اساطیر ایران باستان

سیمُرغ نام یک پرندهٔ اسطوره‌ای-افسانه‌ای ایرانی است. شاید بتوان سیمرغ را از مهم‌ترین موجودات در ادبیات پارسی برشمرد. دانشمندان زیادی از دیرباز به این پرنده در اساطیر ایرانی و شباهت‌های آن با مرغان دیگری همچون: شاهین، گرودای هندی، وارغن، کرشیفت، امرو و کمروی اوستایی، چمروش و کَمَک در ادبیات پهلوی، عنقای عربی، هما و ققنوس در ادب پارسی، فونیکس یونانی، انزوی اکدی، و سیرنگ در ادبیات عامیانه پرداخته‌اند. او نقش مهمی در داستان‌های شاهنامه دارد. کُنام (آشیانه) او کوه اسطوره‌ای قاف است. دانا و خردمند است و به رازهای نهان آگاهی دارد. زال را می‌پرورد و همواره او را زیر بال خویش پشتیبانی می‌کند. به رستم در نبرد با اسفندیاررویین‌تن یاری می‌رساند. جز در شاهنامه دیگر شاعران پارسی‌گوی نیز سیمرغ را چهرهٔ داستان خود قرار داده‌اند. از جمله منطق الطیر، عطار نیشابوری نیز از آن دسته‌اند.

موجودی که شاید با نام های هیپوگیریف یا شیر دال بشناسیدش بشکوچ یکی از افسانه های کهن ایران شیردال در پارسی میانه بشکوچ موجودي افسانه ای با تن شیر و سر عقاب (دال) و گوش اسب است. دال واژه فارسی برای عقاب است. شیردال ها در معماری عیلامی کاربرد داشتند و نمونه برجسته ای از آن در شوش پیدا شده است. روی کفل این شیردال نوشته ای است بخط میخی عیلامی از اونتاش گال که آن جانور را به اینشوشیناک خدای خدایان عیلام هدیه کرده است. این شیردال که بدست بانو گیرشمن بازسازی شده است در موزه شوش نگاهداری میشود مردم باستان شیردال ها را نگهبان گنجینه های خدایان می پنداشتند. همچنین شیردال نشان خاندان پادشاهی سوئد نیز هست. همینطور جی کی رولینگ در داستان های هری پاتر از موجودی به نام هیپوگیریف رونمایی کرد که درواقع همان شیردال است.

فولاد زره یکی از افسانه های کهن ایران نام یک دیو به صورت یک عفریت بزرگ شاخدار در داستان امیر ارسلان نامدار است.

حالت اختناق و سنگینی است که گاهی در خواب به انسان دست می دهد، رؤیای وحشتناك توأم با احساس خفقان و سنگینی بدن که انسان را از خواب می پراند. در افسانه ها و باور عامیانه ایرانی نام موجودی تخیلی است که شبها قصد خفه کردن افراد در خواب را دارد. بختک موجودی نامرئی است که شب هنگام بر بدن انسان چیره میشود و تمام بدن را در اختیار گرفته و قفل میکند در این حالت انسان فقط نظاره گر ناتوانی خود است. ( خلاصش اینه که تو خواب خفتت میکنه)

اهریمن یکی از افسانه های کهن ایران از اوستایی انگره مینیو ) بدنهاد است. اهریمن پلیدی است و برای از بین بردن نیکی تلاش می کند ولی چون دون و پست مایه است و اهورامزدا آگاه بر هر چیز است پس سرانجام در پایان کار اهریمن نابود شده و اورمزد بر او چیره میشود و کار جهان یکسره به نیکی خواهد گرایید در دین زردشت باور بر این است که در طبیعت دو نيروي متضاد خير سپنتا مینو - اثر (روشنی و شر انگره مینو - اثر تاریکی وجود دارد که همواره در حال نبرد با یکدیگرند.

اشوزوشت یکی از افسانه های کهن ایران اشوزوشت یا مرغ بهمن نام جغد افسانه ای در اسطوره های ایرانی است که ناخن می خورد. اشوزوشت را اهورامزدا آفریده تا یاریگر نیروهای خوبی باشد او اوستا میداند و هنگامی که گفتارهای اوستا را برمیخواند دیوها به ترس می افتند.

اژدها یکی از افسانه های کهن ایران اژدها یکی از موجودات افسانه ایدر فرهنگ جهان است اژدها در اساطیر جهان جایگاه ویژه ای دارد اژدها جانوری است که در کهن ترین سنن نماد ویرانکاری و نیز آب و آبادانی بوده است. روزگاری دراز اساطیر شناسان میپنداشتد که اژدها نمایشگر سر و انگیزه پیشرفت بشر است و سرگذشت بشر سراسر کوششی است برای رهائی یافتن از قدرت درهم شکننده اژدها.