درک مطلب با ۱۱ نکته کاربردی

حتما شما هم این تجربه را داشته‌اید که بعد از خواندن یک قسمت یک متن یا تمام آن، چیز زیادی را از آنچه خوانده‌اید به یاد نیاورید. احساسی که بعد از این اتفاق به سراغ ما می‌آید یکی از بدترین حس‌هایی است که یم فرد می‌تواند در طول زندگی خود تجربه کند. می‌پرسید چرا؟ چون شما وقت و انرژی خود را صرف کاری کرده‌اید که هیچ سودی نداشته است. اما یاد گرفتن استراتژی‌هایی که به ما در افزایش درک مطلب کمک می کنند باعث خواهد شد که مطالعه بدون فراموشی را تجربه کنیم! پس شما هم اگر دوست دارید هر چه که می‌خوانید را به ذهن بسپارید و مطالب را همان موقع که مطالعه می‌کنید یاد بگیرید، این مقاله را از دست ندهید. چراکه قرار است ۱۱ مورد از بهترین راه های افزایش درک مطلب را در آن باهم بیاموزیم.

۱- به چیزی که قرار است بخوانید، فکر کنید. قبل از اینکه بخواهید مطالعه کردن را شروع کنید، سعی کنید زمانی را به این اختصاص دهید که به چیزی که قرار است بخوانید فکر کنید. فرق ندارد متنی که پیش روی شماست یک کتاب داستان است یا یک کتاب درسی. حتی اگر حالا در حال مطالعه همین مقاله هم هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم که این استراتژی را برای افزایش درک مطلب خود پیاده کنید. یکی از بهترین راه های افزایش درک مطلب این است که ما قبل از مطالعه، ذهن خود را برای چیزی که قرار است بخوانیم آماده کنیم. این کار نه تنها در مورد مطالعه کردن، بلکه در بسیاری از کارهای روزمره ما هم می‌تواند بازده ما را افزایش دهد. برای مثال دروازه‌بانی را تصور کنید که قرار است که یک ضربه پنالتی را مهار کند. او اگر قبل از حرکت و ضربه مهاجم احتمال این که او به کدام سمت شوت خواهد زد را در ذهن خود بررسی نکند، نمی‌تواند ضربه را مهار کند. چرا؟ چون در چنین شرایطی فرصت کافی برای عکس‌العمل مناسب را نخواهد داشت. شما هم اگر قبل از مطالعه مغز خود را با فکر کردن به موضوعی که قرار است مطالعه کنید آماده کرده باشید، در واقع کیفیت مطالعه خود را افزایش داده اید.

۲- اطراف خود را خلوت کنید. در مرحله دوم شما باید اطراف خود را از هر چیزی که ممکن است حواستان را در حین مطالعه پرت کند خلوت کنید. این یعنی گوشی خود را درون کشو یا کمد گذاشته، میز مطالعه خود را تا جایی که می‌توانید مرتب کنید و از پخش کردن بی مورد کتاب‌ها و جزوه‌های خود رو میز خودداری کنید. بد نیست بدانید که همین تمیز کردن و مرتب کردن ساده‌ی میز باعث خواهد شد که تمرکز شما در حین مطالعه بیشتر شود. در نتیجه شما ذهنی متمرکز و آماده خواهید داشت که با می‌تواند با یکبار خواندن یاد بگیرد.

۳- هدف داشته باشید. هدف داشتن تقریبا در انجام هر کاری مهم است. تا زمانی که ما هدف یا اهداف خاصی را دنبال نکنیم، موفقیت دور از دسترس ما خواهد بود. باور ندارید؟ به مورد اول از راه های افزایش درک مطلب برمی‌گردیم، همانجایی که به شما گفتیم باید قبل از مطالعه در مورد چیزی که قرار است بخوانید فکر کنید. در واقع بخشی از این هدف گذاری هم در طول همان درس خواندن رخ می‌دهد. بهتر است که علاوه بر اهداف بلند مدتی مثل تمام کردن کتاب، اهداف کوتاه مدتی هم در سر خود داشته باشید. این اهداف می‌توانند چیزهایی مثل به پایان رساندن یک فصل یا یک بخش از کتاب باشند. اما می‌پرسید چرا و چگونه؟ در مورد بعد به آن اشاره خواهیم کرد.

