«گران ترین و ارزشمند ترین استفراغ جهان»

«عنبر» یکی از پر کاربردترین کلمات در شعر و ادبیات فارسی است که معمولا به عنوان سمبل بوی خوش در آثار شاعران کلاسیک به کار رفته است. اما آیا شما می‌دانید که عنبر چیست؟ از کجا آمده و چه نقش مهمی در صنعت عطرسازی دارد؟ حتما بارها نام «نهنگ عنبر» یا شاه‌نهنگ به گوشتان خورده است که در واقع بزرگ‌ترین نهنگ دندان‌دار است. نهنگ‌های عنبر در تمام اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. غالباً رنگ آنها سیاه مایل به قهوه‌ای یا خاکستری تیره است که سر بزرگ نهنگ‌های عنبر تقریباً یک‌سوم طول بدن را تشکیل می‌دهد. اما شهرت این شاه‌نهنگ به خاطر ماده عجیب و منحصر به فردی است که تولید می‌کند؛ یعنی «عنبر» «عنبر» با نام تجاری Amber ماده‌ای است که توسط دستگاه گوارش «نهنگ عنبر» تولید می‌شود تا بدن او را در زمان ورود اجسام تیز و سخت به دهان محافظت کند. این ماده به صورت استفراغ از دهان نهنگ و یا از مخرج او خارج می‌شود که پس از خروج ماده‌ای نرم، قهوه‌ای رنگ با بوی شدید مدفوع محسوب می‌شود اما این ماده به مرور زمان و طی سال‌ها در آب دریا تغییر رنگ می‌دهد و تبدیل به جسمی سخت و خاکستری‌رنگ با رایحه‌ای عجیب و در عین حال شیرین می‌شود.

قطعات عنبر دفع شده معمولا روی آب دریا شناور هستند یا اینکه در سواحل به دست می‌آیند. عنبر معمولا در اقیانوس اطلس، سواحل آفریقای جنوبی، برزیل، ماداگاسکار، هند، استرالیا و نیوزیلند یافت می‌شود. از طرفی افرادی در دنیا هستند که شغلشان پیدا کردن عنبر است و با سگ‌های آموزش دیده زمان زیادی را صرف پیدا کردن ماده‌ای می‌کنند که نامش را گذاشته‌اند: طلای شناور! معمولا افرادی که موفق به کشف عنبر می‌شوند، به ثروت زیادی دست پیدا می‌کنند. برای همین خیلی‌ها هم هستند که به شوق پیدا کردن عنبر دل به دریا می‌زنند اما تنها چیزی که عایدشان می‌شود یک قلوه سنگ است که شباهت زیادی به قطعات عنبر دارد.

علاوه بر این در سر نهنگ عنبر، ماده روغنی اسپرماستی و روغن اسپرم وجود دارد که برای ساختن شمع مورد استفاده قرار می‌گیرد که به‌عنوان گریس یا روغن هم به کار می‌رود. نهنگ عنبر با داشتن این ویژگی‌های جذاب در سده‌های ۱۹ و ۲۰ تا حد انقراض شکار شد. بنابرین به سرعت، قانونی درباره شکار این حیوان تصویب شد تا نسلش مورد تهدید قرار نگیرد. «عنبر» سال‌ها به عنوان دارویی برای سر درد، سرماخوردگی و صرع به کار می‌رفته است و مصریان باستان نیز برای بخور دادن از این ماده استفاده می‌کردند. اما از آنجا که این ماده شباهت زیادی به مشک آهوی ختن داشت، مورد استقبال فعالان صنعت عطرسازی قرار گرفت. عنبر علاوه بر رایحه شیرین این قابلیت را دارد که بوی عطر را ماندگار کند. بنابرین عنبر با توجه به ویژگی‌های منحصر به فردش خیلی زود به حراجی‌های مهم راه پیدا کرد و میان شرکت‌های معتبر به مزایده گذاشته شد، طوری که هر یک کیلو عنبر، چیزی حدود ۳۰۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شد. شرکت ایتالیایی«دولچه و گابانا» که به تولید کالاهای گران‌قیمت و تجملی مشهور است، خیلی زود به سراغ عنبر رفت و این ماده گران‌بها را در تولید عطرهایش به کار برد. عنبر مورد استقبال شرکت آمریکایی «تام‌فورد» نیز قرار گرفت و برای تولید رایحه‌های منحصر به فردش از این ماده استفاده کرد. «شانل» نیز از این قافله عقب نماند و از جادوی عنبر برای تولید رایحه‌های جدیدش استفاده کرد

به غیر از این شرکت‌های مشهور که عطرهایش چیزی حدود دو میلیون تومان قیمت دارند، شرکت‌های دیگری هم هستند که عطرهای گران‌قیمت خود را بر پایه عنبر می‌سازند. شرکت فرانسوی «کریستین دیور» که یکی از مهم‌ترین‌ خانه‌های مد در دنیا محسوب می‌شود، عطرهای گران‌قیمت خود را بر پایه عنبر می‌سازد. عطر «میس دیور» یکی از عطرهای مطرح این شرکت است که به خاطر بوی گرم و شیرینش مشهور است. شرکت عطرسازی «آگونیست» نام یکی از عطرهایش را «عنبر سیاه» گذاشته است که با عطر گلهای رز ترکیب شده است. «عنبر سلطان» یکی دیگر از عطرهای مشهور است که بر مبنای این ماده خوشبو ساخته شده است