اولین دکتر زن در ایران

اولین دکتر زن در ایران که بود؟

قدیم پزشکی یک شغل مردانه بوده و به همین دلیل چهره‌ی مردانه‌ای به خود گرفته است. با این که پزشکی هم‌چنان چهره‌ی مردانه‌ی خود را حفظ کرده ولی از اولین حوزه‌های اجتماعی که زنان ایرانی توانستند وارد آن شوند، محسوب می‌شود. در دوره‌های مختلفی از تاریخ زنان ایرانی با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بوده‌اند ولی در اواسط دوره‌ی قاجار به دلیل دگرگونی‌های اجتماعی، زنان ایرانی توانستند در حوزه‌ی طب حضور پیدا کنند.

نخستین جراح زن و سرطان شناس ایرانی دکتر سکینه پری در سال ۱۲۷۷ شمسی، مصادف با حکومت قاجار در امپراتوری روسیه چشم به جهان گشود. مادرش ریحانه از ارامنه ایران بود و پدرش نصرالله همدانی نام داشت. وی تحصیلات مدرسه و دانشگاهی‌اش را در شهر آستاراخان به اتمام رساند و در سن ۲۶ سالگی، در سال ۱۳۰۳ موفق به کسب مدرک پزشک عمومی شد. دکتر سکینه پری در ابتدا موفق به کسب تخصص زنان شد. ایشان رشته پزشکی را در شوروی سابق به پایان رساند و در سال ۱۳۱۲ در سن ۳۱ سالگی در رشته جراحی و سرطان شناسی تخصص گرفت. یکی از افتخارات دکتر پری در دانشگاه شوروی سابق، کسب مقام شاگرد اولی در زمینه جراحی بود.

اولین پزشک زن ایرانی در پزشکی قانونی بانو نصرت‌الملوک کاشانچی، اولین پزشک زن ایرانی بود که در زمینه‌ی پزشکی قانونی فارغ‌التحصیل شد. هم‌چنین جز ده زن اول ایرانی بود که به دانشگاه راه یافت و نامش به عنوان اولین پزشک زن ایرانی که در پزشکی قانونی فعالیت می‌کرد ثبت شده است.

اقدس غربی، فرزند نصرالله خان غربی و بتول شرقی،. پدر او میرزا نصرالله خان آنگونه که آرشیو دنیای زنان در عصر قاجار به نقل از خانواده‌اش آورده است پسر عصمت خانم و میرزا آقا خان بود که در کالج آمریکایی تهران تحصیل کرد و حرفه داروسازی را پیش گرفت. او مؤسس داروخانه غربی ۱۳۳۱ قمری، نخستین داروخانه نوین ایران، در خیابان چراغ برق تهران بود. او با دخترعمه‌اش بتول شرقی ازدواج کرد که اقدس، دستاورد این پیوند بود. در یک تصویر جالب که در بایگانی دیجیتال «آرشیو دنیای زنان در عصر قاجار» برجای مانده، احتمالا نخستین دانشجویان یا دانش‌آموختگان داروسازی نوین را در ایران به نمایش گذاشته است. این تصویر، اقدس غربی، را به همراه اختر فردوس، نخستین زنان دانش‌آموخته داروسازی در ایران می‌نمایاند. اقدس غربی، آن دختر با لباس تیره در میانه جمعیت است که به همراه دختر دیگر، نخستین زنان دکتر داروساز در ایران نام گرفته‌اند.

احمد بَدِر، وزیر وقت معارف در سال ١٢٩٨ خورشیدی پس از تاسیس دارالمعلمات مقرر داشت ده نفر از شاگردان مدرسه هفته‌ای سه روز به تحصیل قابلگی و بیماری‌های زنان بپردازند. این رخداد، پایه آموزش مامایی به صورت علمی در ایران به شمار می‌آمد.

ادوارد پولاک، پزشک اروپایی دربار ناصرالدین شاه در سفرنامه خود «ایران و ایرانیان» از فعالیت چند زن کحال (چشم‌پزشک) در تهران یاد می‌کند که به دلیل مهارت‌شان در درمان بیماری‌ها پرآوازه بودند. داروسازی به شیوه سنتی نیز از دیگر حوزه‌هایی بوده که از حضور زنان در آن آگاه‌ایم. پولاک به زنانی اشاره دارد که دارو‌های گیاهی را خوب می‌شناختند و برای افراد، دارو تجویز می‌کردند. مریض‌خانه نسوان (امیراعلم) درسال ١٣٣٥ قمری به منظور ایجاد زایشگاه و تربیت پرستار و ماما تاسیس شد. چون پزشکان مرد از معاینه زنان منع می‌شدند، چند پزشک زن غیر ایرانی از جمله مادام فراس یکنا، مادام درمپس، دکتر پن و دکتر سرکیسیان که در قابلگی و بیماری‌های زنان تخصص داشتند به ایران دعوت و در مریض‌خانه نسوان استخدام شدند.