صاعقه و هواپیما

لحظه برخورد صاعقه به هواپیمایی که شما را حمل می کند، حتما لحظه نگران کننده ای خواهد بود. شما راحت روی صندلی خود نشسته اید، به موسیقی گوش می دهید، در حال خواب هستید و یا کتابی را با آرامش می خواهد که ناگهان آسمان روشن می شود و یک خط پر نور با هواپیما برخورد می کند. خب! حتما متوجه خواهید شد که صاعقه ای به خاطر شرایط آب و هوایی به هواپیما برخورد کرده است. اما آیا واقعا نیاز است که نگران شوید، منتظر ماسک اکسیژن باشید و یا به دنبال جلیقه نجات بگردید؟

در ماه سپتابر ۲۰۱۷، یک پرواز نیوزیلندی که به ولینگون می رود، با صاعقه ای برخورد کرد و به خاطر آن مجبور شد تا به عنوان یک «اقدام احتیاطی» به آکلند برگردد و شرایط را به خاطر استانداردهای پرواز بررسی کرده تا بتواند دوباره به میسرش برگردد. مسافران به یک هواپیمای دیگر انتقال داده شدند و به رغم اطمینان خطوط هوایی از این موضوع که برخورد رعد و برق بسیار معمول است، اما برخی از آن ها هنوز هم چنین شرایطی را برای بازگشتن به آسمان پر از صاعقه نگران کننده می دانند.

به طور معمول، صاعقه با بدنه (مثل نوک بال یا دماغه) برخورد می کند و جریان از بدنه فلزی عبور داده می شود، قبل از اینکه به جای دیگر مثلا دم هواپیما برسد و طبق گفته پاتریک اسمیت (خلبان و نویسنده کابین محرمانه) برخورد صاعقه به هواپیما خیلی بیشتر از آنچه که شما فکر می کنید اتفاق می افتد.

می توان گفت که یک جت مسافربری عادی به طور متوسط هر دو سال یک بار، به یک صاعقه برخورد می کند که هواپیماها با این اصل ساخته شده اند. هرچند وقت یک بار یک خرابی در پوشش بیرونی هواپیما اتفاق می افتد و شاید سیستم برقی آن نیز یک اسیب جزئی ببیند اما رعد و برق ها در بیشتر شرایط هیچ اثری از خود به جای نمی گذارند؛ حتی شاید شما متوجه آن هم نشوید.

پروفسرو مامو حداد ، استاد و مدیر آزمایشگاه رعد و برق مورگان-بوتی دانشگاه کاردیف، که روی درک رعد و برق در مصالح ساخت هواپیما کار می کند می گوید، هواپیماهای مدرن از کامپوزیت سبک وزن کربنی پوشیده شده با یک لایه نازک مس ساخته شده اند، مثلا هواپیمای دریم لاینرز (Dreamliners) و ایرباس A350 (Boeing Airbus A350) این ساخت را دارند و به عنوان یک قفس فارادی خوب عمل می کنند؛  به این معنی که

مهم‌تر این است که تانک های سوخت در بال ها در معرض هیچ جرقه های رعد و برق نیستند – به این خاطر است که فلزات اطراف، اتصالات ساختاری، درهای دسترسی، دریچه ها و سرپوش های سوخت باید قادر باشند تا در برابر هر گونه سوختگی از برخورد صاعقه به هواپیما مقاومت کنند؛ دمای این برخورد می تواند تا ۳۰،۰۰۰ درجه سانتیگراد است.

برخورد صاعقه به هواپیما در اکثر شرایط بدون اثری اتفاق می افتد، اما خب در طول تاریخ چند برخوردی که منجر به حادثه های ناگوار شده نیز وجود دارد. در ژانویه ۲۰۱۴، پس از آنکه یک هواپیمای سبک متعلق به Intan Angkasa Air توسط رعد و برق سقوط کرد، چهار نفر ک.ش.ت.ه شدند.

پاتریک اسمیت تجربه نزدیکی با رعد و برق داشته، زمانی که او کاپیتان پرواز یک هواپیما ۳۷ صندلی بوده است. او می گوید: رعد و برق از یک ابر کوچک کومه‌ای‌بارا شروع شد و به دماغه هواپیما برخورد کرد اما چیزی که ما احساس کرده و شنیده بودیم کمی بیشتر از یک صاعقه کوچک بود. هیچ چراغ هشدار دهنده ای روشن نشد و هیچ ژنراتوری نیز از کار نیوفتاده بود. در آن لحظه مکالمه هایی که بین ما رد و بدل می شد از این چند جمله خارج نبودند: مکانیک ها بعدا یک لکه سیاه کوچک جلوی هواپیما پیدا کردند.معمولا بعد از برخورد صاعقه به هواپیما اقدامات احتیاطی صورت گرفته و هواپیما به طور کلی بررسی می شود. اگر هم آن هواپیما پرواز بعدی داشته باشد، معمولا پرواز به تاخیر افتاده و یا مسافران به هواپیمای دیگری منتقل می شوند.