هنرمندان چگونه افرادی هستند؟

هنرمند کیست؟ زندگی آدمی از لحظه‌ی ورود به این جهان خاکی تحت تاثیر عوامل زیادی قرار می‌گیرد. بعضی از این عوامل مانند زیبایی و هنر روح ما را لبریز از نشاط می‌کنند. در طول زندگی ما کم کم با شخصیت هنرمندان آشنا می‌شویم. هنرمندان کسانی هستند که بی‌توقع زیبایی و هنر را برای ما به ارمغان می‌آورند ما یاد می‌گیریم که آن‌ها را دوست داشته باشیم و طرز فکر و روش زندگی آن‌ها خود‌به‌خود جزئی از زندگی‌مان می‌شود. خصوصیات هنرمندان اما هنرمند اصیل چه ویژگی‌هایی دارد که این‌گونه در زندگی ما وارد می‌شود و در قلب و روح ما جای می‌گیرد؟ از ویژگی‌های شخصیت هنرمندان هر چه بگوییم کم گفته‌ایم و ذکر همه‌ی این ویژگی‌ها در مقاله‌ی ما نمی‌گنجد اما اگر چند شاخص زیر را در کسی یافتید، می‌توانید او را هنرمند بنامید. ⦁ هنرمند کسی است که رسالتش زدودن غبار از زندگی روزمره و روح ما است. ⦁ از نظر او عشق بزرگ‌ترین نشاط در زندگی است. ⦁ شیوه‌ی زندگی او آزاد و زیبا است ( این زیبایی بسیار شفاف است و برای درک آن نیازی به توضیح اضافی نیست). ⦁ او معتقد است که خنده‌‌اش هرگز نباید دلیل رنج کسی شود، هر چند که رنج او می‌تواند دلیل خنده‌ی مردم باشد. با توجه به همین چند نشانه از شخصیت هنرمندان که ذکر شد، می‌توانیم ادعا کنیم که تعداد بیشماری هنرمند‌نما را که هر روز به جامعه‌ی هنری اضافه می‌شوند را نمی‌توان در شمار هنرمندان واقعی قرار داد. برای آشنایی بیشتر با شخصیت هنرمندان به سوالات زیر پاسخ می‌دهیم.

آیا هنرمندان افرادی گوشه‌گیر هستند یا نه؟ هنر و هنرمند به گونه‌ای تعریف می‌شود که نمی‌توان هر فردی را هنرمند و هر اثری را اثر هنری دانست. با توجه به مقام والای هنر و هنرمند، اگر جامعه‌ای سواد هنری نداشته باشد و قدر هنرمند واقعی رانشناسد، هنرمند‌نما‌ها را تشویق کند و آثار هنری بی‌ارزش را بها دهد موجب می‌شود که هنر واقعی به انزوا کشیده شود. در چنین شرایطی هنرمند واقعی چاره‌ای جز گوشه‌نشینی ندارد. شاید شما هم داستان هنرمندانی نظیر ونسان ونگوک، صادق هدایت و… را شنیده باشید. بسیاری از مردم از درک هنرمندان زمان خود عاجزند و با برخورد‌های نا‌عادلانه، موجبات گوشه‌نشینی و گاه جنون این هنرمندان را سبب می‌شوند . آثار هنری و شخصیت هنرمندان واقعی به گونه‌ای است که بیشتر مواقع گر چه هم دوره‌های خودشان آن‌ها را نمی‌شناسند ولی به‌راحتی با نسل‌های بعدی ارتباط برقرار می‌کنند. گاهی به‌قدری این ارتباط عمیق می‌شود که کودکان هم احساسات آن‌ها را درک می‌کنند. یکی از ویژگی‌های آثار هنری ماندنی، همین است که مربوط به یک دوره یا زمان به‌خصوص نمی‌شوند و تا جهان خاکی وجود دارد در قلب همه‌ی نسل‌ها جای خود را باز می‌کنند .

