بزرگ ترین سونامی تاریخ.

در شب ۹ جولای ۱۹۵۸، زمین لرزه ای در امتداد گسل Fairweather در پان‌هندل آلاسکا بیش از ۳۰ میلیون متر مکعب سنگ را در ارتفاعات ساحل شمال شرقی خلیج لیتویا از جا کند. این توده سنگ از ارتفاع تقریباً ۹۱۴ متری در آبهای ورودی گیلبرت فرود آمدند (نقشه زیر را ببینید). نیروی حاصل از ریزش این حجم از سنگ باعث ایجاد یک سونامی محلی شد که در خط ساحلی جنوب غربی ورودی گیلبرت (انتهای آبدره خلیج لیتویا) اتفاق افتاد.

این موج چنان قدرتی داشت که به طور کامل از روی تمام زمینی که ورودی گیلبرت را از بدنه اصلی خلیج لیتویا جدا می‌کرد، عبور کرد. سپس موج در تمام طول خلیج لیتویا، بر فراز «لا چاوسی اسپیت» و به سمت خلیج آلاسکا ادامه مسیر داد. این موج با قدرت زیاد خود، تمام درختان و پوشش گیاهی تا ارتفاع ۵۲۴ متری از سطح دریا را از بین برد. میلیون‌ها درخت توسط این موج از ریشه کنده شدند و آب آنها را با خود برد. این بالاترین تخریبی است که تاکنون توسط یک سونامی ثبت شده است.

ریزش سنگ‌ها در۹ جولای ۱۹۵۸ از روی صخره‌های شیب دار بالای ساحل شمال شرقی ورودی گیلبرت رخ داد. این منطقه بر روی نقشه با رنگ قرمز مشخص شده‌اند. سنگ‌ها از ارتفاع حدود۹۱۴ متری به پایین سقوط کردند. برخورد ۳۰.۶ میلیون متر مکعب سنگ با آب، یک سونامی محلی را بوجود آورد که تمام طول خلیج لیتویا و منطقه لاچاوسی اسپیت را در بر گرفت. این موج تمام پوشش گیاهی و خاک‌های لبه‌های خلیج را تخریب کرد. این منطقه آسیب‌دیده در نقشه بالا به رنگ زرد نشان داده شده است. در نقشه فوق، ارتفاعات بر حسب فوت نشان داده شده‌اند و اعداد نشانگر تقریبا بالاترین ارتفاع عبور موج از خلیج هستند. این نقشه با استفاده از داده‌های موجود در مقاله تخصصی ۳۵۴-C سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده ترسیم شده است.

چه چیزی باعث سونامی خلیج لیتویا شد؟ ۱-وقوع زلزله در گسل Fairweather باعث شد حدود ۳۰ میلیون متر مکعب سنگ از دیوار شرقی ورودی گیلبرت سقوط کند. ۲- سقوط چنین حجم زیادی از سنگ موج بسیار قدرتمندی را در سرتاسر ورودی گیلبرت ایجاد کرد. ۳- این موج در دیواره غربی ورودی گیلبرت تا ارتفاع حدود ۵۲۵ متر بالا رفت. ۴- ارتفاع موج از دیواره های غربی ورودی گیلبرت بالاتر رفت و در خلیج لیتویا فرود آمد و از آنجا به سمت خلیج آلاسکا سرازیر شد. در این حادثه میلیون‌ها درخت در امتداد هر دو خط ساحلی خلیج لیتویا از ریشه کنده شدند.