حَتشِپسوت

حَتشِپسوت (Hatshepsut به معنای سرآمد بانوان آزاده) پنجمین فرعون از دودمان هجدهم پادشاهی مصر باستان بود. حتشپسوت، نخست به عنوان نایب‌السلطنه و سپس به عنوان فرعون، در مجموع ۲۱ سال بر مصر حکومت کرد. او یکی از معدود زنان تاریخ مصر بود که قدرت را برای مدت طولانی در دست داشت. او در یکی از ادوار طلایی مصر باستان، زمانی که مصر سرشار از ثروت بود، سلطنت کرد. به گزارش فرادید، حتشپسوت آثاری به یاد ماندنی در تمام کشور ساخت: تعداد بی‌شماری معابد و زیارتگاه‌ها، چهار ستون هرمی غول‌پیکر در معبد آمون در کارناک و آثار هنری بی‌شماری در تجلیل از دستاوردهای خود و جاودانه کردن دعاهایش.

اما بسیاری از این آثار پس از مرگ او در سال ۱۴۵۸ قبل از میلاد تخریب و نابود شدند. جانشین حتشپسوت، توتموس سوم، یکی از بزرگترین فراعنه مصر، این کارزار برای پاک کردن نام حتشپسوت از تاریخ را رهبری می‌کرد. در این کارزار همه‌جانبه، تمام تصاویر حتشپسوت را از روی بناهای تاریخی مخدوش کردند و تمام مجسمه‌ها و آثارش را ویران کردند. با این حال، معبد عظیم حتشپسوت در دیر البحری (به عربی به معنای «صومعه شمالی») در جنوب دره پادشاهان توانست از این هجوم همه‌جانبه مصون بماند؛ پس از یک بازسازی اساسی در قرن بیستم، این معبد هنوز پابرجاست و زیر صخره‌های قرمز پناه گرفته است. این شگفتی معماری با زیبایی‌اش دنیای باستان را مجذوب خود کرده و گواه شکوه حتشپسوت است.

حتشپسوت حدود سال ۱۵۰۷ قبل از میلاد به دنیا آمد. پدرش تحوتموس یکم و مادرش ملکه اهمسه بود. حتشپسوت با برادر ناتنی و وارث تاج و تخت، تحوتموس دوم، ازدواج کرد و همسر سلطنتی او شد. تحوتموس دوم در جوانی درگذشت و پسر دو ساله‌ای (از همسر دوم) به عنوان وارث از خود به جای گذاشت. کودک برای حکمرانی بسیار کوچک بود، بنابراین حتشپسوت، خاله و نامادری پسر، به جای او حکمرانی کرد. حتشپسوت به تدریج نقش خود را از ملکه نایب‌السلطنه به فرعون آشکار تغییر داد. وقتی تحوتموس سوم بزرگتر شد، معاون فرمانده او شد، اما تا پیش از مرگ حتشپسوت در حدود سال ۱۴۵۸ ق. م. حکمرانی نکرد. سلطنت تحوتموس سوم باشکوه بود، او چنان امپراتوری‌ای پدید آورد که تا آن زمان در مصر دیده نشده بود.

او هفده بار لشکرکشی کرد و از شمال سوریه کنونی تا چهارمین آبشار بزرگ نیل در نوبه را به زیر پرچم خود درآورد. اما زمان حکمرانی او، یک کمپین سیستماتیک بر آن شد تا تمام آثار فرعون حتشپسوت را از بین ببرد. هزاران سال بعد، باستان‌شناسان قطعاتی از آثار این فرعون زن را دوباره کنار هم قرار دادند تا جایگاهش را دوباره در تاریخ زنده کنند.

در دوره پادشاهی جدید، حتشپسوت یکی از نخستین فراعنه‌ای بود که معابدی را در ساحل غربی نیل، روبروی شهر تبس (اقصر امروزی) ساخت. پنج قرن قبل، زمان پادشاهی میانه، فرعون منتوهوتپ دوم نخستین معبد وداع را اینجا بنا کرده بود. حتشپسوت شاید با الهام از منتوهوتپ، مجموعه عظیم خود را در پای یک صخره بنا کرد، مکانی که اکنون به نام دیر البحری شناخته می‌شود. این مکان مقدس به الهه هاثور، محافظ مردگان و خدای مهم خاکسپاری در تبس تقدیم شده بود

معبد حتشپسوت دارای جایگاه مقدسی برای ادای احترام به الهه هاثور بود که گاهی به صورت گاو تصویر می‌شد. نمای بیرونی دارای سرستون‌هایی است که با نمادهای الهه با شاخ و گوش گاو تزئین شدند. در این معابد، فراعنه پس از مرگشان پرستش می‌شدند، اما مومیایی آن‌ها جای دیگری آرام می‌گرفت: در اتاق‌های زیرزمینی خصوصی در دره پادشاهان. معبد دره نیل علاوه بر کاربردی که در مراسم تشییع سلطنتی داشتند، کانون تشریفات دیگر نیز بود: برخی مربوط به سلطنت، برخی مربوط به خدایان از جمله خدای تبایی (آمون) و خدای خورشید (رع). از میان تمام معابد وداع، معبد وداع حتشپسوت به ساختار فرقه‌ای اصلی مجموعه تبانی تبدیل شد.

.......

........