آیا هنرمندان افرادی احساساتی هستند یا نه؟ پایه‌ی زندگی آدمی بر دو گوهر عقل و عشق قرار دارد. عده‌ای عقل را بالا‌تر از عشق می‌دانند و عده‌ای دیگر عشق را هم‌چون اکسیری می‌دانند که مس وجود آدمی را به طلا تبدیل می‌کند. اگر چه بعضی فکر می‌کنند هریک از این دو به تنهایی برای زنده بودن و زندگی کردن کافی است اما در حقیقت نه افراد عاقل بی‌احساس درک درستی از خوشبختی دارند و نه کسی که فقط بر پایه احساسات زندگی خود را می‌گذراند. اگر چه به‌نظر می‌رسد بیشتر شحصیت هنرمندان بر پایه‌ی احساس قرار دارد، اما باید گفت هنرمند فردی زیرک با توانمندی بالا در به‌کار بردن احساسات مهیج و جالب در هنر است. او می‌تواند به‌طور خودکار احساساتی را که دیگران از درک آن عاجز هستند در قالب هنر و اثر هنری ضبط و ثبت و هر موقع که لازم باشد به مخاطبان خود منتقل کند. اکنون آثار هنری بسیاری از قرون گذشته بر جای مانده که حتی در نبود هنرمند هنوز رسالت انتقال احساسات آن روزگار هنرمند را به مخاطبان امروزی بر عهده دارند.

معایب احساساتی بودن هنرمندان داشتن روحیه‌ی احساساتی معمولاً برای صاحبان چنین عواطفی، فقظ خلاقیت‌های جاودانه به‌وجود نمی‌آورد. باید گفت هنرمندان معمولاً برای داشتن چنین روحیه‌ای بیشتر از دیگران در معرض بعضی نا‌هنجاری‌ها قرار می‌گیرند. شاید در نگاه اول این مشکل ترسناک به‌نظر برسد ولی در حقیقت این یک مزیت است و هر کسی توانایی کسب آن را ندارد. البته بسیاری از هنرمندان و مردم معمولی احساساتی ممکن است دچار لطمات زیادی از این نظر شوند اما هنرمندی که از عقل و عشق به‌قدر نیاز بهره گیرد و از احساس قوی و سرشار برخوردار باشد می‌تواند این احساس را در مسیر درست خود که تعادل است قرار دهد.

آیا هنرمندان افرادی کمال‌گرا هستند یا نه؟ کمال در هنر مسئله‌ی بسیار مهمی است که در همه‌ی زمینه‌های هنری دیده می‌شود. گاهی افراد معمولی کمال‌طلب هستند و می‌خواهند کارشان هیچ عیب و نقصی نداشته باشد. شخصیت هنرمندان واقعی به‌گونه‌ای است که در زندگی خود به‌دنبال رسیدن به کمال هستند. اما رسیدن به کمال صد در صد توهمی بیش نیست زیرا که هر چیزی از جمله هنر هم دارای عیب و نقص است. از نظر ارسطو کمال سه لایه دارد و از سه کلمه‌ی کامل، خوب و عالی برای نام بردن این سه لایه استفاده کرده است. ⦁ منظور از کلمه‌ی کامل این است که در کارمان تمام قسمت‌های مورد نیاز موجود است. ⦁ خوب یعنی دیگر هیچ کار بهتری نمی‌توان انجام داد. ⦁ عالی یعنی ما به هدف خود رسیده‌ایم. بنا بر این چیزی کامل است که دیگر جایی برای اضافه یا کاهش در آن وجود ندارد. اما با توجه به اینکه هنر یک فرمول خاص ندارد و به اشکال و سبک‌های بی نهایت مختلف ارائه می‌شود، هیچ کس نمی‌تواند درباره‌ی یک اثر هنری کامل صحبت کند. اما توجه به طبیعت می‌تواند هنرمند را به کمال نزدیک کند. کمال‌گرایی در هنر این است که هنرمند در خلق آثار خود از طبیعت الهام بگیرد. زیرا در عناصر طبیعی نمی‌توان نقص را اثبات کرد.