۴- مطالب را تقسیم کنید. سنگ بزرگ علامت نزدن است. جمله ای که بارها هم من و هم شما شنیده‌ایم. اما خلاف آن هم صدق می‌کند. این یعنی برای اینکه کارهای را ساده تر کنید، بهتر است که آن ها خرد کرده و قسمت قسمت کنید. این کار به ما کمک می‌کند تا از لحاظ روانی هم با دید بهتری به سراغ درس و کتاب برویم. اما قرار نیست از این تکنیک فقط برای درس خواندن در شب امتحان یا چنین مواقعی استفاده کنید. برای اینکه بتوانید به بهترین شکل از تقسیم بندی به عنوان یکی از راه های افزایش درک مطلب استفاده کنید، بهتر است که آن را در طول سال تحصیلی به کار بگیرید. این یعنی به جای اینکه بتوانید همه مطالب را روی هم تلمبار کتید تا شب امتحان بخواهید آنها را مطالعه کنید، بهتر است که در طول سال تحصیلی هر بار قسمتی از آنها را مطالعه کنید. اینگونه هم استرس شب امتحان شما رفع می‌شود و هم مطالعه و مرور درس ها برایتان آسانتر خواهد شد.

۵- مرور مطالب را فراموش نکنید. از تقسیم بندی و برنامه ریزی برای درس خواندن گفتیم و حیف است حالا در مورد مرور کردن صحبتی نکنیم. مهم نیست که شما مطالب را به چند قسمت تقسیم می کنید و آنها را قرار است چگونه مطالعه کنید. هر کاری کنید مرور کردن شما تاثیر بسیار زیادی بر روی یادگیری و یا عدم یادگیری شما خواهد داشت. در واقع برای افزایش درک مطلب ما باید حتما مطالب را در طول زمان مرور کنیم. اما اصلا خود مرور کردن باید به چه شکل باشد؟ اگر دوست دارید که روش‌های صحیح مرور را به خوبی یاد بگیرید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که مقاله منحنی فراموشی ابینگهاوس را مطالعه کنید. در این مقاله نوع و زمان مرور مطالب آورده شده است. اما یک لحظه صبر کنید، اصلا برای مرور کردن باید چه چیزی را دوباره مطالعه کرد؟ آیا کتاب را باید دوباره خط به خط بخوانیم؟ در استراتژی بعدی یکی دیگر از راه های افزایش درک مطلب را برای شما آورده‌ایم که به شما در این کار کمک خواهد کرد.

۶- برای افزایش درک مطلب یادداشت بردارید. مرور مطالب بدون داشتن یادداشت یا خلاصه‌ای از آنها تقریبا غیر ممکن است. همین موضوع اهمیت و دلیل یادگیری یادداشت برداری را به ما نشان می‌دهد. تصور کنید که فردا امتحان دارید اما در طول دورانی که آن را مطالعه می‌کردید هیچگونه یادداشت برداری یا خلاصه نویسی را در دستور کار خود قرار نداده‌اید. نتیجه این خواهد شد که شما دوباره کتاب و دفتر خود را برداشته و در بین آنها سعی کنید با ورق زدن صفحات به دنبال مطالب مهم بگردید. این موضوع زمان و انرژی بسیار زیادی را از شما خواهد گرفت. در حالی که با یادداشت کردن مطالب مهم هر بخش از کتابتان شما خواهید توانست خیلی راحت و سریع به بخش‌هایی که نیاز دارید دسترسی پیدا کنید. تمام تلاش ما هم همین است که بتوانیم به شما راه های کم دردسری را پیشنهاد دهیم که به کمک آنها درک مطلب خود را افزایش دهید. اما اگر هنوز بلد نیستید که چگونه یادداشت برداری یا خلاصه نویسی کنید، بهتر است که همین حالا مقاله روش یادداشت برداری کرنل را مطالعه کنید و با این روش شگفت انگیز آشنا شوید. فراموش نکنید که استفاده از نقشه‌های ذهنی هم تا حد زیادی می‌تواند به شما در این راه کمک کند.

۷- آموزش تندخوانی. یکی دیگر از روش‌هایی که بر خلاف تصور همگان موجب افزایش درک مطلب شما می‌شود، یادگیری مهارت هایی مثل تندخوانی است. در واقع اغلب مردم فکر می‌کنند که مهارت هایی مثل تندخوانی نه تنها به افزایش درک مطالب ما کمکی نمی‌کنند، بلکه آن را کاهش هم می‌دهند. توجیه آن ها هم این است که نمی‌شود هم سرعت داشت و هم دقت. در صورتی که با افزایش سرعت، دقت ما هم افزایش خواهد یافت، البته اگر از قبل مهارت لازم را کسب کرده باشیم. مثلا دو آشپز را در نظر بگیرید. یکی در کار با چاقو بسیار ماهر است و دیگری یک فرد مبتدی است. آشپز اول در کمال مهارت و خونسردی با سرعت بسیار بالایی گوشت و سبزیجات را خرد کرده و به غذا اضافه می‌کند. در حالی که آشپز دوم که مبتدی است با سرعت بسیار کمتری این کار را انجام می‌دهد و در عین حال احتمال اینکه دستش را ببرد هم بیشتر است. تندخوانی هم دقیقا چنین شرایطی را دارد. در واقع افزایش سرعت مطالعه باعث خواهد شد که شما با دقت بیشتری مطالعه کنید. چرا که مدام مراقب این هستید که چیزی را جا نیندازید و تمامی مطالب را به خوبی مطالعه کنید. پس می‌توان از تندخوانی به عنوان یکی از راه های افزایش درک مطلب نام برد.

