیم تا ببینیم این موجود خیالی از کجا آمده است؟

در اکثر فرهنگ ها یا گفتمان های اسطوره ای رد پایی از اژدها وجود دارد، موجودی افسانه ای که در اینجا قصد داریم مختصری به تاریخچه شکل گیری و تکامل آن بپردازیم. چینی ها، هندی ها، اروپایی ها و آمریکایی ها با این مخلوق افسانه ای آشنا هستند. این اسطوره عجیب جز معدود مواردی است که همه با آن آشنا بوده و در حال حاضر نیز در انواع داستان ها و فیلم حضور دارد. شاید نتوان به نخستین خواستگاه اژدها رسید، اما برای نخستین بار این خزنده غول آسا در اسطوره های یونانی و سومری خود را نشان داد. اژدها جانداری تصور شده که در برخی موارد بشدت حامی انسان بوده و در مواردی نیز تبدیل به هیولایی شیطان صفت و خطرناک می شده است. پس از ترویج آیین مسیحیت، اژدها به نمادی از شیطان و نیروهای شر تبدیل شد. در قرون وسطی تمامی تصوری که مردم از اژدها داشتند همان بود که در انجیل به آن اشاره شده بود.

و به همین دلیل مسیحیان آن دوره به وجود اژدها اعتقاد داشتند. در انجیل دست کم می توان نام لویاتان را مشاهده کرد که موجودی شبیه به اژدها بوده است. لویاتان در انجیل اینگونه توصیف شده است؛ پشت این حیوان پوشیده از ردیف های منظم سپرمانند است و هیچ منفذی در داخل آن وجود ندارد. هیچ کس نمی تواند آنها را از هم جدا کند و یا ضربه از میان شیارهای آن وارد نماید. زمانی که خرناس می کشد تشعشات نور از آن خارج می شود، چشمانش مانند نور خورشید در زمان طلوع است، از دهانش آتش به بیرون می جهد و از سوراخ های بینیش می توان خروج دود را مشاهده کرد. آتش دهانش چنان قوی است که می تواند زغال را شعله ور کند. از سوی دیگر انسان های قدیم هر از گاهی استخوان هایی را از خاک خارج می کردند که بسیار بزرگ بوده و هیچ جانداری جز اژدها نمی توانست صاحب آن باشد و بر این اساس اعتقاد به وجود این خزنده غیر متعارف اعتقادی راسخ بود، زیرا آنها نمی دانستند که این استخوان ها به دایناسورها تعلق دارند.

تصور مردم در فرهنگ های مختلف از اژدها متفاوت است. برخی آن را موجودی بالدار و برخی بی بال می پندارند. برخی دیگر این خزنده غول آسا را موجودی با نفسی آتشین می داند و برخی دیگر این خصلت را جز ویژگی های اژدها نمی پندارند. اینکه این موجد اسطوره ای اژدها در غاز زندگی می کند و یا در زیر اقیانوس و اندازه ای به مانند خزنده های طبیعی داشته و یا حجمی عظیم را شامل می شود از موارد مورد اختلاف در فرهنگ های متفاوت است. سر اژدها نیر به شکل های مختلفی تصور شده است، گاها سر این موجود فیل و گاهی سر پرنده توصیف شده است. سر مار و شیر نیز در فرهنگ های خاصی دیده می شود. رنگ های سیاه، قرمز، آبی، زرد و سبز نیز جز اصلی ترین رنگ های این خزنده افسانه ای محسوب می شوند.

این موجود در فرهنگ های مختلف با اسامی خاصی ظاهر می شود، این موجود را می توان به شکل مار بزرگ، هیدرای دو سر، باسیلیسک، گارگوییل، وایورن و کاکاتریس تصور کرد. فیلم های مختلفی نیز به نمایش اژدها پرداخته اند که برخی مختص کودکان بوده و برخی دیگر نیز شامل بزرگسان می شود. به هرحال تصور می شود که می توان اژدها را در ۱۲ گونه طبقه بندی کرد.

کلمه دراگون به معنای اژدها از واژه یونانی دراکونتا نشات گرفته است که به معنای مراقبت است و این بدان دلیل است که این خزنده بی همتا وظیفه ای مهم یعنی مراقبت از گنجینه ها را بر عهده داشته است. البته به نظر می رسد که منظور بیشتر مراقبت سمبلیک بوده است نه مراقبت از گنجینه های طلا و جواهرات. همچنین در انجیل اشاره ای به سنت جرج شده، جنگاوری که به جنگ شیطان در قالب یک اژدها می رود. این شیطان ستمگر مردمان یک شهر را دائما تهدید می کرده است، اما سنت جرج با قدرت صلیب بر آن فائق می آید و مردم شهر به مسیحیت می گروند

برخی معتقدند آتش درون دهان این موجود نشات گرفته از تصویر پردازی های قرون وسطی است تا از این طریق آتش جهنم را به شکلی سمبلیک نشان دهند، زیرا دروازه جهنم همواره به شکل دهان یک موجود اهریمی و آتشین تصور می شد که از آن آتش و دود خارج می شود.

اگرچه می توانیم به اعتقاد مردمان قرون وسطی به وجود این موجود عجیب بی توجه باشیم، اما اعتقاد انسان مدرن به این موجود موهوم موضوعی نیست که به راحتی بتوان از کنار آن گذشت. هر چند تاکنون شاهدی بر وجود آن ارائه نشده است اما هستند انسان های بسیاری که وجود آن را واقعی می دانند. به هر حال اگر هم چنین موجودی واقعیت داشت تاکنون توسط ماهواره ها و یا فناوری های مختلف رصد شده بو.د تنها موردی از شایعات مربوط به اژدها که تایید شد، وجود اژدهای کومودو بود. دریانوردانی که از اندونزی بازمی گشتند به نقل داستان هایی از مشاهده این اژدها می پرداختند. شایعات مربوط به این موجود بیانگر آن بود که این جاندار واقعیت داشته و می تواند بسیار خطرناک باشد. برخی دریانوردان طول آن را ۱۰ فوت عنوان کرده اند. هر چند تا سالیان متمادی اژدهای کومودو و شایعات مربوط به آن در میان مردم وجود داشت، اما تنها در سال ۱۹۱۰ بود که وجود این جاندار تایید شد. به هر حال اعتقاد به وجود خزنده عظیم برای هزاران سال در میان فرهنگ های مختلف اعتقادی رایج بوده است، اما تاکنون نشانه ای از وجود این موجود افسانه ای یافت نشده است.