آیا شهرت همان کمال است؟ هنرمند وقتی می‌تواند یک اثر هنری کامل از خود خلق کند که توانایی یادگیری زبان و تفکر بصری را داشته باشد، هدف خود را بشناسد و در راه رسیدن به هدف با تمرین زیاد به بلوغ هنری برسد. این تفکر که یک شبه هزاران هنرمند بی‌هنر مانند قارچ سر از دنیای هنر بیرون می‌آورند (در حالی که فکر می‌کنند شهرت همان کمال است) تفکر خطرناکی است که سبب می‌شود هنرمند واقعی مجالی برای حضور موثر در این جمع نداشته باشد. کمال در شخصیت هنرمندان واقعی چیست و چگونه حاصل می‌شود؟ کمال در شخصیت هنرمندان واقعی به‌صورت زیر تعریف می‌شود: ⦁ کمال تعادل و هماهنگی بین اهداف و مهارت‌ها است. ⦁ کمال هر فرد به انتظارات او بستگی دارد. ⦁ کمال به ‌مرور رشد می‌کند. ⦁ کمال از نقص‌ها به‌وجود می‌آید. نقص‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند و به‌خوبی با هم کار می‌کنند تا برطرف شوند و از دل آن‌ها کمال رشد کند. ⦁ کمال در شخصیت هنرمندان در یک هفته و یک ماه ساخته نمی‌شود و در تمام عمر رشد می‌کند. ⦁ معیار‌های کمال نسبی است و چیزی به نام کامل و بی‌نقص در جهان مادی وجود ندارد.

معایب کمال گرایی معمولاً دو مشکل بزرگ گریبان هنرمند طالب کمال را می‌گیرد. اولین مشکل که می‌تواند هنرمند را گرفتار کند این است که خود را خیلی خوب بداند و حس کند که دیگر به کمال مطلوب رسیده و کاری برای رشد خود نمی‌تواند انجام دهد. در این صورت توقف در پیشرفت، گریبان هنرمند را می‌گیرد و در همین لحظه سقوط هنری او آغاز می‌شود. دومین مشکل که هنرمند کمال‌طلب را به ورطه‌ی هلاکت هنری می‌اندازد این است که او به هیچ عنوان از کار خود راضی نمی‌شود، با وسواس به جزئیات می‌پردازد و به‌علت سخت‌گیری بیش از حد از پیشرفت باز می‌ماند. با توجه به مشکلات ذکر شده تنها هنرمندانی می‌توانند به سر منزل مقصود برسند که بتوانند تعادل را در حرفه و زندگی خود حاکم کنند.

آدمی در هر جای دنیا باشد علاقه به ایجاد ارتباط با دیگران دارد. امروزه این ارتباطات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ارتباط دوستی می‌تواند بین دو یا چند نفر به لحاظ خویشاوندی یا آشنایی برقرار شود و معمولاً یک رابطه‌ی پایاپای است و اصولاً با بازخورد صورت می‌گیرد. حال اگر رابطه‌ی دوستی بر اساس نگرانی باشد که از روی خودخواهی نیست و برای کسانی است که فرد آن‌ها را ندیده و نمی‌شناسد، دوستی تبدیل به نوع‌دوستی می‌شود.. همین رابطه است که سبب می‌شود عده‌ای سلامتی جسمی و روحی خود را به‌خطر بیندازند تا بتوانند به مردمی که نمی‌شناسند و در رنج به‌سر می‌برند، کمک کنند. از آنجا که هنری که در خدمت مردم و نوع‌دوستی باشد، ناب‌ترین هنر است، رسالت هنرمند پذیرفتن و ترویج نوع‌دوستی می‌شود. همان‌طور که بزرگ هنرمند ایرانی زرتشت، گفتارنیک، کردار نیک و پندار نیک را شعار خود و مکتبش دانست. امروزه هم هنرمندان همواره قادرند با تعامل دوسویه با مخاطبان‌شان نوع‌دوستی را با یک نقاشی ساده، یک کتاب، یک طرح یا یک طراحی صحنه مبدل به یک شیوه‌ی زندگی کنند. دیدگاه یک هنرمند درباره‌ی عدالت و نوع‌دوستی می‌تواند در جوامعی که در آن‌ها زندگی می‌کند، به کل جامعه سرایت کند. از این رو شخصیت هنرمندان در همه جای دنیا الگویی جهت کار‌های بشر‌دوستانه است. هنرمندان و خانواده‌های ایشان همیشه در صف اول برای یاری رساندن به مردم مصیبت دیده به چشم می‌خورند. آنها وقتی می‌بینند مردم در رنج و فلاکت هستند، نمی‌توانند ساکت باشند و با برگزاری رویداد‌های هنری در جهت انسانی شدن رفتار‌ها، درک بهتر فرهنگ‌ها و تفاهم میان انسان‌ها، نه‌تنها عقیده‌ی خود را اعلام می‌کنند بلکه از جوامع طرفدار‌شان هم برای کمک‌رسانی مدد می‌جویند.

