پادکست چیست

پادکست چیست؟ مردم اصطلاح پادکست را بسیار گشاده‌دستانه و در معنای وسیع به‌کار می‌برند. در حدی که گاهی حتی می‌بینیم فعالان دیجیتال مارکتینگ و تولید محتوا هم به هر نوع فایل صوتی پادکست می‌گویند. در حدی که اگر یک مصاحبه یا فایل صوتی آموزشی یا نسخهٔ ضبط‌شدهٔ صوتی یک جلسه را شنیدند، می‌گویند به پادکست گوش دادیم. اما مفهوم پادکست کمی دقیق‌تر و محدودتر از این‌هاست. یعنی بهتر است به هر نوع محتوای صوتی پادکست نگوییم.

تاریخچه پادکست | چه کسی کلمه پادکست را ساخت؟ با وجودی که دنیای محصولات صوتی (مثلاً کتاب صوتی) نسبتاً قدیمی است، اما پادکست پدیده‌ای جدید در میان محصولات صوتی است. اگر بخواهیم به زبان ساده درباره پادکست حرف بزنیم، در یک جمله باید بگوییم: «پادکست جایگزین رادیو شد.» نخستین کسانی که به سراغ تولید پادکست رفتند،‌ هرگز فرض‌شان این نبود که می‌خواهند کتاب صوتی تولید کنند. آن‌ها می‌خواستند رادیویی داشته باشند که در هفته یا ماه، ساعات محدودی برنامه تولید می‌کند. این «ایستگاه رادیویی پاره‌وقت» مزیت خود را این می‌دانست که می‌تواند به شدت به سلیقهٔ مخاطبانش نزدیک شود.

نخستین پادکستها در ایران پادکست فارسی در ایران تقریباً ده سال از این موج عقب ماند. بررسی گزارش گوگل ترندز نشان می‌دهد جستجوی کلمه پادکست (به شکل فارسی) در گوگل حدوداً از سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) جدی شده است. این را هم باید یادآوری کرد که در ایران هم مثل دوران شکل‌گیری پادکست در اروپا و آمریکا، سال‌ها قبلا از ۲۰۱۶، با وجودی که کلمهٔ پادکست به کار نمی‌رفت، عرضهٔ سریالی (اپیزودیک) فایل های صوتی رواج داشت. به عنوان مثال، محمدرضا شعبانعلی تا نیمهٔ ۱۳۹۱ و پنج سال قبل از این که کلمهٔ پادکست در فارسی رایج شود، حدود سی اپیزود از فایل های صوتی رادیو مذاکره را منتشر کرده بود. البته رادیو مذاکره نخستین پادکست فارسی نیست و احتمالاً دومین پادکست فارسی محسوب می‌شود. چون امیرعماد میرمیرانی (جادی) اولین فایل صوتی خود را در اسفند ۱۳۹۰ منتشر کرد.

معادل فارسی پادکست چیست؟ «وب‌آوا»، «تدوین صوتی» و «پادپخش» از جمله واژه‌هایی هستند که به عنوان معادل فارسی پادکست پیشنهاد شده و به‌کار رفته‌اند. به نظر می‌رسد پادپخش، از دو کلمهٔ دیگر اندکی موفق‌تر بوده و عده‌ای آن را به‌کار برده‌اند. اما مشکل پادپخش این است که پاد را به همان شکل انگلیسی آن (از آی‌پاد) گرفته و فقط Cast را فارسی کرده‌اند. با توجه به این‌که چنین کاری چندان پسندیده و منطقی نیست، به نظر می‌رسد استفاده از همان کلمه پادکست در فارسی معقول‌تر و مقبول‌تر باشد.

مقاله و کتاب درباره پادکست و ساخت پادکست به تدریج با کامل‌تر شدن درس‌های متمم در زمینهٔ پادکست، بخش مقاله و کتاب در این درس هم تکمیل خواهد شد. تا کنون یک کتاب درباره ساخت پادکست در متمم معرفی شده که موضوع آن کمی با جریان اصلی پادکست سازی فاصله دارد: پادکست برای دانشگاهیان و پژوهشگران. ما در درس مربوط به معرفی این کتاب علت انتخاب آن را توضیح داده‌ایم. باور ما در متمم بر این است که در میان انواع پادکست که در جامعهٔ ما رایج است، پادکست دانشگاهی و دانشگاهیان هنوز آن‌قدر که باید، رواج پیدا نکرده است. احتمالاً از یک سو دانشگاهیان میل و رغبت زیادی به این رسانه نشان نداده‌اند و شاید برایشان جذاب نیست که به عنوان یک پادکستر شناخته شوند. از سوی دیگر اگر هم به سراغ ساخت پادکست بیایند، ممکن است نتوانند انتظار مخاطب را – که به جنبه‌های نمایشی و شیوهٔ ارائه حساس شده است – پاسخ دهند (نمی‌توانیم این واقعیت را انکار کنیم که بسیاری از اساتید، حتی سر کلاس هم نمی‌توانند جلوی خواب دانشجویان را بگیرند).

اگر می‌خواهید با یک پادکست روانشناسی آشنا شوید و به فایل های صوتی درباره روانشناسی گوش بدهید، می‌توانید از بین پادکست‌های معرفی‌ شده به سراغ پادکست روانشناسی مغز پنهان ما بروید. تعداد اپیزودهای این پادکست آموزشی هم (در مقایسه با سایر پادکست های روانشناسی) آن‌قدر زیاد و متنوع است که قطعاً می‌تواند رضایت شما را تأمین کند و اگر دنبال ایده برای پادکست – در زمینهٔ روانشناسی – می‌گردید، به کمک‌تان بیاید. متن صحبتهای این پادکست هم وجود دارد و اگر مهارت شنیداری‌تان در زبان انگلیسی خوب نیست، می‌تواند به کمک‌تان بیاید.