زبان مازندرانی؟

زبان مازَندَرانی یا زبان تَبَری یا زبان تَپوری نام یکی از زبان‌های ایرانی شمال‌غربی است که در گروه زبان‌های کاسپین قرار دارد و ریشه در زبان تبری کهن دارد.این گروه شامل زبان‌های تالشی، گیلکی، طبری، تاتی، هرزندی و سمنانی می‌باشد و از لحاظ تاریخی جزء شاخه شمال‌غربی زبان‌های ایرانی بوده و در ارتباط با زبان مادی و زبان پهلوی اشکانی می‌باشد.به‌باور زبان‌شناسان گیلکی زبان خواهر مازندرانی می‌باشد و نزدیکترین زبان از نظر دستوری به این زبان است. زبان مازندرانی حدود پنج میلیون گویشور دارد.

مردم مازندران زبانشان را «گلکی» نیز می‌نامند، نام زبان مازندرانی کنونی که در میان عوامل به اشتباه با نام گیلکی خوانده می شود زبان تبری است که برگرفته از نام سرزمین تبرستان است . زبان تبری یکی از گرانقدرترین میراث های فرهنگی ایران محسوب می شود. چرا که این زبان از معدود زبان های ایرانی است که از زیرشاخه های زبان کاسپین و نیز ادامه زبان پهلوی اشکانی به شمار می رود . امروزه این زبان به دلیل چیرگی و گسترش زبان فارسی در مناطق تبری زبان در حال از میان رفتن است.

زبان تبری در سده‌های ششم و هفتم هجری (سده یازدهم و دوازدهم میلادی) به منزلت زبان ادبی دست یافته بود ولی امروزه دارای رسم‌الخط خاصی نیست. روزی این زبان رقیب اصلی زبان فارسی دری بود و می‌رفت تا زبان رسمی ایرانیان شود و تنها بخاطر ناپایداری حکومت‌های محلی، عدم حضور حکومتی توانمند و پیدایش و چیرگی حکومت‌های محلی در خراسان، نتوانست چیرگی خود را بقبولاند؛ چرا که زبان حاکم، زبان فرمانروایان بود.فارسی و تبری تنها زبان‌های زنده از خانوادهٔ زبان‌های ایرانی هستند که آثاری با قدمت هزار ساله دارند و به جز مازندرانی، هیچ زبان دیگری از زبان‌های ایرانی شمال غربی دارای ادبیات مکتوب هزار ساله نیست.

امروزه زبان مازندرانی در بخشی بزرگی از استان مازندران گفتگو می‌شود که از غرب به استان گیلان، از جنوب غرب به استان قزوین، از شرق به قسمتهای غربی استان گلستان، از جنوب شرقی به قسمتهای شمالی استان سمنان و از جنوب به قسمتهای شمالی استان تهران و استان البرز محدود می‌شود.

به هر حال زبان تبری در گذشته دارای ادبیات پربار و گسترده ای بود که از آن جمله می توان کتاب مشهور مرزبان نامه که از جمله آثار فاخر ادبیات کلاسیک ایران می باشد را نام برد که به زبان تبری نگارش شده است اما امروزه تنها ترجمه فارسی آن در دسترس مردم می‌باشد. از جمله آثار فاخر دیگر ادبیات تبری نیکی نامه ، باوند نامه ، طنزالاسرار و چامه های امیر پازواری و در زمان معاصر مجموعه اشعار روجا، اثر نیما یوشیج را می توان نام برد . پیرو سرشماری های مرکز آمار ایران مازندرانی ها و تبری زبانان جز اقوام غیر پارس به شمار رفته و حدود ۶ درصد از جمعیت ایران را شامل می شوند. زبان تبری امروزه افزون بر مازندران در برخی مناطق استانهای گلستان ، تهران و سمنان نیز گویش می شود.