آیا هنرمندان افرادی دوست‌داشتنی هستند یا نه؟ هنرمندان پیوسته شکل و عظمت می‌بخشند و جز این کاری نمی‌کنند. آن‌ها به موقعیت‌ها و اشیاء، شکل و عظمتی می‌بخشند که اصولاً انسان‌ها در آن‌ها خود را خوب، بزرگ، شاد، مقدس و عاقل می‌پندارند. بررسی شخصیت هنرمندان واقعی به ما می‌آموزد که از حصار‌های خود‌خواهی بیرون بیاییم و از دریچه‌ای نو به زندگی بنگریم. هرمندان به ما می‌آموزند که می‌توانیم زندگی خود را برتری بخشیم و هنگامی که این دنیا را ترک کردیم در غیبت خود نشانه‌ای بر خاک زمان بگذاریم تا مگر دیگر برادری کشتی شکسته و بی‌پناه، که بر دریای بزرگ زندگی رو به راه نهاده است، با دیدن آن، از نو قوت قلبی بیابد. آیا هنرمندان افرادی با قدرت هستند یا نه؟ شاید یکی از ترسناک‌ترین قدرت‌های دنیا قدرت هنر و اندیشه است. درباره‌ی این قدرت همین بس که بگوییم سالانه مخارج گزافی از جانب قدرت‌های سیاسی جهان برای خاموش کردن هر نوع کلام، نوشته و اثر هنری که در جهت روشنگری اذهان عمومی انتشار می‌یابد، هزینه می‌شود. جای آن دارد که بگوییم امروزه از هنرمند‌ نما‌های محبوب جهت تمرکز افکار عمومی بهره‌ی فراوانی برده می‌شود. به این وسیله از قدرت هنرمندان پوشالی در جهت سرگرمی و ابتذال استفاده می‌شود تا با انحراف قشر‌های عظیم اجتماع قدرت هنر و اندیشه‌ی ناب زیر خروار‌ها خاک مدفون شود. اما شخصیت هنرمندان و آثار جادویی آن‌ها مانند خورشید است و با قدرت زیادی می‌تواند از خاک بیرون آمده و در اذهان نسل‌های آینده تاثیر‌گذار شود. شاهنامه‌ی فردوسی یکی از این آثار برگزیده است که در زمان حضور فردوسی نادیده گرفته شد اما اکنون یکی از شاهکار‌های ادبیات وفرهنگ ایران زمین به‌شمار می‌آید.

آیا هنرمندان افرادی تاثیر‌گذار هستند یا نه؟ به جرات می‌توان گفت هنرمندان و معلمین تاثیر‌گذارترین انسان‌های روی کره‌ي خاکی هستند. بشر به‌طور ذاتی دوست دارد در دوران زندگی خود فرد یا افرادی را به‌عنوان الگو انتخاب کند تا بتواند از طریق دنباله‌روی از او چالش‌های زندگی خود را با موفقیت پشت سر گذارد. او به اين ترتيب به آرزوی دیرین خود که همان موفقیت و سربلندی است، دست مي‌يابد. البته گاهی ممکن است در انتخاب خود هنرمند نماهایی را به اشتباه الگو قرار دهد. متاسفانه در این مسیر گاه خطا‌هایی بروز می‌کند که برای فرد لطمات جبران‌ناپذیری به‌دنبال دارد. با توجه به شخصیت هنرمندان واقعی بسیار کسانی هستند که با تاثیر‌پذیری از این نوابغ دنیای هنر، زندگی‌شان دگرگون شده و توانسته‌اند تحت این جاذبه‌ي شخصیتی به دستاورد‌های عظیمی دست یابند. از این دست تاثیر‌گذاری‌ها می‌توان از تاثیر روحانی شمس بر زندگی و هنر مولانا، نام برد.

کلام آخر هنر عبارت از این است که فرصت دهیم تا شاید انسان‌ها آنچه را که ما احساس می‌کنیم، احساس کنند، آن‌ها را از خودشان رها سازیم و برای این رهایی خاص، شخصیت خودشان را به آن‌ها پیشنهاد کنیم.