۸- برای افزایش درک مطلب خود ، سوال بپرسید. ندانستن عیب نیست، نپرسیدن عیب است! البته قرار نیست که همیشه ندانسته‌های خود را زیر سوال ببریم. در واقع بعضی وقت‌ها زیر سوال بردن دانسته‌ها به ما بیشتر کمک خواهد کرد. اما چگونه؟ تصور کنید که به تازگی خواندن یک بخش از کتاب درسی خود را تمام کرده‌اید. احتمالا به سوالات موجود در کتاب هم پاسخ داده‌اید. حالا وقت آن است که جواب های خود را یکبار دیگر به چالش بکشید. این یعنی دوباره از خود بپرسید که جوابی که داده‌اید درست است یا نه. یا علاوه بر آن دلیل درستی آن را هم بررسی کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد تا قوه تجزیه و تحلیل خود را تقویت کنید. در واقع تاثیر مطالعه بر مغز می‌تواند به شکل‌های گوناگونی اتفاق بیفتد. اما در این بین تقویت توانایی تجزیه و تحلیل به شما در افزایش درک مطلب کمک ویژه‌ای خواهد کرد. باور نمی‌کنید؟ کافیست آن را امتحان کنید.

۹- از دوستان خود کمک بخواهید. کمک گرفتن از دوستان (به شرطی که دوست درستی را برای کمک گرفتن انتخاب کنید) یکی از بهترین راه های افزایش درک مطلب به حساب می‌آید. تحقیقات مشخص کرده‌اند که افراد زمانی که مطالب درسی را از دهان دوستان خود می‌شنوند، آنها را بهتر یاد می‌گیرند. عوامل مختلفی ممکن است در این موضوع دخیل باشند اما ارتباط دوستانه و خودمانی شما با دوستتان بدون شک یکی از مهمترین آنها به حساب می‌آید. افزایش درک مطلب به کمک دوستان پس حالا که دوستی دارید که می‌توانید روی رفاقتش حساب کنید، بهتر است که او را همراه با خود به کتابخانه ببرید و بعد از مطالعه هر بخش، با او به بحث و گفتگو بپردازید. اما اگر هم قادر نیستید که به کتابخانه بروید، می‌توانید از طریق تماس صوتی و تصویری با هم در مورد چیزهایی که مطالعه کرده‌اید به بحث و تبادل نظر بپردازید.

۰- از تصویر سازی برای افزایش درک مطلب بهره ببرید. تصویرسازی یکی از بهترین و کاربردی‌ترین تکنیک‌های مطالعه و درس خواندن است. به کمک تصویرسازی شما خواهید توانست مطالب درسی خود را به خوبی به خاطر بسپارید. علاوه بر آن تصویرسازی به دلیل اینکه برای مغز ما دلنشین تر است، باعث تقویت اراده ما برای درس خواندن خواهد شد. باور نمی‌کنید؟ فقط تصور کنید که چه می‌شد اگر تمام چیزهایی که باید مطالعه کنید به شکل فیلم و عکس در می‌آمدند؟ قطعا یادگیری آنها برای شما جذاب تر می‌شد. برای افزایش درک مطالب و بهتر به خاطر سپردن مطالب، بهتر است که از آنها تصاویر خنده دار و حتی عجیب در ذهن خود ترسیم کنید. در واقع این تکنیک به مغز شما کمک خواهد کرد تا راحتتر از گذشته مطالب را به ذهن خود بسپارید و با یک تلنگر کوچک آن ها را به یاد بیاورید.

۱۱-گسترش دایره لغات. آخرین راهکار ما اما بیشتر مخصوص مطالعه به زبان به جز زبان مادری خودتان است. اگر دوست دارید درک مطلب خود را از چیزی که در حال مطالعه هستید افزایش دهید، بهتر است که فکری به حال دایره لغات بکنید. شما هرچه لغت‌های بهتر و بیشتری بشناسید، احتمال اینکه درکتان از مطلبی که در حال مطالعه اش هستید بیشتر خواهد شد. حالا سوال اینجاست که چگونه این کار را انجام دهیم؟ برای گسترش دایره لغات و واژگان خود، بهترین راه مطالعه کردن است. مطالعه کردن صرفا به معنای خواندن مطالب درسی نیست. بلکه هر گونه مطالعه ای می‌تواند به شما در این راه کمک کند. خواندن کتاب‌های داستانی جذاب و سرگرم کننده یا مقالاتی مثل مقالات هوش برتر ایرانیان یا حتی مجلات مختلف، همه و همه به شما کمک خواهند کرد تا دایره لغات خود را گسترش دهید.