کلماتی که معادل فارسی ندارند¹

این پست به بررسی کلماتی در زبان‌های دیگر می‌پردازد که هیچ معادل دقیق و یک کلمه‌ای در زبان فارسی ندارند. در واقع، این کلمات مفاهیمی را بیان می‌کنند که برای توضیح آن‌ها در فارسی باید از چند کلمه یا جمله استفاده کرد.

کلمه‌ی Schadenfreude که آلمانیه: معنیش: یعنی از بدبیاری یا مشکلای بقیه خوشحال بشی. چرا معادل فارسی نداره؟ ما تو فارسی می‌گیم "شادی از بدبختی دیگران" یا "شماتت"، ولی یه کلمه‌ی تکی که دقیقاً این مفهوم پیچیده رو برسونه، نداریم.

کلمه Hygge از زبان دانمارکی/نروژیه. معنی‌ش: یه فضای خیلی دلچسب، خودمونی، آروم و دوستانه‌ است که توش احساس راحتی، امنیت و خوشبختی می‌کنی. این بیشتر از اینکه یه کلمه باشه، یه مفهوم فرهنگیه که شامل لذت بردن از لحظه‌های ساده زندگی، کنار دوست و خونواده، توی یه محیط گرم و دنج می‌شه. چرا معادل فارسی نداره؟ ما تو فارسی می‌تونیم بگیم "جو صمیمی"، "محیط دنج" یا "لحظه‌های دلنشین"، ولی هیچ کلمه‌ای نیست که به تنهایی بتونه تمام ابعاد فرهنگی و احساسی "Hygge" رو پوشش بده.

کلمه: Mamihlapinatapai این کلمه از زبان یِگان میاد که مال بومی‌های تیرا دل فوئگو هست. معنی Mamihlapinatapai این کلمه رو معمولاً به عنوان "سخت‌ترین کلمه برای ترجمه" می‌شناسن. معنیش میشه یه نگاه مشترک بین دو نفر که هر دو می‌خوان یه کاری رو شروع کنن، ولی هیچ‌کدومشون نمی‌خواد اولین نفری باشه که پیشنهاد میده! چرا معادل فارسی نداره؟ این یه وضعیت اجتماعی خیلی ظریفه که ما با جمله "چشم تو چشم شدن و منتظر هم بودن" توصیفش می‌کنیم، نه یه کلمه واحد.

کلمه: Tsundoku این کلمه ژاپنیه. معنی Tsundoku معنیش میشه "اینکه کتاب بخری و هی جمعشون کنی، بدون اینکه بخونیشون." این کلمه در واقع به اون حالتی اشاره داره که یه نفر کلی کتاب می‌خره ولی دیگه نه وقت داره نه حوصله که همه‌شون رو بخونه. چرا معادل فارسی نداره؟ ما یه کلمه تکی برای این کار نداریم. مثلاً می‌گیم "کتابام جمع شده و نخوندمشون." دلیلش هم اینه که شاید تو فرهنگ ما این کار به اندازه‌ی ژاپن یه عادت خیلی رایج یا یه "پدیده" نیست که لازم باشه براش یه کلمه خاص بسازیم.

Komorebi یه کلمه ژاپنیه. معنی Komorebi معنیش میشه "نور خورشیدی که از لای برگ‌های درختا رد میشه." چرا تو فارسی معادل نداره؟ تو فارسی ما میگیم "نور خورشید از لابلای برگ‌ها" یا "سایه روشن درختا". اینا عبارت‌هایین که فقط توصیف می‌کنن. ولی کوموربی یه کلمه واحده واسه این صحنه بصری خیلی قشنگ و آرامش‌بخش. این کلمه نشون میده که ژاپنی‌ها چقدر به جزئیات طبیعت دقت می‌کنن و چقدر زیبایی‌های کوچیک و زودگذر اطرافشون براشون مهمه.