نظریه‌ی مؤلف «۱»

فیلم چیست؟ روایت یک داستان است؟ یک محصول تجاری است؟ وسیله ای برای سرگرمی است؟ خیر. فیلم، بیش و پیش از هر چیز، یک اثر هنری است. اما متأسفانه این موضوع هم در طول تاریخ سینما و هم در دوران کنونی، مورد فراموشی و غفلت قرار گرفته است. اما نظریه‌ی مؤلف به ما کمک میکند تا دوباره بتوانیم با رویکرد هنری با فیلم ارتباط برقرار کنیم. این نظریه ، راه گریزی از سینمای سخیف و سطحی امروز است. اما نظریه‌ی مؤلف دقیقاً چیست؟

در بیشتر فیلم هایی که ساخته میشود، کارگردان فقط نقش تنظیم کننده و پیوند دهنده اجزای فیلم را بر عهده دارد. یعنی تبدیل کردن اثر یک نفر دیگر ( مثل نویسنده فیلمنامه یا نویسنده رمان ) به فیلم و نظارت بر این فرایند. کارگردان در اینجا فقط عوامل گوناگون را در کنار هم می‌چیند تا فیلم فرآورده شود...

اما نظریه‌ی مؤلف بیان میکند که کارگردان ، مهم ترین نقش را در تولد یک فیلم، از هر لحاظ دارد. نه این که صرفاً اجزای مختلف آن را به هم جوش دهد. تفاوت یک کارگردان مؤلف با یک کارگردان معمولی در این است که کارگردان مؤلف صاحب اثر خود است. کارگردان مؤلف اثر یک نفر دیگر را به زبان سینما ترجمه نمیکند، بلکه با تکیه بر خلافیت شخصی خود، اثری خلق میکند که از نظر فنّی، هنری، محتوایی و ... یک اثر شاخص ، و به بیان دیگر، یک شاهکار است. تولد این شاهکار، مستلزم این است که کارگردان نهایت نفوذ و کنترل را بر روند تولید فیلم داشته باشد، به عبارتی، کارگردان باید مثل یک دیکتاتور عمل کند. تکیه بر خلافیت، معمولاً منجر به سرپیچی از قواعد سنتی فیلم میشود. بنابراین آثار کارگردانان مؤلف اغلب سنت شکن و نوآور هستند.

لازم به ذکر است که «نظریه‌ی مؤلف» اولین بار توسط منتقدین و کارگردانان پیش رو فرانسه مطرح شد. آندره بازن، الکساندر آستروک و فرانسوا تروفو نخستین نظریه پردازان این نظریه بودند. آثار انتقادی این کارگردانان بزرگ، در مجله پیش رو «کایه دو سینما » با رویکرد «مؤلف» منتشر شد و باعث به وجود آمدن دوره ای با شکوه در تاریخ سینما ، موسوم به «موج نوی فرانسه » شد.